Antarktika buzlaqlarının altında 80 dən çox gizli göl aşkar edilib...

Alimlər Antarktika buzlaqlarının altından bir neçə kilometr aralıda əvvəllər məlum olmayan 85 göl aşkar ediblər. Tədqiqat Avropa Kosmik Agentliyinin CryoSat peykinin məlumatlarına əsaslanıb.

Bölgədəki buzaltı göllərin ümumi sayı iki dəfədən çox artaraq 231-ə çatıb.

Daxili göllər Antarktika buzlaqlarının həlledici hissəsidir, onların hərəkətinə və sabitliyinə və nəticədə dəniz səviyyəsinin qalxmasına təsir göstərir. Ancaq yüzlərlə metr buzun altında gizləndikləri üçün onları öyrənmək olduqca çətindir.

SİA-nın məlumatına görə, peyklər tədqiqat üçün yeni məlumatlar əldə etməyə kömək etdi.

Alimlər 2010-2020-ci illər arasında toplanmış məlumatları təhlil ediblər. CryoSat peyki radar hündürlükölçəni ilə təchiz edilib. O, dəniz buzunun qalınlığını və Qrenlandiya və Antarktida, eləcə də dünyanın digər bölgələrində buz təbəqəsinin hündürlüyündəki dəyişiklikləri ölçür.

Bu araşdırma sayəsində alimlər Antarktidanın buz səthində daxili göllərin dolması və quruması ilə bağlı lokal dalğalanmaları müəyyən ediblər.

Məsələn, David 80 gölünün üstündəki buz səthi 10 il ərzində altı metr azalıb, David 2 gölünün üstündə isə səkkiz metr qalxıb.

Tədqiqat Antarktidanın buzaltı hidrologiyasının əvvəllər düşünüldüyündən daha dinamik olduğunu göstərdi. Buzlaqlardakı ərimə suları, buzun bərk səthlər üzərində sürüşməsi zamanı əsas süxurlardan çıxan geotermal istilik və sürtünmə nəticəsində əmələ gəlir.

Bu su aşağıya doğru axa bilər və buzlaqın okeana sürüşməsini sürətləndirə bilər. Bəzi göllər sabit hesab olunur, çünki onların su həcmi sabit qalır.

Ən böyük məlum subqlasial göl Şərqi Antarktika buz örtüyünün altında yerləşən Vostok gölüdür.

O, 4 km dərinlikdə yerləşir və 5.000 ilə 65.000 kub kilometr arasında su ehtiva edir - ABŞ-dakı Böyük Kanyonu tamamilə doldurmaq üçün kifayətdir.

Nature Communications xəbər verir ki, o, qurusaydı, bütün Antarktida buz təbəqəsinin sabitliyinə, okean axınlarının dövriyyəsinə və qlobal dəniz səviyyələrinə təsir göstərəcək. Əvvəllər Antarktida buz örtüyünün altında elmə məlum olmayan canlıların koloniyaları aşkar edilmişdi.

Alimlər canlıların oksigen və qida maddələrinə çıxışı olmadan necə təkamül etdiyini müəyyən etmək üçün genetik analiz aparıblar.

Əli Babayev