“Bakalavrların ciddi narazılıqları müşahidə olunur” TƏHSİL EKSPERTİ DANIŞDI

“Dünən keçirilən magistratura imtahanları ilə bağlı bakalavrların ciddi narazılıqları müşahidə olunur. Onların əsas iddiası imtahanın əvvəlki illərlə müqayisədə daha çətin olmasıdır. Bəs bu iddialar nə qədər doğrudur? Əvvəlki illərin nəticələri, imtahanın məzmunu və beynəlxalq təcrübə əsasında bu məsələyə nəzər salaq”. Bu sözləri SİA-ya açıqlamasında təhsil eksperti Kamran Əsədov deyib.

Kamran Əsədov sözlərinə belə davam edib: “Dövlət İmtahan Mərkəzinin statistik məlumatlarına görə, son illərdə magistraturaya qəbul imtahanında nəticələr ciddi dəyişikliklərə məruz qalıb. 2023-cü ildə magistraturaya qəbulda iştirak edənlərin 60%-dən çoxu keçid balını toplaya bilsə də, 2022-ci ildə bu göstərici 70%-ə yaxın idi. Bu, imtahanın çətinliyinin ildən-ilə dəyişdiyini göstərir. Lakin bu dəyişikliklərin əsas səbəbi sualların çətinləşməsi deyil, imtahanın məzmununa edilən düzəlişlər və bakalavrların hazırlıq səviyyəsidir.

Son magistratura imtahanında məntiq və informatika bloklarının əvvəlki illərlə müqayisədə daha mürəkkəb olduğu bildirilir. Bunun səbəbi həm sualların mahiyyətinin dəyişməsi, həm də bakalavrların imtahana hazırlaşarkən istifadə etdiyi resursların kifayət qədər uyğun olmaması ola bilər. Xüsusilə informatika fənnində proqramlaşdırma və alqoritmik düşüncə ilə bağlı sualların artması bəzi iştirakçılar üçün ciddi çətinlik yaradıb. Bu isə təhsil sistemində bakalavr səviyyəsində məntiq və riyazi düşüncənin inkişaf etdirilməsinə daha çox ehtiyac olduğunu göstərir.

Dünya təcrübəsinə baxdıqda görürük ki, magistratura səviyyəsinə qəbul imtahanları bir çox ölkədə çətinlik dərəcəsinə görə dəyişir. Məsələn, ABŞ-da magistratura qəbul imtahanı olan GRE (Graduate Record Examination) əsasən analitik yazı, riyazi məntiq və verbal bacarıqları yoxlayır və burada açıq suallarla yanaşı, tədqiqat və analiz qabiliyyəti də tələb olunur. Avropa ölkələrində isə magistraturaya qəbul əsasən bakalavr dövründə toplanan kreditlər və tələbənin əvvəlki akademik performansı əsasında həyata keçirilir. Azərbaycanda isə magistraturaya qəbul imtahanı təkcə bakalavr təhsilinin nəticələrinə əsaslanmır, həm də əlavə bilik və bacarıqları yoxlayır.

İmtahanın çətinliyi subyektiv bir anlayışdır. Hazırlıq səviyyəsi yüksək olan bakalavrlar üçün suallar adi səviyyədə görünə bilər, amma hazırlaşmaq üçün kifayət qədər resurs və vaxt ayırmayanlar üçün çətinlik yarada bilər. Buna görə də, obyektiv qiymətləndirmə üçün rəsmi nəticələri gözləmək lazımdır. Əgər bu il uğur qazananların faizi əvvəlki illərə nisbətən kəskin şəkildə aşağı olarsa, bu, imtahanın həqiqətən daha çətin olduğunu göstərə bilər.

Bundan əlavə, magistraturaya qəbul imtahanlarının məzmununun tədricən dəyişdirilməsi və beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması tələbələrin təkcə testlərə hazırlaşmaq üçün mexaniki üsullardan yox, daha çox analitik düşüncə bacarıqlarını inkişaf etdirməsinə yönəlməlidir. Əks halda, bakalavrlar hər il eyni problemlərlə üzləşəcək və imtahanın çətinliyi müzakirə mövzusu olaraq qalacaq.

Nəticə etibarilə, bu ilki magistratura imtahanı ilə bağlı iddialar yalnız yekun nəticələr və statistik göstəricilər açıqlandıqdan sonra dəqiq qiymətləndirilə bilər. Lakin ümumi tendensiyalar göstərir ki, bakalavr səviyyəsində verilən biliklərin məzmunu və magistratura üçün tələb olunan bacarıqlar arasında boşluqlar mövcuddur və bu, bakalavrların imtahan prosesində çətinlik çəkməsinə səbəb olur. Azərbaycanın ali təhsil sistemi bu boşluqları doldurmaq üçün daha sistemli yanaşma tətbiq etməli və magistratura qəbulunun məqsədyönlü şəkildə tənzimlənməsinə çalışmalıdır”.

Ayşən Vəli