Antarktidanın buzlarının əriməsi gizli vulkanları aktivləşdirə bilər ARAŞDIRMA

Antarktida buzlarının əriməsi qitənin nəhəng buz təbəqəsi altında yerləşən vulkanların püskürməsinə səbəb ola bilər ki, bu da yavaş, lakin təhlükəli bir dövri təsir yaradır. Bu barədə alimlər xəbərdarlıq ediblər.

Qaynarinfo-nun məlumatına görə, bu barədə "The Independent" yazıb.

Yeni tədqiqat göstərir ki, iqlim böhranının səbəb olduğu Antarktida buz təbəqəsinin əriməsi yeraltı vulkanik aktivliyi gücləndirə bilər. 

Antarktida buz təbəqəsi altındakı vulkanlar

Antarktidada 100-dən çox vulkan mövcuddur və onların bir çoxu buz təbəqəsi altında, xüsusilə qərb sahili boyunca yerləşir. Bəzi vulkanlar buz təbəqəsindən yuxarıda olsa da, əksəriyyəti dərin buz qatlarının altında gizlənib ki, bu da onların aşkar edilməsini və öyrənilməsini çətinləşdirir.

Tədqiqatçılar kompüter simulyasiyaları vasitəsilə buz itkisinin bu vulkanların maqmatik ocaqlarına təsirini araşdırıblar. Nəticələr göstərib ki, buz əridikcə, onun yaratdığı təzyiq azalır və bu, sıxılmış maqmanın genişlənməsinə şərait yaradır. Bu proses maqmatik ocaqların divarlarına təzyiqi artırır və potensial olaraq vulkanik püskürmələrə səbəb ola bilər.

Vulkanik fəallığın təsiri

Buz əridikcə yer səthinə olan təzyiq azalır, bu da maqmada həll olmuş qazların səthə çıxmasına şərait yaradır - qazlı su şüşəsinin açılması ilə oxşar təsir yaradır. Bu qazların çıxışı maqmatik kameralarda təzyiq yaradır və püskürmə ehtimalını artırır.

Bu püskürmələr yer səthinin altında baş versə də və görünməsə də, onların ciddi nəticələri ola bilər. Vulkanik püskürmələrin yaratdığı istilik buz qatının alt hissələrini əridə və buz təbəqəsinin zəifləməsinə səbəb ola bilər. Bu, vulkanik aktivliyi daha da gücləndirə bilər.

Alimlər xəbərdarlıq edirlər ki, bu proses buzların əriməsi ilə səthi təzyiqin azalması və bunun daha çox vulkan püskürməsinə səbəb olması kimi bir dövri təsir yarada bilər. Vulkan püskürmələri öz növbəsində istilik yaradır və buzların əriməsini sürətləndirir.

Uzunmüddətli risklər

Tədqiqatçılar qeyd edirlər ki, bu proseslər əsrlər boyunca davam edə bilər, hətta insan fəaliyyəti nəticəsində istixana qazlarının emissiyası kəskin azaldılsa belə. Tarixi məlumatlar göstərir ki, oxşar proseslər sonuncu buz dövründə də baş verib, o zaman Antarktida buz təbəqəsi daha qalın idi.

Bu dəyişikliklərin yavaş tempdə baş verməsinə baxmayaraq, alimlər Antarktida buz qatının uzunmüddətli sabitliyi və dünya okean səviyyəsi üçün doğurduğu risklərdən narahatdırlar. Qitənin buz təbəqəsi onsuz da dəniz səviyyəsinin yüksəlməsində əsas amillərdən biridir və vulkanik aktivliyin artması bu problemi daha da ağırlaşdıra bilər.

2023-cü ildə Antarktida dəniz buzlarının azalması

Bundan əlavə, tədqiqatçılar Antarktida ətrafında dəniz buzlarının azalması ilə bağlı daha güclü fırtınaların meydana gəldiyini bildiriblər. Onlar bu dəyişikliyi "son əsrdə görünməmiş bir fenomen" kimi xarakterizə edirlər. Belə bir dəyişiklik iqlimə böyük təsir göstərə bilər.

Britaniyanın Milli Okeanoqrafiya Mərkəzinin "Nature" jurnalında dərc olunmuş tədqiqatında 2023-cü ilin qışında Antarktidada rekord səviyyədə azalmış dəniz buzları araşdırılıb.

Aydın