Aydan başqa Ay da var

Yer kürəsi ətrafında fırlanan digər Ay qalıqları da mövcuddur. Onlardan biri "Kamoalewa" asteroididir və uzun müddətdir tədqiqatçıların diqqətini cəlb edir. Astronomlar bildirirlər ki, bu cür "kvazi-peyklər" strukturuna malik olan Ay bənzərlərinin əksəriyyəti adıçəkilən planetin "övladlarıdır".
Reyting.az xəbər verir ki, alimlər "Kvazi-Ay" nə deməkdir və nəyə görə "Kamoalewa" xüsusidir?" - sualını da cavablandırıblar.
Elm adamları deyir ki, , "Kamoalewa"nın (rəsmi nişanı 469219-dir, 2016-cı ildə açılıb) orbiti unikaldır: Günəş ətrafında fırlansa da, Yerin cazibə qüvvəsi onu o qədər çəkir ki, sanki Yerin ətrafında dövr edir. Məhz elə buna görə də, bu kosmik obyekt "Kvazi-Ay" adlanır.
2021-ci ildə xüsusilə maraqlı bir kəşfə imza atılıb, "Kamoalewa"-nın səthinin spektrinin "Apollon 14" tərəfindən geri gətirilmiş Ay torpağı nümunələrinə uyğun olması təsdiqlənib. Bu, yenilik bir daha onun Ayın parçasının olduğunu söyləməyə əsas verir.
Məlumata görə, Ay daima öz hissələrini itirir. Alimlərin fikrincə, Ayın zibilləri daha çox asteroidlərin təsirindən əmələ gəlir. Bir parça dağıntının Ayı tərk etməsi üçün o, minimum 2,38 kilometrlik sürətə çatmalıdır. Lakin bu, Yerin peykinə çevrilmək, həmçinin "kvazi-peyki" olmaq üçün kifayət deyil, çünki ona belə prosesi həyata keçirməkdən ötrü 2,86 kilometrə qədər optimal sürət, eləcə də xüsusi uçuş istiqaməti lazımdır.
Belə çıxır, ən yaxşı "başlanğıc nöqtəsi" Ayın uzaq tərəfindəki ekvator ərazisidir ki, orada qravitasiya şəraiti fraqmentin kosmosa uçmasının və yenidən Aya, eləcə də, Yerə çırpılmasının qarşısını almaqdan ötrü ideal məkandır. Elm adamları qeyd ediblər ki, "Kamoalewa" çox güman məhz belə bir ərazidən - Cordano Bruno kraterindən yaranıb.
Braziliya, Almaniya və Çexiya astronomlarının, eləcə də ABŞ-nın, NASA tədqiqatçılarının apardıqları elmi hesablamalar göstərib ki, Aydan atılmış bütün qalıqların yalnız 1,92 faizi yarımçıq Aya çevrilir, əksəriyyəti isə Yerə daha çox yaxın normal asteroid halına gəlir, yaxud da, Laqranj nöqtələrinin yaxınlığındakı qeyri-sabit orbitlərdə, yəni Yerlə Günəşin cazibə qüvvəsi arasında tarazlıq əraziləri çərçivəsində sona çatır.
Tədqiqatçılara görə, "kvazi-peyklə" qarşılaşmaq müxtəlif növ kiçik, həmçinin gizli Ay görmək deməkdir. Alimlərin fikrincə, gələcəkdə Yerin peyki olan belə ayların sayı çoxala bilər.

Oqtay QORÇU