Azərbaycan düyünü kənardan gətirir İdxaldan asılılıq azaldıla bilərmi?

Azərbaycan 10 ayda xaricdən 58 milyon dollarlıq düyü alıb. Bu ilin yanvar-oktyabr aylarında Azərbaycana 58 milyon 140 min dollar dəyərində 55 min 961 ton düyü idxal edilib.

Düyü idxalı 2023-cü ilin 10 ayı ilə müqayisədə dəyər baxımından 15 milyon 38 min və ya 34,9%, miqdar ifadəsində isə 17,4% artıb. 

Xatırladaq ki, ötən ilin eyni dövründə ölkəmizə 43 milyon 102 min dollar dəyərində 47 min 674 ton düyü idxal edilib.

Bu gün qlobal miqyasda düyüyə tələbat artır. Düyü dünya əhalisinin əksəriyyətinin ən çox istehlak etdiyi əsas qidadır. O, əsas kənd təsərrüfatı əmtəəsidir, istehsalda qarğıdalı və şəkər qamışından sonra üçüncü yeri tutur. Düyü Azərbaycanda da ən çox istehlak edilən əsas qidadır. Lakin ölkəmizdə düyü istehsalı hələ də yerli tələbatı ödəmir.

 İqtisadçı ekspert Pərviz Heydərovun Moderator.az-a verdiyi açıqlamaya görə, düyü Azərbaycanda digər ölkələrdən idxal edilən əsas qida məhsullarındadır:

 “Düyü Azərbaycana əsasən idxal yolu ilə gəlir və bu məhsulun istehsalının artırılması mövcud resurslarla mümkün olsa da, hələ də böyük asılılıq qalır. Yerli istehsalın məhdud olması səbəbindən əhalinin düyü tələbatını ödəmək üçün kənardan idxala ehtiyac duyulur. Hazırda Azərbaycana ən çox düyü idxal edən ölkələr Hindistan və Pakistan kimi Asiya ölkələridir. Pandemiya və enerji böhranı kimi qlobal çətinliklər isə bu ölkələrin düyü ixracını əhəmiyyətli dərəcədə məhdudlaşdırmışdır. Hətta Hindistan və Pakistan kimi əsas ixracatçılar, ixracatlarını dayandıraraq, düyü və onun istehsalında istifadə olunan materialları daxildə enerji təchizatı məqsədilə istifadə etməyə başlamışlar. Nəticədə, dünya bazarında düyü qiymətləri artmış, idxal çətinlikləri yaranmışdır.

Azərbaycanda düyü istehsalını artırmaq məqsədilə mövcud dövlət proqramları olsa da, ekspert qeyd edir ki, bu proqramların həyata keçirilməsi ilə bağlı müəyyən çətinliklər mövcuddur:

“Hazırda yerli istehsalın daxili tələbatı yalnız 40-45% səviyyəsində qarşılayır. Bu, ölkənin düyü tələbatını tam ödəmək üçün kifayət etmir. Dövlətin bu sahəyə verdiyi dəstək, proqramların mövcudluğu, bəzi müsbət inkişafa gətirib çıxarsa da, hələ də məqsədə çatmaq üçün kifayət qədər irəliləyiş əldə olunmayıb. Azərbaycanın düyüçülük sahəsində inkişaf potensialı olduqca böyükdür. Ölkənin ərazisi, iqlimi və torpaq sahələri bu sahənin inkişafı üçün əlverişli şərait yaradır. Bununla belə, düyü istehsalını artırmaq və idxaldan asılılığı azaltmaq üçün daha çox addım atılmasına ehtiyac vardır. Bu sahədə daha çox investisiya, texnologiyaların tətbiqi və müvafiq təlimat proqramları ilə yerli istehsalı artırmaq mümkündür. Azərbaycanda düyü istehsalı və idxalına olan asılılıq, qlobal iqtisadi və enerji böhranlarının təsiri altında daha da artmışdır. Həmin çətinliklərə baxmayaraq, yerli istehsalı artırmaq və idxaldan asılılığı azaltmaq üçün potensial mövcuddur. Dövlət proqramlarının daha təsirli şəkildə həyata keçirilməsi, yerli istehsalçıların dəstəklənməsi və modern texnologiyaların tətbiqi ilə Azərbaycan bu sahədə özünü təmin etmək üçün irəliləyiş əldə edə bilər”.

Mehin Mehmanqızı