“Azərbaycan öz tarixi və mədəni irsini itirməmək və daha da gücləndirmək üçün bu addımları atmalıdır” ŞƏRH KONKRET

“Azərbaycanın dövlətçilik tarixi, milli adət-ənənələri, elm və mədəniyyətinin təbliği yalnız daxili auditoriyaya yönəlmiş bir proses deyil, eyni zamanda qlobal arenada ölkənin milli kimliyini formalaşdıran və gücləndirən mühüm geosiyasi və ideoloji prosesdir. Bu baxımdan mövzuya müxtəlif aspektlərdən – tarixi, siyasi, mədəni, iqtisadi və beynəlxalq baxımdan yanaşmaq olar.“

Bu fikirləri KONKRET.az-a açıqlamasında Yəhudi Media mərkəzinin politoloqu Rüstəm Tağızadə bilidirib.

“1. Tarixi Kontekst və Dövlətçilik İnstitutu

Azərbaycanın dövlətçilik tarixi minilliklərə dayanır. Şumer, Midiya, Atropatena, Albaniya, Səlcuqlar, Qaraqoyunlular, Ağqoyunlular, Səfəvilər və son olaraq Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (1918-1920) və müasir Azərbaycan Respublikası bu irsin əsas sütunlarıdır.

Dövlətçilik təbliğatı necə aparılır?

Rəsmi tarix siyasəti: Azərbaycan hökuməti, tarixi irsə dair siyasətini dövlət proqramları ilə tənzimləyir. Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Dövlət Tarix Komissiyası və Milli Elmlər Akademiyası bu prosesin əsas aparıcı qurumlarıdır.

İctimai rəyin formalaşdırılması: Dövlətçilik tarixi tədris proqramlarına daxil edilir, bu sahədə fundamental tədqiqatlar aparılır və geniş ictimaiyyətə təqdim olunur.

Beynəlxalq platformalar: Azərbaycanın dövlətçilik tarixinin təbliği UNESCO, ICESCO və digər beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində həyata keçirilir. Xüsusilə, Qarabağ bölgəsindəki abidələrin UNESCO siyahısına salınması bu istiqamətdə əhəmiyyətli addımlardandır.

Dövlətçilik İdeologiyasının Geosiyasi Əhəmiyyəti

Azərbaycanın dövlətçilik ideyasının təbliği regional və qlobal güclər arasında tarazlığı qorumaq üçün mühüm bir vasitədir. Xüsusilə, Rusiya, İran və Ermənistan kimi tarixi rəqiblərin informasiya savaşına qarşı Azərbaycan öz tarixini daha aktiv şəkildə dünya ictimaiyyətinə təqdim etməlidir.

2. Milli Adət-Ənənələr və Mədəniyyətin Təbliği

Azərbaycanın milli kimliyinin əsas elementlərindən biri onun zəngin adət-ənənələri və mədəniyyətidir. Xalqın mədəni dəyərlərinin qorunması və təbliği təkcə daxili sosial sabitlik üçün deyil, həm də beynəlxalq arenada özünüifadə və yumşaq güc (soft power) siyasəti üçün əhəmiyyətlidir.

Milli adət-ənənələrin təbliğ üsulları:

1. Milli bayramlar və mərasimlər: Novruz bayramı, Kosa-Kosa, Xıdır Nəbi kimi qədim türk adətləri milli identitetin qorunmasına xidmət edir.

2. Musiqi və folklor: Muğam, aşıq sənəti, kamança və tar kimi alətlərin UNESCO-nun qeyri-maddi mədəni irs siyahısına daxil edilməsi bu sahədə strateji addımlardır.

3. Kinematoqrafiya və teatr: Azərbaycan kinosunda tarixi və milli dəyərləri əks etdirən filmlər son illərdə artmaqdadır. Xüsusilə “Dədə Qorqud” və “Koroğlu” kimi filmlər beynəlxalq festivallara çıxarılaraq mədəni diplomatiya alətinə çevrilir.”

Politoloq qeyd edir ki, Mədəniyyətin Geosiyasi Siyasətə Təsiri var.

“Türk dünyası ilə əlaqələr: Azərbaycan, Türkiyə və Mərkəzi Asiya ölkələri ilə ortaq mədəni platformalar yaradaraq türk mədəniyyətinin beynəlxalq səviyyədə tanıdılmasına töhfə verir.

Ermənistanın mədəniyyət üzərindən iddiaları: Azərbaycan Ermənistanın Qarabağdakı tarixi-mədəni abidələri erməniləşdirmək siyasətinə qarşı beynəlxalq səviyyədə təbliğat aparır. Bu kontekstdə Azərbaycan mediası və rəsmi qurumları tarixi saxtakarlıqlara qarşı effektiv informasiya müharibəsi aparmalıdır.

3. Elmin və Təhsilin Rolu

Elm və təhsil Azərbaycanın intellektual potensialını artırmaq və milli irsi gələcək nəsillərə ötürmək üçün vacib sahələrdir.

Elmin təbliği və inkişafı üçün atılan addımlar:

Tədqiqat institutları: AMEA-nın Tarix, Arxeologiya və Etnoqrafiya institutları Azərbaycanın elmi irsini qoruyur və tədqiq edir.

Beynəlxalq əməkdaşlıq: Harvard, Sorbonna kimi nüfuzlu universitetlərlə əməkdaşlıq edərək Azərbaycan elmi dairələrinin qlobal elm ictimaiyyətinə inteqrasiyası gücləndirilir.

Elm və siyasət: “yumşaq güc” siyasətinin elementi kimi

Azərbaycan alimlərinin beynəlxalq jurnallarda məqalələrinin artması ölkənin akademik nüfuzunu yüksəldir. Elm və texnologiya parkları Azərbaycanın gələcək rəqəmsal və innovasiya iqtisadiyyatı qurması üçün əsasdır.

4. Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin Rolu və Media Strategiyası

Müasir dünyada informasiya müharibəsi böyük əhəmiyyət daşıyır. Azərbaycanın dövlətçilik tarixi və milli kimliyinin effektiv təbliğ olunması üçün media əsas platformadır.

Dövlətin media siyasəti:

Rəqəmsal platformalar və sosial media: Azərbaycanın dövlət qurumları və qeyri-hökumət təşkilatları YouTube, Twitter, Telegram və TikTok kimi platformalarda Azərbaycan həqiqətlərini dünyaya çatdırmalıdır.

İnformasiya savaşında çağırışlar və təhdidlər:

Ermənistan və İran kimi ölkələr Azərbaycan tarixini təhrif edən məlumatlar yayır. Süni intellekt və bot şəbəkələri vasitəsilə dezinformasiyaya qarşı effektiv mübarizə mexanizmləri yaradılmalıdır.

5. Xarici Siyasətdə Təbliğat və Mədəni Diplomatiya

Azərbaycanın dövlətçilik tarixinin və milli irsinin dünya miqyasında tanıdılması üçün mədəni diplomatiya əsas vasitədir.

Əsas diplomatik strategiyalar:

1. Diaspor təşkilatları: Azərbaycan diasporu xarici ölkələrdə milli irsin qorunması və tanıdılması üçün aktiv fəaliyyət göstərməlidir.

2. Beynəlxalq tədbirlər: “Bakı Humanitar Forumu” və digər qlobal tədbirlər vasitəsilə Azərbaycan dünyaya öz mədəni irsini təqdim edir.

3. Azərbaycanın brendləşdirilməsi: Azərbaycan mədəniyyəti, muğamı, xalçaları və mətbəxi ölkənin turistik və mədəni cazibədarlığını artırır.

Milli Dəyərlərin Qorunması və Gələcəyə Baxış

Azərbaycanın dövlətçilik tarixi, mədəniyyəti və elmi irsinin təbliği sadəcə bir informasiya yayma aktı deyil, bu həm də milli təhlükəsizlik, geosiyasi sabitlik və strateji maraqların qorunması məsələsidir. Bu təbliğat yalnız yerli yox, qlobal səviyyədə aparılmalıdır ki, Azərbaycan öz tarixi və mədəni irsini itirməsin, əksinə, daha da gücləndirsin.“

Aynurə İsmayıl

KONKRET.az

P.S. Yazı Azərbaycan Respublikası Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə “Azərbaycanın dövlətçilik tarixinin, milli adət-ənənələrinin, elm və mədəniyyətinin təbliği” mövzusuna uyğun olaraq dərc edilir.