Icma.az
close
up
RU
Arzuolunmaz hamiləliyin qarşısı belə alına bilər

Arzuolunmaz hamiləliyin qarşısı belə alına bilər

Milli.az saytından verilən məlumata görə, Icma.az xəbər verir.

2023-cü ildə Azərbaycanda ana ölümlərinin səviyyəsi 2022-ci illə müqayisədə 2 dəfəyə yaxın artıb. Bununla yanaşı hamilə qadınlar anemiya, qan dövranı sisteminin xəstəlikləri, proteinuriya, ödemlər və hipertenziv halları, cinsi yolla keçən və digər bu kimi səbəblərdən ümumilikdə 101 248 hamilə qadın xəstələnib və hamiləliyi riskli keçib.

Ekspertlər deyir ki, bu cür xəstəliklərin əsas səbəblərindən biri arzuolunmaz hamiləliklərin vaxtında qarşısının alınmamasıdır. Arzuolunmaz hamiləliklər və ailə planlaşdırılmasının düzgün aparılmaması fərdi problemlərlə yanaşı cəmiyyət səviyyəsində də bir sıra ciddi problemlər yaradır. Bura sağlamlıq, sosial, iqtisadi və psixoloji aspektləri əhatə edən problemləri misal göstərmək olar. 

Ailə planlaşdırılmasının düzgün aparılmaması bir sıra hallarda ananın və övladın ölümü ilə də nəticələnir. Belə ki, hamiləliyə tibbi cəhətdən hazır olmayan qadınlarda (xüsusilə gənc yaşda və ya 35 yaşdan sonra) ana və uşaq ölüm riskini artır. 

Ölkəmizdə bir çox ailələr arzuolunmaz hamiləliklərin qarşısını abortlarla almağa çalışır. Belə ki, ölkə üzrə abortların sayı 2021 ci ildə 46 877, 2022 ci ildə 57 999, 2023 cü ildə isə 73 816 olub. 15 49 yaşlı hər 1 000 qadına düşən abortların sayı 27,9 olub. Lakin bu da öz-özlüyündə ciddi fəsadlar törədir. Təhlükəsiz olmayan abortlar ağır qanaxma, infeksiya, sonsuzluq və hətta ölümlə nəticələnə bilər. Bu həmçinin depressiya, stres və post-travmatik stres pozuntusuna (PTSP) səbəb ola bilər. Qısa doğuş intervalları və ardıcıl hamiləliklər nəticəsində isə yenidoğulmuşlar zəif çəki, vaxtından əvvəl doğuş və inkişaf geriliyi ilə doğula bilərlər.
Həmçinin bu prosesin tənzimlənməməsi sosial, iqtisadi və uşaqlar üçün problemlər yaradır.

Maddi və emosional olaraq hazır olmadan dünyaya gələn uşaqlar ailədaxili gərginlik və münaqişələrə səbəb ola bilər. Yeniyetmə yaşda olan hamiləliklər qızların təhsilini yarımçıq qoymasına və sosial həyatdan uzaqlaşmasına səbəb olur. Ailə planlaşdırması olmayan cəmiyyətlərdə qadınlar arzuolunmaz hamiləliklər səbəbindən zorakılığa məruz qala bilər.

Bu cür doğuşlar, həm də ailənin iqtisadi vəziyyətini çətinləşdirir. Ailə daha çox uşağa baxmaq məcburiyyətində qalır, bu da gəlir azlığına səbəb ola bilər. Həmçinin bu səhiyyə sisteminə əlavə yük yaradır və dövlətin sosial yardım xərclərini artırır.

Ailə planlaşdırması olmayan ailələrdə böyüyən uşaqlar yetərli təhsil, qidalanma və diqqət ala bilmirlər. Valideyn qayğısı və nəzarəti çatışmayan uşaqlar gələcəkdə sosial uyğunsuzluq və cinayətkarlığa meylli ola bilərlər.

Modern.az-a açıqlamasında arzuolunmaz hamiləliklərin qarşısını almaq üçün reproduktiv sağlamlığın və cəmiyyətin bunu qəbul etməsinin önəmindən danışan sosioloq Lalə Mehralı bildirib ki, reproduktiv sağlamlıq ən birinci cinsi tərbiydir.

"Reproduktiv sağlamlıq bizim bütün həyatımız boyu  fiziki, psixoloji, sosial rifahımız deməkdir. Bu elə bir sistemdir ki, özündə nəinki cinsi tərbiyəni, eləcə də cinsi sağlamlığı qorumağı, yoluxucu xəstəliklərlə mübarizəni, cinsi savdlılığı ehtiva edir. Ümumi sağlamlıq da şərtdir təbii, lakin reproduktiv sağlamlığın qorunması həm də sağlam nəsil, sağlam ailə və sağlam gələcək deməkdir", - o qeyd edib.

Sosioloq planlaşdırılmış ailə və planlaşdırılmış hamiləliyin daha sağlam bir nəsilartırma ilə ailənin rifahını artırdığını vurğulayıb:

"Siz bu sayədə istədiyiniz zaman övlad sahibi ola bilirsiniz, üstəlik ən yaxşı şərtlərdə və ən sağlam vəziyyətdə bunu edirsiniz. Reprodiktiv bilik sayəsində ailədə uşaqların sayı valideynlərin istəyi, həyat tərzi, təhsili və maddi imkanlarına uyğun planlaşdırılır. Bu da təbii olaraq uşaqların daha sağlam və rifahı yüksək ailədə böyüməsinə xidmət edir". 

O qeyd edib ki, əgər reprodiktiv sağlamlıq təmin olunmasa bu həm ailənin, həm cəmiyyətin, həm də dövlətin rifahına təsir edir.

"Doğrudur, daha çox nəsilartırmanın, çoxuşaqlılığın tərəfdarıyıq, lakin əgər şərtlər imkan vermirsə, uyğun şərait yoxdursa planlaşdıraraq nəsil artırmaq lazımdır. Uşaqlara daha yaxşı həyat, daha yaxşı təhsil verə bilmək üçün bu şərtdir"- deyə sosioloq sonda qeyd edib.

Tibb üzrə mütəxəssislər bildirir ki, ailə planlaşdırmasının düzgün aparılmasının və arzulonmaz hamiləliklərin qarşısını alınmasının bir sıra üsulu var. 

1. Təbiətə və ya digər adı ilə insan bədəninə əsaslanan üsullar - Qadının menstrual dövrünə əsaslanaraq məhsuldar günləri müəyyən etmək. Yumurtlama zamanı bədən temperaturundakı dəyişiklikləri izləmək. Yumurtlama dövründə servikal mayenin vəziyyətini izləmək.

2. Məhsuldarlığın müvəqqəti qarşısını alan üsullar -   Hormonal kontraseptivlər - Həblər, iynələr, implantlar və hormonal spiral (IUD). Barrier üsulları - Prezervativ, diafraqma və spermisidlər (sperma öldürücü gellər). İntrauterin cihazlar (IUD) - Hormonal və ya mis spiral.  Fövqəladə kontraseptivlər - Qorunmasız cinsi əlaqədən sonra hamiləliyin qarşısını almaq üçün istifadə edilən "səhərdən sonra həbləri".

3. Daimi üsullar - Sterilizasiya, kişilərdə vasektomiya, qadınlarda isə boru bağlanması (Fallop borularının bağlanması)

4. Təhsil və maarifləndirmə üsulu -  Cəmiyyət arasında reproduktiv sağlamlıq və ailə planlaşdırması haqqında biliklərin artırılması, yeniyetmələr və gənclər üçün xüsusi maarifləndirmə proqramları, ailələrin reproduktiv sağlamlığa dair peşəkar tibbi məsləhət alması.

Milli.Az

Ən son yeniliklər və məlumatlar üçün Icma.az saytını izləyin, biz hadisənin gedişatını izləyirik və ən aktual məlumatları təqdim edirik.
seeBaxış sayı:119
embedMənbə:https://news.milli.az
archiveBu xəbər 09 Yanvar 2025 04:06 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

İran mollasını Allahdan üstün tutanlar Düşmənçiliyin arxasında şəxsən Xamenei durur

22 İyul 2025 00:23see169

Alimlər neandertalların daha bir sirrini açıblar

21 İyul 2025 23:15see154

Ekspert: Alıcı yalnız zahiri görünüşə aldanmamalı, mənzilin texniki sistemlərinin keyfiyyətinə xüsusi diqqət yetirməlidir

21 İyul 2025 19:28see148

Real Madrid 9 il sonra ilk dəfə klub qaydalarını pozdu

21 İyul 2025 19:42see142

Rusiyadan Aİ yə ÇAĞIRIŞ: Nobel Sülh Mükafatı Vladimir Putinə verilsin

21 İyul 2025 17:20see131

Dünyanın ən qeyri adi yeməkləri dadına baxmaq üçün növbəyə duranlar

21 İyul 2025 22:31see129

Ayda yaşam ümidi: Torpağı “sıxıb” oksigen çıxaracaqlar

21 İyul 2025 15:29see125

Qonşunun toyuğu qaz görünər Fuad İSLAMZADƏ

22 İyul 2025 00:22see120

Həmrəyliklə güclənən Azərbaycan Dövlət və diaspor birliyi

22 İyul 2025 00:22see120

Bakıda möcüzəli göl insanlar axın edir VİDEO

20 İyul 2025 21:54see119

Gömrükçülər vətəndaşın bahalı saatını OĞURLAYIB Şok iddia

21 İyul 2025 19:59see119

ABŞ Aİ ni Rusiyaya qarşı tariflərə qoşulmağa çağırdı

22 İyul 2025 01:39see119

Məşhur futbolçu turist qadını stulla vurdu VİDEO

22 İyul 2025 00:22see119

Rusiya neftin qiymətinin tavanına görə milyardlarla itirir

22 İyul 2025 00:25see118

800 illik əfsanəni bir sözün düzəldilməsi tamamilə dəyişdi

20 İyul 2025 21:48see118

Xankəndi Zirvəsinin şifrələri Sülh, inteqrasiya və güc nümayişi

22 İyul 2025 00:21see118

Saul Niqes Trabzonspor a keçmək imtina etdi Özündən küssün

21 İyul 2025 20:07see117

Rusiyada avtobusun uçuruma yuvarlanması nəticəsində 14 nəfər ölüb

21 İyul 2025 02:29see117

Pınar da onun şirkətindən ayrıldı

22 İyul 2025 02:52see114

Bəşər Əsəd Moskva küçələrində VİDEO

21 İyul 2025 21:57see113
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri