Icma.az
close
up
RU
Antarktidanı ilk kim kəşf edib? Əfsanəyə görə bu, daha əvvəl baş verə bilər

Antarktidanı ilk kim kəşf edib? Əfsanəyə görə bu, daha əvvəl baş verə bilər

Qaynarinfo portalından alınan məlumata görə, Icma.az xəbər verir.

Avropalı səyyahlar Antarktida qitəsini 19-cu əsrdə kəşf etsələr də, qədim Maori əfsanələri bu kəşfin daha əvvəl başqa bir xalq tərəfindən edilə biləcəyini göstərir: polineziyalılar. 

Qaynarino xəbər verir ki, əfsanəvi dənizçi Hui Te Rançioranın təxminən 1000 il əvvəl Antarktida sularına yelkən açdığı düşünülür.

Antarktidanın ilk avropalı ziyarətçiləri

Qərb tarix kitablarında Antarktidanın kəşfi adətən 1773-cü ildə "Ceyms Kuk"un Antarktika dairəsini keçməsi ilə başlanır. Lakin qitənin ilk rəsmi müşahidəsi 1820-ci ildə rus səyyah "Taddeus fon Bellinshauzen" tərəfindən qeydə alınıb. Bu müşahidədə "son dərəcə hündür buz sahili" təsvir edilir. Sonrakı illərdə bir çox tədqiqat səfərləri təşkil olunub, lakin bəziləri sağ qayıda bilməyib.

Hui Te Rançioranın cənub səfəri

2021-ci ildə Yeni Zelandiya Kral Cəmiyyətinin jurnalında yayımlanan araşdırmaya əsasən, Hui Te Rançiora adlı polineziyalı dənizçi, "Te İvi o Atea" adlı gəmisi ilə VII əsrdə böyük səfərlərə çıxmış ola bilər. Tədqiqat "Prissilla Veyi"nin rəhbərliyi ilə aparılıb və Maori şifahi ənənələrində nəql edilən hekayələri mərkəzə alır.

Bu hekayələrdə Hui Te Rançioranın adalar arasında geniş səfər şəbəkəsi qurduğu, hətta Qərbli kəşfiyyatçıların "göl” adlandıra biləcəyi qədər böyük ərazilərdən keçdiyi bildirilir. Bəzi əfsanələrdə isə onun daha da cənuba, Antarktidanın buzlu sularına qədər irəlilədiyi qeyd olunur.

Buzlu dənizlər və canavarlı sular

Maori hekayələrində təsvir olunan mənzərələr olduqca diqqətçəkicidir:

"Rapanın o tayındakı uzaq sularda ucalan qayalar, dəniz səthində burula-burula hərəkət edən nəhəng dalğalar, suda yaşayan dişli varlıqlar, buz kimi dəniz və günəşin heç parlamadığı dumanlı, qaranlıq bir bölgə..."

Bu kimi təsvirlər günümüzdə buzdağları və soyuq dəniz canlıları ilə əlaqələndirilə bilir. Günəş işığının görünməməsi isə Antarktidanın uzun və qaranlıq qış mövsümünü xatırladır.

Te tai-uka-a-pia: donmuş dəniz ifadəsi

Əfsanələrdə qeyd olunan "Te tai-uka-a-pia” adlı yerin adı tədqiqatçılara görə donmuş okeanı bildirir. Bu ifadədəki "pia”, nişastalı bir kök olan ararot bitkisini təsvir edir; sürtüldükdə qara bənzəyən bir görünüş alır. Bu bənzətmə Maori xalqının buzla örtülü dənizləri təsvir etmək üçün istifadə etdiyi ifadə ola bilər.

Şifahi tarixlərin əhəmiyyəti və şübhələr

"Bluff" şəhərində yerləşən oyma bir dirək (pou whakairo), Hui Te Rançioranın xatirəsini və cənub okeanlarının qoruyuculuğunu simvollaşdırır. Yeni Zelandiyanın Cənub Adasındakı "Nqai Tahu" kimi tayfalar bu cür şifahi irsi yüksək qiymətləndirir. Bununla belə, bu hekayələrin tarixi dəqiqliyi hələ də müzakirə mövzusudur. Bəzi mütəxəssislər bu əfsanələrin Avropalı balina ovçuları və missionerlərin təsiri ilə formalaşdığını iddia edir.

Yeni zelandiyalı antropoloq "Sir Piter Bak" deyir: "Əgər bu hekayələr həqiqətən Avropa dövründən əvvələ aiddirsə, polineziyalıların zəif texniki imkanlarla belə bir səfəri həyata keçirmələri böyük dözümlülük nümunəsidir.” Lakin o, bir çox ənənələrdə qeyd olunan təhlükəli cənub dənizlərinin bu səfərlərin gerçəkliyini sual altına aldığını da bildirir.

Həqiqət, yoxsa əfsanə?

Maori əfsanələrinin və ənənəvi biliklərin elmi baxımdan dəyərləndirilməsi, Antarktidanın ilk ziyarətçiləri haqqında baxış bucağımızı köklü şəkildə dəyişə bilər. Bununla belə, bu cür iddiaların daha güclü sübutlarla dəstəklənməsi vacibdir. Yenə də Hui Te Rançioranın hekayəsi, tarixdən öncəki dənizçiliyə dair ruhlandırıcı və düşündürücü bir nümunə olaraq diqqət çəkir.

Aydın

Ən son yeniliklər və məlumatlar üçün Icma.az saytını izləyin, biz hadisənin gedişatını izləyirik və ən aktual məlumatları təqdim edirik.
seeBaxış sayı:74
embedMənbə:https://qaynarinfo.az
archiveBu xəbər 11 İyul 2025 10:55 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see258

Pezeşkian bu türk ölkəsinə səfər edəcək

19 Oktyabr 2025 02:00see236

Trampdan sonra Vens də İsrailə gedir

18 Oktyabr 2025 16:58see176

Gürcüstandan çıxarılan Azərbaycan vətəndaşlarının sayı açıqlanıb

18 Oktyabr 2025 20:59see168

“Bu gün layiq olduğumuz qələbə əldə etdik”

19 Oktyabr 2025 19:14see163

“Xocalı Balı” ilk dəfə bal yarmarkasında alıcılara təqdim olunub REPORTAJ

18 Oktyabr 2025 14:09see153

Qızıl altı min dollara qədər bahalaşa bilər

18 Oktyabr 2025 15:58see151

Abakar Abakarov İstanbulda ölü tapıldı

18 Oktyabr 2025 19:41see136

Neftinin qiyməti 1 dollar ucuzlaşdı

18 Oktyabr 2025 10:51see135

Azərbaycanın “AI 92” markalı benzini idxal və ixrac etdiyi ölkələr SİYAHI

18 Oktyabr 2025 17:24see133

Sarıkökün bu faydalarını çoxları bilmir

20 Oktyabr 2025 07:01see129

Yəmən sahillərində tanker partladı: 24 ekipaj üzvü...

19 Oktyabr 2025 01:17see128

İspaniya La Liqası: Real Madrid səfərdən 3 xalla qayıdır

20 Oktyabr 2025 01:12see127

Həkimlər soyuq mövsümdə immuniteti gücləndirməyin yollarını açıqlayıblar

19 Oktyabr 2025 07:43see126

Yer kürəsində oktyabr ayının üçüncü maqnit qasırğası başlayıb

19 Oktyabr 2025 04:50see125

Əməliyyat otaqlarında niyə yalnız yaşıl və mavi geyimlərə icazə verilir?

19 Oktyabr 2025 04:05see124

Tbilisidəki son etirazlara görə 14 nəfər saxlanıldı

19 Oktyabr 2025 18:49see124

Rəştdən Həştərxana birbaşa uçuşlar başladı

19 Oktyabr 2025 19:10see124

Netanyahudan Rəfah keçid məntəqəsinin açılması barədə məlumata REAKSİYA

19 Oktyabr 2025 00:16see123

Ferhat Göçer Bakıda!

18 Oktyabr 2025 17:07see121
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri