Icma.az
close
up
RU
Avropa İttifaqı müvəqqəti müttəfiqdir, Türk NATO su isə daimi müdafiə çətir i ola bilər TƏHLİL

Avropa İttifaqı müvəqqəti müttəfiqdir, Türk NATO su isə daimi müdafiə çətir i ola bilər TƏHLİL

Sherg.az saytından verilən məlumata görə, Icma.az xəbər verir.

Mərkəzi Asiyanın türk respublikaları Yunan Kipri ilə diplomatik münasibətlər qurmağa davam edirlər. Belə ki, Qazaxıstandan sonra Türkmənistan da Kipr Respublikasında səfirlik açıb. Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) Şimali Kipr Türk Cümhuriyyəti (ŞKTC) və onun prezidentinə isti münasibət göstərdiyi bir zamanda belə addımların atılması diqqət çəkir. Görünür, Qazaxıstan, Özbəkistan və Türkmənistan bir-birinin ardınca Kipr (yunan) Respublikasına səfir təyin edərək onunla münasibətləri yeni səviyyəyə qaldırıblar. Bu ölkələr Kipri daha əvvəl tanısalar da, Türkiyə ilə münasibətlərə zərər verməmək üçün ora səfir təyin etməmişdilər. İlk olaraq 2024-cü il dekabrın 19-da Özbəkistanın səfiri (həmçinin, İtaliyadakı səfir) Abat Fayzullayev öz etimadnaməsini Kipr prezidentinə təqdim edib. Daha sonra – 2025-ci il fevralın 24-də Qazaxıstan səfiri Nikolay Jumakanov, bir neçə gün əvvəl isə Türkmənistan səfiri (eyni zamanda İtaliyadakı səfir) Toylı Komekov etimadnamələrini Prezident Nikos Xristodulidisə təqdim ediblər.


Siyasi şərhçi Bəybala Mirzəyevin "Sherg"a açıqlamasına görə, Türküstan (Mərkəzi Asiya) dövlətlərindən Qazaxıstan, Özbəkistan və Türkmənistanın yunan Kiprində (Kipr Respublikası) səfirlik açması Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) güclənməsinə və vahid Türk birliyinin formalaşdırılmasına mənfi təsir göstərəcək hadisədir. Onun sözlərinə görə, respublikalar bu addımı Ankara və Bakı ilə məsləhətləşmədən, Brüsselin (Avropa İttifaqının siyasi mərkəzi) tövsiyəsi və ya diktəsi ilə atıblar: 


"Böyük ehtimalla, bir neçə gün öncə Səmərqənddə baş tutan Birinci "Avropa İttifaqı-Mərkəzi Asiya" Zirvə toplantısında Brüssel tərəfindən bölgə ölkələrinə ayrılacaq 12 milyardlıq "Böyük Açılış" sərmayəsinin müqabilində bu ölkələrdən yunan Kipri ilə diplomatik münasibətlərin qurulması da tələb olunub. Qazaxıstan, Özbəkistan və Türkmənistan ümumtürk maraqlarından yox, realpolitik mövqeyindən çıxış edərək öz iqtisadi və geosiyasi maraqlarını önə çəkiblər, sözügedən şərti qəbul ediblər. Qazaxıstanın Kiprdə ilk səfiri olan Nikolay Jumakanov isə hətta öz etimadnaməsini Prezident Nikos Xristodulidisə təqdim edərkən deyib ki, "Qazaxıstan Kipr Respublikasının beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədləri daxilində suverenliyini və ərazi bütövlüyünü qətiyyətlə dəstəkləyir". Bu bəyanat isə Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin (ŞKTC) gələcək varlığına qarşı ağır zərbədir. Çünki Kipr Respublikasının beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədləri bütün adanı (o cümlədən türk Kiprini də) əhatə edir. Qazaxıstan səfirinin ehtiyatsız bəyanatından çıxış etsək, rəsmi Astana Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin müstəqil dövlət kimi varlığını qəbul etmir. Halbuki, ŞKTC Azərbaycanın dəvəti və Türkiyənin dəstəyi ilə keçən il Türk Dövlətləri Təşkilatına müşahidəçi üzv kimi qəbul edilib. Bu da o deməkdir ki, Qazaxıstan, Özbəkistan və Türkmənistan da ŞKTC-ni de-fakto tanıyırlar. Bu halda Qazaxıstan səfirinin yuxarıdakı bəyanatı rəsmi Astananın ŞKTC-ni de-fakto tanımasıyla ziddiyət təşkil edir". 


B.Mirzəyevin sözlərinə görə, bu cür ziddiyətli halların gələcəkdə də ortaya çıxmaması və Türk dünyasının inteqrasiya prosesinə zərbə vurulmaması üçün Türküstan dövlətləri bundan sonra qlobal, strateji məsələlər üzrə qərarlar qəbul etməzdən öncə TDT çərçivəsində Ankara və Bakı ilə məsləhətləşməlidirlər: 

"Bu gün Avropa İttifaqının Trampın yaratdığı qlobal iqtisadi və geosiyasi xaos ucbatından Türküstan dövlətlərinə məcburən qucaq açması Astana, Daşkənd, Aşqabad və Bişkekdə eyforiya və illüziya yaratmamalıdır. Çindən və Rusiyadan gələn real təhdidlər zamanı Avropa İttifaqı Türkiyə və Azərbaycanın dəstəyi olmadan Mərkəzi Asiya ölkələrinə heç bir köməklik göstərə bilməz. Həmçinin Azərbaycan və Türkiyənin logistik-tranzit dəstəyi olmadan Mərkəzi Asiya ölkələri öz məhsullarını birbaşa Avropa bazarına da çıxara bilməzlər. Avropa İttifaqı gəldi-gedərdir, müvəqqəti müttəfiqdir. Türk birliyi və gələcəkdə yaradılması nəzərdə tutulan Türk NATO-su isə bütün türk dövlətləri və xalqları üçün daimi müdafiə "çətir"i ola bilər. Ona görə də bu gün ayrı-ayrı türk dövlətləri situativ və məhəlli mənfəətlər naminə mərkəzdənqaçma davranışlarına yol verməməli, ümumtürk inteqrasiyasını heç bir halda zəiflətməməlidirlər". 

Siyasi şərhçinin zənnincə, Tramp Amerikasının dünyada yaratdığı geosiyasi və geoiqtisadi təlatümlər TDT-ni və ayrı-ayrılıqda türk dövlətlərini hazırlıqsız yaxalayıb. Məhz bu səbəbdən də Mərkəzi Asiya ölkələri özlərini bu təlatümlərdən və bütün mümkün risklərdən sığortalamaq üçün TDT-nın "çətir"i altına yığışmaq əvəzinə, dərhal Avropa İttifaqına üz tutublar. Onun sözlərinə görə, son vaxtlar Türkiyədə yaşanan məlum siyasi böhran da Türkiyənin bütün türk dövlətlərini bir araya gətirmək, yeni qlobal güc mərkəzi formalaşdırmaq imkanlarını ciddi şəkildə məhdudlaşdırır.

Hadisənin gedişatını izləmək üçün Icma.az saytında ən son yeniliklərə baxın.
seeBaxış sayı:66
embedMənbə:https://sherg.az
archiveBu xəbər 10 Aprel 2025 10:27 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see263

Pezeşkian bu türk ölkəsinə səfər edəcək

19 Oktyabr 2025 02:00see236

“Bu gün layiq olduğumuz qələbə əldə etdik”

19 Oktyabr 2025 19:14see179

Trampdan sonra Vens də İsrailə gedir

18 Oktyabr 2025 16:58see176

Gürcüstandan çıxarılan Azərbaycan vətəndaşlarının sayı açıqlanıb

18 Oktyabr 2025 20:59see169

Bakının bir çox yollarında nəqliyyatın sıxlığı müşahidə olunur SİYAHI

20 Oktyabr 2025 08:25see164

“Xocalı Balı” ilk dəfə bal yarmarkasında alıcılara təqdim olunub REPORTAJ

18 Oktyabr 2025 14:09see153

Qızıl altı min dollara qədər bahalaşa bilər

18 Oktyabr 2025 15:58see152

Abakar Abakarov İstanbulda ölü tapıldı

18 Oktyabr 2025 19:41see136

Azərbaycanın “AI 92” markalı benzini idxal və ixrac etdiyi ölkələr SİYAHI

18 Oktyabr 2025 17:24see133

Sarıkökün bu faydalarını çoxları bilmir

20 Oktyabr 2025 07:01see131

Rəştdən Həştərxana birbaşa uçuşlar başladı

19 Oktyabr 2025 19:10see130

Yəmən sahillərində tanker partladı: 24 ekipaj üzvü...

19 Oktyabr 2025 01:17see128

İspaniya La Liqası: Real Madrid səfərdən 3 xalla qayıdır

20 Oktyabr 2025 01:12see127

Tbilisidəki son etirazlara görə 14 nəfər saxlanıldı

19 Oktyabr 2025 18:49see126

Həkimlər soyuq mövsümdə immuniteti gücləndirməyin yollarını açıqlayıblar

19 Oktyabr 2025 07:43see126

Yer kürəsində oktyabr ayının üçüncü maqnit qasırğası başlayıb

19 Oktyabr 2025 04:50see126

Əməliyyat otaqlarında niyə yalnız yaşıl və mavi geyimlərə icazə verilir?

19 Oktyabr 2025 04:05see125

Ferhat Göçer Bakıda!

18 Oktyabr 2025 17:07see123

Netanyahudan Rəfah keçid məntəqəsinin açılması barədə məlumata REAKSİYA

19 Oktyabr 2025 00:16see123
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri