Icma.az
close
up
RU
Antarktidanı ilk kim kəşf edib? Əfsanəyə görə bu, daha əvvəl baş verə bilər

Antarktidanı ilk kim kəşf edib? Əfsanəyə görə bu, daha əvvəl baş verə bilər

Qaynarinfo portalından alınan məlumata görə, Icma.az xəbər verir.

Avropalı səyyahlar Antarktida qitəsini 19-cu əsrdə kəşf etsələr də, qədim Maori əfsanələri bu kəşfin daha əvvəl başqa bir xalq tərəfindən edilə biləcəyini göstərir: polineziyalılar. 

Qaynarino xəbər verir ki, əfsanəvi dənizçi Hui Te Rançioranın təxminən 1000 il əvvəl Antarktida sularına yelkən açdığı düşünülür.

Antarktidanın ilk avropalı ziyarətçiləri

Qərb tarix kitablarında Antarktidanın kəşfi adətən 1773-cü ildə "Ceyms Kuk"un Antarktika dairəsini keçməsi ilə başlanır. Lakin qitənin ilk rəsmi müşahidəsi 1820-ci ildə rus səyyah "Taddeus fon Bellinshauzen" tərəfindən qeydə alınıb. Bu müşahidədə "son dərəcə hündür buz sahili" təsvir edilir. Sonrakı illərdə bir çox tədqiqat səfərləri təşkil olunub, lakin bəziləri sağ qayıda bilməyib.

Hui Te Rançioranın cənub səfəri

2021-ci ildə Yeni Zelandiya Kral Cəmiyyətinin jurnalında yayımlanan araşdırmaya əsasən, Hui Te Rançiora adlı polineziyalı dənizçi, "Te İvi o Atea" adlı gəmisi ilə VII əsrdə böyük səfərlərə çıxmış ola bilər. Tədqiqat "Prissilla Veyi"nin rəhbərliyi ilə aparılıb və Maori şifahi ənənələrində nəql edilən hekayələri mərkəzə alır.

Bu hekayələrdə Hui Te Rançioranın adalar arasında geniş səfər şəbəkəsi qurduğu, hətta Qərbli kəşfiyyatçıların "göl” adlandıra biləcəyi qədər böyük ərazilərdən keçdiyi bildirilir. Bəzi əfsanələrdə isə onun daha da cənuba, Antarktidanın buzlu sularına qədər irəlilədiyi qeyd olunur.

Buzlu dənizlər və canavarlı sular

Maori hekayələrində təsvir olunan mənzərələr olduqca diqqətçəkicidir:

"Rapanın o tayındakı uzaq sularda ucalan qayalar, dəniz səthində burula-burula hərəkət edən nəhəng dalğalar, suda yaşayan dişli varlıqlar, buz kimi dəniz və günəşin heç parlamadığı dumanlı, qaranlıq bir bölgə..."

Bu kimi təsvirlər günümüzdə buzdağları və soyuq dəniz canlıları ilə əlaqələndirilə bilir. Günəş işığının görünməməsi isə Antarktidanın uzun və qaranlıq qış mövsümünü xatırladır.

Te tai-uka-a-pia: donmuş dəniz ifadəsi

Əfsanələrdə qeyd olunan "Te tai-uka-a-pia” adlı yerin adı tədqiqatçılara görə donmuş okeanı bildirir. Bu ifadədəki "pia”, nişastalı bir kök olan ararot bitkisini təsvir edir; sürtüldükdə qara bənzəyən bir görünüş alır. Bu bənzətmə Maori xalqının buzla örtülü dənizləri təsvir etmək üçün istifadə etdiyi ifadə ola bilər.

Şifahi tarixlərin əhəmiyyəti və şübhələr

"Bluff" şəhərində yerləşən oyma bir dirək (pou whakairo), Hui Te Rançioranın xatirəsini və cənub okeanlarının qoruyuculuğunu simvollaşdırır. Yeni Zelandiyanın Cənub Adasındakı "Nqai Tahu" kimi tayfalar bu cür şifahi irsi yüksək qiymətləndirir. Bununla belə, bu hekayələrin tarixi dəqiqliyi hələ də müzakirə mövzusudur. Bəzi mütəxəssislər bu əfsanələrin Avropalı balina ovçuları və missionerlərin təsiri ilə formalaşdığını iddia edir.

Yeni zelandiyalı antropoloq "Sir Piter Bak" deyir: "Əgər bu hekayələr həqiqətən Avropa dövründən əvvələ aiddirsə, polineziyalıların zəif texniki imkanlarla belə bir səfəri həyata keçirmələri böyük dözümlülük nümunəsidir.” Lakin o, bir çox ənənələrdə qeyd olunan təhlükəli cənub dənizlərinin bu səfərlərin gerçəkliyini sual altına aldığını da bildirir.

Həqiqət, yoxsa əfsanə?

Maori əfsanələrinin və ənənəvi biliklərin elmi baxımdan dəyərləndirilməsi, Antarktidanın ilk ziyarətçiləri haqqında baxış bucağımızı köklü şəkildə dəyişə bilər. Bununla belə, bu cür iddiaların daha güclü sübutlarla dəstəklənməsi vacibdir. Yenə də Hui Te Rançioranın hekayəsi, tarixdən öncəki dənizçiliyə dair ruhlandırıcı və düşündürücü bir nümunə olaraq diqqət çəkir.

Aydın

Ən son yeniliklər və məlumatlar üçün Icma.az saytını izləyin, biz hadisənin gedişatını izləyirik və ən aktual məlumatları təqdim edirik.
seeBaxış sayı:73
embedMənbə:https://qaynarinfo.az
archiveBu xəbər 11 İyul 2025 10:55 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Məhkəmədə Ermənistan vətəndaşlarının cinayət xarakterli məlumatlar tədqiq olunub FOTO

17 Oktyabr 2025 20:37see244

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see198

Stəndapçı: “Uill Smit bacarmasa, Yannik Sinner rolunu oynamağa hazıram” FOTO

18 Oktyabr 2025 03:13see197

Bakıda bal yarmarkası fəaliyyətə başlayır

17 Oktyabr 2025 13:46see162

Trampdan sonra Vens də İsrailə gedir

18 Oktyabr 2025 16:58see161

“Ağır çantalar uşaqlarda onurğa əyriliyinə gətirib çıxarır” EKSPERT DANIŞDI

17 Oktyabr 2025 11:50see148

Pəncərələri qış rejiminə necə keçirtmək olar?

18 Oktyabr 2025 04:47see147

ChatGPT yə verilməsi qadağan edilən 8 sual SİYAHI

18 Oktyabr 2025 02:52see139

Məhkəmədə həmin məlumatlar da tədqiq olundu Fotolar

17 Oktyabr 2025 20:42see136

Xaçmaz Rayon Prokurorluğunda “Açıq Qapı” Günü Keçirilib

17 Oktyabr 2025 11:35see136

İlham Əliyevdən Xəzəryanı ölkələrə ÇAĞIRIŞ

18 Oktyabr 2025 10:48see134

“Xocalı Balı” ilk dəfə bal yarmarkasında alıcılara təqdim olunub REPORTAJ

18 Oktyabr 2025 14:09see134

Ramiz Mehdiyev İlham Əliyevə qarşı sui qəsd PLANLAŞDIRIB Sensasion iddia

17 Oktyabr 2025 22:34see134

Çin polisinin ağıllı köməkçiləri: Təhlükəsizliyi robot itlər qoruyacaqlar

18 Oktyabr 2025 06:32see128

DNT testi bütün həyatını dəyişdi: Uşağının əsl atası məlum oldu

17 Oktyabr 2025 14:24see128

“Borussiya” yenə uduzdu

18 Oktyabr 2025 03:34see128

Bakı metrosunda mübahisəli durum: gediş haqqı yenə dəyişəcək?

18 Oktyabr 2025 07:33see127

Neftinin qiyməti 1 dollar ucuzlaşdı

18 Oktyabr 2025 10:51see126

Tanınmış logistika şirkəti iflas etdi

18 Oktyabr 2025 03:04see124

Dabaq xəstəliyi Qaxda da təsərrüfat sahiblərini çıxılmaz vəziyyətə saldı

18 Oktyabr 2025 01:37see124
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri