Amnistiya Prezidentlik institunun siyasi fəlsəfəsidir

2025-ci ilin Azərbaycan Respublikasında “Konstitusiya və Suverenlik İli” elan edilməsi dövlətçilik tariximizin mahiyyətinə yönəlmiş dərin siyasi-fəlsəfi baxışın ifadəsidir. Bu qərar təkcə hüquqi təqvim hadisəsi deyil, müasir Azərbaycan dövlətinin öz keçdiyi tarixi yolun nəticələrini qiymətləndirməsi, əldə etdiyi suveren gücü mənəvi məsuliyyətlə tamamlaması deməkdir. Məhz bu kontekstdə cənab Prezident İlham Əliyevin amnistiyanın elan edilməsi təşəbbüsü dövlət idarəçiliyində humanizmin ali siyasi prinsip səviyyəsinə yüksəldiyini nümayiş etdirən strateji addım kimi çıxış edir.

Suverenlik yalnız sərhədlərin qorunması deyil. Suverenlik dövlətin öz qərarlarını ədalətə, vicdana və milli maraqlara söykənərək qəbul etmək iradəsidir. Konstitusiya isə bu iradənin hüquqi çərçivəsi olmaqla yanaşı, dövlətin vətəndaş qarşısında daşıdığı mənəvi öhdəliyin yazılı ifadəsidir. Amnistiya təşəbbüsü bu iki ali anlayışın – Konstitusiya ilə Suverenliyin – dövlət humanizmi müstəvisində birləşdiyi nadir siyasi hadisələrdəndir. Cənab Prezident İlham Əliyevin dövlətçilik fəlsəfəsinin mərkəzində güc ilə mərhəmətin sintezi dayanır. Bu, nə zəifliyin, nə də populizmin təzahürüdür. Əksinə, bu yanaşma güclü dövlətlərin seçdiyi yoldur. Çünki yalnız özünə, hüquqi sisteminə və ictimai sabitliyinə güvənən dövlət bağışlamaq cəsarətinə malik olur. Amnistiya aktı cənab Prezident İlham Əliyevin həyata keçirdiyi siyasi kursun məntiqi davamıdır. Bu kurs cəza siyasətini intiqam mexanizmi kimi deyil, cəmiyyətin sağlamlaşdırılması vasitəsi kimi təqdim edir. Burada əsas hədəf insanın taleyini sındırmaq yox, onu yenidən dövlətin və cəmiyyətin üzvünə çevirməkdir. Bu isə artıq sırf hüquqi qərar deyil, yüksək siyasi məsuliyyət tələb edən dövlət mövqeyidir. Təklif edilən amnistiya miqyası və əhatə dairəsi baxımından müstəqil Azərbaycanın tarixində mühüm hadisədir. Bu akt minlərlə məhkumun taleyinə toxunur və bir o qədər ailənin həyatında dönüş nöqtəsi yaradır. Lakin bu rəqəmlərdən daha önəmlisi amnistiyanın daşıdığı siyasi mesajdır.  Azərbaycan dövləti güclüdür, sabitdir və gələcəyinə inamla baxır. Amnistiyanın konkret sosial və hüquqi kateqoriyalara şamil olunması dövlətin selektiv deyil, prinsipial humanizm nümayiş etdirdiyini göstərir. Bu yanaşma hüquqi ədalət ilə sosial mərhəmətin tarazlığını qoruyur və cəmiyyətə açıq bir mesaj verir – qanun işləyir, lakin qanun vicdanla tamamlanır.

Cənab Prezident İlham Əliyevin siyasi iradəsi ilə həyata keçirilən humanist təşəbbüslər epizodik xarakter daşımır. Əksinə, ötən dövrdə 12 amnistiya aktının qəbul edilməsi və 71 əfv sərəncamının imzalanması humanizmin Azərbaycan dövlət siyasətində institusionallaşdığını təsdiqləyir. Bu rəqəmlər hüquqi statistika olmaqdan daha çox, siyasi xəttin göstəricisidir. Bu xətt dövlət-vətəndaş münasibətlərində qorxuya deyil, etimada əsaslanan idarəçilik modelini formalaşdırır. Belə bir modeldə vətəndaş dövlətə qarşı deyil, dövlətlə birgə mövqedə dayanır. Amnistiyanın məhz bayram ərəfəsində gündəmə gətirilməsi də təsadüfi deyil. Bu addım dövlətin rəsmi qərarının cəmiyyətin emosional-mənəvi həyatına necə nüfuz etdiyini göstərir. Minlərlə ailə üçün bu qərar illərlə davam edən gözləntinin sonu, parçalanmış talelərin yenidən birləşməsi deməkdir. Bu sevinc fərdi xarakter daşımır, o, ictimai harmoniyanı gücləndirir, sosial gərginliyi azaldır və milli həmrəyliyi möhkəmləndirir. Dövlətin humanist addımı cəmiyyətin daxili enerjisini pozitiv məcraya yönəldir. Prezident İlham Əliyevin “Konstitusiya və Suverenlik İli” çərçivəsində irəli sürdüyü amnistiya təşəbbüsü sübut edir ki, Azərbaycan dövləti suverenliyini təkcə siyasi və hərbi müstəvidə deyil, mənəvi müstəvidə də təsdiqləyib. Bu, dövlət gücünün ən yüksək mərhələsidir. Bu təşəbbüs göstərir ki, müasir Azərbaycan dövləti qanunu sərt mexanizm kimi deyil, ədalət və vicdanla işləyən canlı sistem kimi qəbul edir. Güclü dövlət cəzalandıra bilir, amma böyük dövlət bağışlamağı da bacarır. Cənab Prezident İlham Əliyevin bu siyasi iradəsi isə məhz böyük dövlətçilik məktəbinin parlaq nümunəsidir.

Rüstəm Nağıyev,

YAP Gədəbəy rayon təşkilatının sədri