Anadangəlmə görmə qüsuru olan insanlar şizofreniyadan əziyyət çəkmirlər

Doğuşdan görmə qüsuru olan insanların şizofreniya keçirmədiyini eşidəndə təəccüblənirsiniz? Lakin elm adamları bu nöqtədə mühüm bir həqiqəti aşkar ediblər. Çünki bu vəziyyət sonradan inkişaf edən görmə itkisinə aid deyil. Araşdırmalara görə, anadangəlmə görmə qüsurlu olan heç kəsə şizofreniya diaqnozu qoyulmayıb.
 

Sfera.az bildirir ki, maraqlı tapıntı “Frontiers in Psychology” jurnalında dərc olunan məqalədə müzakirə olunub. Bunun əsl səbəbi tamam başqa yerdən gəlir.
 

Alimlər anadangəlmə görmə itkisinin beyin inkişafına əhəmiyyətli dərəcədə təsir etdiyini və bunun şizofreniyadan qoruya biləcəyini bildirir. Söhbət korluqdan yox, korluğun səbəb olduğu beyin dəyişikliklərindən gedir.
 

Vizual təcrübədən məhrum olmaq beynin görmə mərkəzinin müxtəlif şəkildə inkişafına səbəb olur. Məsələn, anadangəlmə görmə məhdudiyyəti olan fərdlərin beyin qabığı şizofreniya xəstələrininkindən daha qalındır, çünki görmə təcrübəsinin olmaması normal olaraq baş verən "beyin budama" prosesini məhdudlaşdırır.
 

Görmə məhdudiyyəti autizmə səbəb ola bilər, lakin şizofreniya deyil. Bəs niyə?

Anadangəlmə görmə məhdudiyyəti olan insanlarda autizmə bənzər əlamətlər görünə bilər. Yəni, sosial qarşılıqlı əlaqədə çətinliklər və bəzi hallarda hətta savant sindromu (məsələn, üstün musiqi istedadı) yarana bilər. Ancaq bu şizofreniya ilə eyni deyil. Şizofreniyada insan reallıqdan qopma və halüsinasiyalar kimi ifrat zehni şərhlər (mentalizmlər) yaşayır.
 

Bunun əksinə olaraq, autizmdə fərd daha mexaniki və hissiyyatlı düşünür. Məhz bu məqamda alimlər “zehni müxalifət modeli”ni təklif edirlər. Beləliklə, autizm və şizofreniya iki qütb əksi ola bilər.

Bəs görmə məhdudiyyəti olmağın şizofreniya olmamaqla nə əlaqəsi var?
 

Görmə məhdudiyyəti insanlar göz təması qura bilmədiklərindən başqalarının göz hərəkətlərindən nə düşündüyünü müəyyən edə bilmirlər. Bu, onların zehni nəticə çıxarma bacarıqlarında fərqliliklərə səbəb ola bilər. Ancaq bu çatışmazlığı toxunma və ya eşitmə kimi digər hisslərlə kompensasiya edirlər. Məsələn, toxunma duyğunun həssaslığı Brayl əlifbasını oxumaq üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. Təkmilləşdirilmiş sensor qavrayış şizofreniyaya səbəb ola biləcək həddindən artıq zehni şərhin qarşısını ala bilər.
 

Görmə zəifliyi, xüsusən də anadangəlmə olduqda, beynin inkişafını tamam başqa istiqamətə çəkir. Vizual girişin olmaması beynin özünü daha az mürəkkəb, lakin daha balanslı şəkildə təşkil etməsinə səbəb ola bilər.
 

Bu, şizofreniyaya meylli olan həddindən artıq əlaqələrin və ya zəif sahələrin bəzilərinin heç vaxt formalaşmamasını təmin edir. Elm adamlarının "idrak ehtiyatının artırılması" adlandırdıqları şey, erkən yaşda korluğun inkişafının psixozdan qoruduğunu göstərir.

Aysel