Icma.az
close
up
RU
Ay torpağında bitki yetişdirmək mümkündürmü? İlk təcrübələr...

Ay torpağında bitki yetişdirmək mümkündürmü? İlk təcrübələr...

Bizimyol saytından verilən məlumata əsasən, Icma.az məlumatı açıqlayır.

Ayın səthində yamyaşıl bitkilərlə dolu kiçik bir istixanadır. Sizcə, bu ssenari yuxudan reallığa çevriləcəkmi? "Bir bitki ək və onun böyüməsinə icazə ver". Bu, sadə bir ssenari deyil və Ayda bitkilərin yetişdirilməsi kosmosun tədqiqində ən mürəkkəb və maraqlı suallardan biridir.

Bizimyol.info "webtekno"ya istinadən xəbər verir ki, bu mümkünsüz görünmür! Son illər bununla bağlı ümidverici irəliləyişlər əldə edilib.

Gəlin görək Ayda bitki yetişdirilməsi ilə bağlı hansı araşdırmalar aparılır və gələcəkdə bizi nələr gözləyir?

Ay torpağı doğrudanmı “torpaq”dır?

Bəli, bitkilər Ay torpağında yetişdirilib, amma Ayda yox, çünki Ayın səthində Yerdəki kimi məhsuldar kənd təsərrüfatı torpağı yoxdur. "Reqolit" adlanan Ay torpağı əslində son dərəcə incə dənəli, şüşəvari və qida maddələrindən məhrumdur, yəni bitkilər üçün lazım olan azot, fosfor və kalium kimi əsas elementləri ehtiva etmir.

Lakin alimlər bu çətinliyi aradan qaldırmaq üçün ciddi işlər görürlər. 2022-ci ildə Florida Universitetindən bir qrup Aydan gətirilən nümunələrlə ilk dəfə bitki yetişdirməyi bacarıb və Ay reqolitində "Arabidopsis thaliana" adlı bitki yetişdiriblər. Bu bitki; Xardal göyərti, brokoli, gül kələm və Brüssel kələminin sinfindəndir.

Apollon 11, 12 və 17 missiyalarında toplanmış nümunələrdən istifadə etməklə hər bitki üçün yalnız 1 qram reqolit ayrılmışdır. Nümunələrə əvvəlcə su, sonra toxum əlavə edildi. Qablar təmiz otaqda terrarium qutularına yerləşdirildi və hər gün qida məhlulu ilə böyüdüldü.

Ay reqolitində bitkilər böyüyə bilər, lakin...

Yaranan bitkilər Yerin torpağında yetişən bitkilər qədər davamlı deyildi. Bitkilər stresə məruz qaldı və onların böyüməsi yavaşladı, lakin bu, Ayın torpağının tamamilə yararsız olduğu demək deyil, sadəcə yaxşılaşdırılması lazımdır.

Bundan əlavə, elm adamları yetişdirilən bitkinin müxtəlif şəraitdə necə davrandığını və onun genlərini çox yaxşı bilirlər, çünki onun mənsub olduğu bitki ailəsi kiçik ölçüsünə və asan böyüməsinə görə dünyada ən çox öyrənilən bitkilərdən biridir.

Ayda bitki yetişdirmək üçün təkcə torpaq deyil, həm də su kritik ehtiyacdır

Ayın Cənub Qütbünə robotlaşdırılmış missiyalar həyata keçirilir. Bunun səbəbi gələcək astronavtların istifadə edə bilməsi və bitkilərin yetişdirilməsi üçün zəruri olmasıdır. Bu buzları əridib süzüb bitkilər üçün istifadə etmək olar.

Bununla belə, suyun nəqli və ya emalı ciddi logistika və enerji xərclərinə səbəb olur. NASA-nın Artemida missiyaları Aydakı su ehtiyatlarını daha ətraflı tədqiq etməyi planlaşdırır. Bu, gələcək kosmik kənd təsərrüfatı üçün perspektivli vəziyyətdir.

 Bəs bitkilərin böyüməsi üçün lazım olan günəş işığı?

Ayda bir gün təxminən 29 Yer günü davam edir. Gündüz temperaturu 127°C-ə çata bilsə də, gecələr -173°C-yə enə bilər. Bu həddindən artıq temperatur fərqləri əslində bitki böyüməsini qeyri-mümkün edir.

Ayda atmosfer olmadığı və günəş işığı birbaşa və sərt şəkildə səthə düşdüyü üçün termal qorunan istixana texnologiyaları və süni işıqlandırma sistemləri işə salınmalıdır.

Karbon qazı haradan alınacaq?

Normalda, bildiyimiz kimi, bitkilərin böyüməsi üçün fotosintez edə bilmələri üçün karbon qazı lazımdır. Ayda kifayət qədər karbon qazı olmadığı üçün lazım olan karbon qazı kosmik gəmilərin tullantılarından və ya Mars missiyalarında istifadə edilən texnologiyalardan ilham alınaraq təmin edilməlidir.

Ayda kənd təsərrüfatının əhəmiyyəti nədir?

Beynəlxalq Kosmik Stansiyada tərəvəz istehsalı sistemi sayəsində astronavtlar yüksək enerjili və sağlam qida məhsulları yetişdirirlər və beləliklə, təzə salatın emosional sağlamlıq faydalarından istifadə edirlər.

Ayda əkinçilik təkcə uzunmüddətli missiyalar zamanı astronavtların əhval-ruhiyyəsini artırmayacaq, həm də pəhrizə əlavə olacaq. İnsanın kəşfiyyatını təmin edəcək bu inkişaflar işığında dünyanın ərzaq qıtlığı olan bölgələrində stresli şərtlərin necə aradan qaldırılacağı da aydınlaşacaq.

Ay torpağının stresli təbiətinin azaldılması, Ayın müxtəlif yerlərindən gələn materialların digərlərindən daha yaxşı olub-olmayacağı, Ay və Mars reqolitinin potensialı kimi bir çox sual qarşıdakı dövrdə cavablandırılması gözlənilən suallar arasındadır.

Nəticə olaraq, Ayda bitki yetişdirmək mümkündür, lakin çox çətin bir işdir. Ola bilsin ki, bir gün biz Ayda bitən bir bitkinin meyvəsini yeyən ilk insanlar arasında olacağıq.

Qadir, Bizimyol.info

Hadisənin gedişatını izləmək üçün Icma.az saytında ən son yeniliklərə baxın.
seeBaxış sayı:109
embedMənbə:https://www.bizimyol.info
archiveBu xəbər 04 Yanvar 2025 16:30 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see258

Pezeşkian bu türk ölkəsinə səfər edəcək

19 Oktyabr 2025 02:00see233

Trampdan sonra Vens də İsrailə gedir

18 Oktyabr 2025 16:58see176

Gürcüstandan çıxarılan Azərbaycan vətəndaşlarının sayı açıqlanıb

18 Oktyabr 2025 20:59see168

“Bu gün layiq olduğumuz qələbə əldə etdik”

19 Oktyabr 2025 19:14see160

“Xocalı Balı” ilk dəfə bal yarmarkasında alıcılara təqdim olunub REPORTAJ

18 Oktyabr 2025 14:09see153

Qızıl altı min dollara qədər bahalaşa bilər

18 Oktyabr 2025 15:58see151

İlham Əliyevdən Xəzəryanı ölkələrə ÇAĞIRIŞ

18 Oktyabr 2025 10:48see148

Abakar Abakarov İstanbulda ölü tapıldı

18 Oktyabr 2025 19:41see136

Neftinin qiyməti 1 dollar ucuzlaşdı

18 Oktyabr 2025 10:51see135

Azərbaycanın “AI 92” markalı benzini idxal və ixrac etdiyi ölkələr SİYAHI

18 Oktyabr 2025 17:24see133

Sarıkökün bu faydalarını çoxları bilmir

20 Oktyabr 2025 07:01see129

Yəmən sahillərində tanker partladı: 24 ekipaj üzvü...

19 Oktyabr 2025 01:17see128

Yuxusuz halda sükan arxasına əyləşməyin! DYP dən həftəsonu XƏBƏRDARLIĞI

18 Oktyabr 2025 10:41see127

İspaniya La Liqası: Real Madrid səfərdən 3 xalla qayıdır

20 Oktyabr 2025 01:12see127

Həkimlər soyuq mövsümdə immuniteti gücləndirməyin yollarını açıqlayıblar

19 Oktyabr 2025 07:43see126

Yer kürəsində oktyabr ayının üçüncü maqnit qasırğası başlayıb

19 Oktyabr 2025 04:50see125

Tbilisidəki son etirazlara görə 14 nəfər saxlanıldı

19 Oktyabr 2025 18:49see124

Əməliyyat otaqlarında niyə yalnız yaşıl və mavi geyimlərə icazə verilir?

19 Oktyabr 2025 04:05see124

Netanyahudan Rəfah keçid məntəqəsinin açılması barədə məlumata REAKSİYA

19 Oktyabr 2025 00:16see123
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri