Azərbaycanda kişilər rəsmi nikahı vacib hesab etmirlər ARAŞDIRMA

Ailə institutu cəmiyyətin dayanıqlılığını və sosial sabitliyini təmin edən mühüm sütunlardan biri hesab olunur. Ölkəmizdə ənənəvi institutun əsas dayaqlarından biri isə rəsmi nikahdır. Uzun illərdir ki, rəsmi nikah ailə qurmağın yeganə qanuni və sosial baxımdan əsas forması kimi qəbul edilib. O, yalnız iki insanın birlikdə yaşaması deyil, həm də hüquqi, iqtisadi və sosial məsuliyyətlərin paylaşıldığı bir müqavilədir. Lakin zaman keçdikcə, xüsusilə də gənclər arasında rəsmi nikaha münasibət dəyişməkdədir. Daha az populyarlaşan rəsmi nikah, bəzi hallarda qeyri-rəsmi birliklərin üstünlük təşkil etməsi ilə əvəz olunur. Bu dəyişikliklər cəmiyyətin dəyərlərindəki təkamül, iqtisadi mülahizələr və şəxsi azadlığa yönəlmiş çağırışlarla izah edilir. Ölkə əhalisinin hazırda rəsmi nikahın bağlanmasının vacibliyini necə qiymətləndirməsi isə maraq doğuran məsələlərdən birinə çevrilib.

Mövzu ilə bağlı Modern.az Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinə müraciət edib. Qeyd edək ki, komitə sözügedən mövzu ilə bağlı ölkə ərazisində sorğu keçirib. 
Sorğuda iştirak edən şəxslərin sayı 1011 nəfərdir, onların 72 faizi qadınlardır, respondentlərin əksəriyyəti Bakıda yaşayır və onların 53 faizi ali, 43 faizi orta, 4 faizi isə orta ixtisas təhsillidir. Respondentlərin ortalama yaşı isə 32-dir. 

"Rəsmi nikahın bağlanmasının vacibliyini necə qiymətləndirirsiniz?" sualına ümumi nəticə 10 ballıq şkala üzrə 8.4 olmuşdur. Yəni bu o mənaya gəlir ki, respondentlər ciddi səviyyədə rəsmi nikahın vacibliyini dəstəkləyirlər. Lakin fərqli sosial təbəqələrdə nəticələr fərqlidir. Cins qrupları üzrə kişilər və qadınlar arasında nikahın vacibliyinin qiymətləndirilməsi arasında statistik mənada ciddi fərq müəyyən edilmişdir. Kişilər (7.37), qadınlara (8.83) nəzərən rəsmi nikahın vacibliyini daha az dəstəkləyirlər. 

Şərqi Zəngəzur, Dağlıq Şirvan və Şəki-Zaqatala iqtisadi rayonlarda nümunə sayı az olduğu üçün maksimal balla rəsmi nikahın vacibliyini qeyd ediblər. Lakin bu nümunə sayı az olduğu üçün bu nəticələri nəzərə almaq düz deyil. Bundan sonra gələn sıralarda isə Şirvan-Salyan, Naxçıvan və Xızı-Abşeron iqtisadi rayonlar rəsmi nikahın vacibliyini daha yüksək səviyyədə dəstəkləyirlər. Rəsmi nikahın vacibliyini daha az dəstəkləyən iqtisadi rayonlar isə Lənkəran-Astara, Mərkəzi Aran və Qazax-Tovuz iqtisadi rayonlarıdır. Yaşayış məntəqələri tipləri kontekstində qiymətləndirdikdə isə kənd və qəsəbələrdəkilər rəsmi nikahın vacibliyini şəhər əhalisinə nəzərən daha çox dəstəkləyiblər və fərq testi təhlilləri bu fərqləri statistik mənada ciddi fərq hesab edib.

Təhsil səviyyələrinə görə qiymətləndirmədə isə aşağıdakı nəticələr əldə edilmişdir:

Yuxarıdakı nəticələrə görə təhsil səviyyələrinin nəticələri arasında ciddi fərq mövcud deyil. Yəni rəsmi nikahın vacibliyinə müxtəlif təhsil səviyyələrində baxış eynidir. Fərqlər çox cüzidir və fərq testi ( Che Square) bu fərqləri ciddi fərq olaraq müəyyən etməmişdir. Rəsmi nikahın vacibliyinin qiymətləndirilməsi ilə yaş faktoru arasında təhlil isə onu göstərir ki, yaş ilə rəsmi nikahın vacibliyinin qiymətləndirilməsi arasında zəif lakin tərs əlaqə mövcuddur. Yəni yaş artdıqca nikahın vacibliyinin qiymətləndirmə əmsalı azalmaqdadır, amma bu əlaqə bir qədər zəifdir.