Avropanın ehtiyat anbarlarındakı qaz tükənir Ümid Trampadır...

Rusiyadan qaz idxalının azaldılması qış aylarında avropalıların qaz təchizatında müəyyən çətinliklər yaradıb. Artıq elə bir vəziyyət formalaşıb ki, avropalılar yay mövsümündə anbarlara yığılan qazı daha sürətlə istehlaka yönəldirlər. Buna görə də Avropa İttifaqı ölkələrinin ehtiyat anbarlarında saxlanılan qazın səviyyəsi 50 faizdən aşağı düşüb. 

Sfera.az xatırladır ki, Rusiya-Ukrayna müharibəsi başlayana qədər Avropanın qaz təchizatında çətinlik olmayıb. Çünki Avropa Rusiyadan böyük həcmdə qaz alırdı və idxal edilən rus qazı hesabına ehtiyaclar tam ödənilirdi. Statistikaya əsasən, 2021-ci ildə boru kəmərləri ilə Rusiyadan Avropaya qaz ixracının həcmi 155 milyard kubmetr olmaqla Avropanın idxal etdiyi qazın 40 faizini təşkil etmişdi.

Amma 2022-ci ildə müharibənin başlamasından sonra vəziyyət dəyişdi. Avropa Rusiyaya sanksiya tətbiq etdi və boru kəmərləri ilə qaz idxalı sürətlə azalmağa başladı. 2022-ci ildə Rusiyadan boru kəmərləri ilə idxal edilən qazın həcmi 60 milyard kubmetrə, 2023-cü ildə 27 milyard kubmetrə düşdü. 2024-cü ildə idxal bir qədər artaraq 32,1 milyard kubmetr olub. 

Boru kəməri ilə Avropaya qaz satışı azalan Rusiya onu maye qazla əvəz etməyə çalışır. 2024-cü ildə Rusiyanın Avropaya satdığı sıxılmış maye qaz ixracı 27,2 milyard kubmetr olmaqla rekord həddə çatıb.

Ümumilikdə, avropalılar ötən il Rusiyadan 59 milyard kub metrdən çox təbii qaz alıblar ki, bu da 2023-cü ildən çoxdur.    
  

Avropanın təbii qaz anbarlarının doluluq səviyyəsinin 50 faizdən aşağı düşməsindən sonra ehtimal edilir ki, “köhnə qitə”nin sakinləri Rusiyadan qaz idxalını 2024-cü illə müqayisədə daha da artıra bilər. Artımın daha çox sıxılmış qaz formasında olacağı ehtimal edilir. 2025-ci ildə Rusiya xarici ölkələrə sıxılmış qaz ixracını 56 milyard kubmetrə çatdırmaq istəyir. Bu qədər qazın daha çox hissəsinin Avropaya satılması planlaşdırılır. 

Qaz anbarları boşalan avropalıların Rusiyadan qaz idxalını artırması ehtimalı güclənir. Ən azından 2025-ci ildə bunun belə olacağı təxmin edilir. 

Qeyd edək ki, Avropanın rus qazından asılılığını tam aradan qaldırmaq üçün yeganə ümid yeri ABŞ-dir. Əgər ABŞ vəd etdiyi kimi maye qaz ixracının həcmini artırarsa, o halda Avropanın rus qazından asılılığı sıfıra düşəcək. Əks təqdirdə idxalı daha da azaltmaq mümkün görünmür. 

Vasif