Azərbaycan regional gücdən Avrasiya məkanının geosiyasi modulyatoruna çevrilir ŞƏRH

Müasir beynəlxalq sistem iqtisadi gücün yenidən transformasiyası, regional aktorların güclənməsi və yeni çoxqütblülüyün formalaşması ilə ifadə olunan dərin dəyişikliklərə məruz qalır. Bütün bunların fonunda qlobal geoiqtisadi transformasiyalar fonunda Azərbaycan və Çin arasında ikitərəfli əməkdaşlıq xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin Çinin “Sinxua” agentliyinə verdiyi eksklüziv müsahibəsində Azərbaycan-Çin əməkdaşlığının əsas istiqamətləri və prinsipləri qeyd edilmişdir. Bu müsahibə münasibətlərin indiki səviyyəsi ilə yanaşı, həm də Azərbaycanın geosiyasi fəlsəfəsinin bir növ manifestinə çevrildi.

Geosiyasi nöqteyi-nəzərdən Bakı-Pekin oxunu hər iki tərəf üçün ciddi əməkdaşlıq üçün kontekst və motivasiya kimi qiymətləndirmək olar. Şərqlə Qərbin qovşağında yerləşən Azərbaycan qlobal logistika və enerji bağlantılarında unikal rol oynayır. “Kəmər və yol” təşəbbüsü çərçivəsində qlobal iqtisadi əlaqələr şəbəkəsini quran Çin Azərbaycana Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutunun əsas tərəfdaş kimi baxır.

Azərbaycan coğrafi mövqeyi, siyasi sabitliyi və inkişaf etmiş infrastrukturu ilə Çin, Mərkəzi Asiya, Avropa və Yaxın Şərq arasında həm enerji, həm də ticarət mallarının tranzitini təmin edir. Cənab İlham Əliyevin sözlərinə görə, Çin ilə münasibətlər yüksəyə doğru inkişaf edir və siyasi dialoq və iqtisadi qarşılıqlı asılılıq üçün möhkəm təmələ malikdir. Bunu, imzalanmış Strateji Tərəfdaşlıq Sazişi, eləcə də ticarət və investisiyaların dinamikası təsdiq edir.

Təbbi ki, enerji təhlükəsizliyi və infrastruktur bağlantısı kimi əsas amillər inkişafa ciddi təkan verir. Azərbaycanın enerji strategiyası etibarlılıq, proqnozlaşdırma və bazarın şaxələndirilməsi prinsiplərinə əsaslanır. Bu kontekstdə Çinlə əməkdaşlıq Azərbaycana Asiya-Sakit okean bazarında iştirakını gücləndirməyə, Çinə isə qlobal qeyri-sabitlik şəraitində enerji təchizatını təmin etməyə imkan verir.

İnfrastruktur sahəsində əməkdaşlıq Ələt dəniz limanını, logistik mərkəzlərin tikintisini, dəhlizlərin rəqəmsal transformasiyasını və Çinin “rəqəmsal ipək yolu” təşəbbüsləri ilə inteqrasiyanı əhatə edir. Burada Azərbaycan təkcə marşrutlar deyil, həm də onu qlobal dəyər qovşağına inteqrasiya edən həllər təklif etməklə strateji çeviklik nümayiş etdirir.

Təbii ki, ikitərəfli münasibətlərin dinamik prosesində siyasi anlaşmanın əsası kimi suverenliyə hörmət prinsipi xüsusi yer tutur. Hər iki ölkə ərazi bütövlüyü və daxili işlərə qarışmama prinsipini dəstəkləyir. Bu mövqe etimadı gücləndirir və ideoloji ziddiyyətlərdən uzaq sabit siyasi platforma formalaşdırır.

Azərbaycanın qlobal siyasi arxitekturasında yeni rolu xüsusilə diqqətəlayiqdir. Birqütblü dünyadan çoxmərkəzli dünyaya keçid şəraitində Azərbaycan özünü getdikcə daha çox xarici təsir obyekti kimi deyil, beynəlxalq proseslərin subyekti kimi mövqeyini daha da möhkəmləndirir. BRİKS-in ölkəmizlə əməkdaşlığa marağı, ŞƏT ilə əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi və Türk Dövlətləri Təşkilatında fəal iştirak - bütün bunlar dar regional siyasətdən qlobal inteqrasiyaya doğru strateji keçidi nümayiş etdirir. Çinlə tərəfdaşlıq bu kursun mühüm tərkib hissəsidir, Azərbaycana texnoloji inkişaf, yeni bazarlara çıxış və institusional modernləşmə imkanları verir.

Sonda qeyd edək ki, cənab İlham Əliyevin Çinin “Sinxua” Agentliyinə müsahibəsi Azərbaycanın müstəqil, rasional və strateji düşünən dövlət kimi mövqeyinin manifestidir. Bakının həyata keçirdiyi praqmatik suverenlik formulu Pekinin xarici siyasət yanaşması ilə üzvi şəkildə uzlaşır. Qlobal nizamın formalaşması fonunda Azərbaycan və Çin arasında tərəfdaşlıq regional davamlılığın, qlobal əlaqənin və dinc inkişafın təmin edilməsinə mühüm töhfə vermə potensiyalına malikdir.

Çinlə tandemdə Azərbaycan təkcə investisiya və texnologiyalara çıxış əldə etmir, həm də Avrasiyada yeni oyun qaydalarının formalaşmasında iştirak etmək imkanı əldə edir. Bu tərəfdaşlıq qarşılıqlı hesablaşma, hörmət və strateji etimad prinsipləri üzərində qurulub.

Beləliklə, Azərbaycan regional güc çərçivəsindən kənara çıxır, Avrasiya məkanının geosiyasi modulyatoruna çevrilir və burada Çin vektoru onun uzunmüddətli sabitlik və artımının sütunlarından birinə çevrilir.

Masil Dəmirov

YAP Yasamal rayon təşkilatının fəal üzvü