Bu yanaşmanın bir çox başqa faydaları da var Ərşad Hüseynov

“Prezidenti İlham Əliyev "Avtomobil nəqliyyatı ilə müntəzəm sərnişin daşınması sahəsinin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı bəzi tədbirlər haqqında" Fərman imzalayıb.  Bu Fərmanla nəzərdə tutulan tədbirlər uzun illər müzkirə edilən ictimai nəqliyyata dövlət dəstəyi məsələsini həll etməyə yönəlib. Bununla dünyada geniş yayılmış məşhur “brutto müqavilə” Fərmanda göstərilən şəhər və rayaonlarda tətbiq ediləcək. Sərəncama əsasən, dövlət büdcəsinin tərkibində “İctimai nəqliyyat” Məqsədli Büdcə Fondu yaradılır. Bu Fondun iki maliyyə mənbəy nəzərdə tutulur. “İctimai nəqliyyat” Fondundan subsidiya alamaq üçün ciddi şərtlər nəzərdə tutulur. Bu subsidiya yalnız nağdsız ödəniş sisteminə keçirilmiş avtobuslarla sərnişin daşınmaları üçün veriləcək. Subsidiyaların məbləği konkret martşrutlar uzrə fərdi hesablamalardan sonra müəyyən ediləcək”.

Bunu 525.az-a nəqliyyat eksperti Ərşad Hüseynov deyib. Onun sözlərinə görə, adətən, ümumi sxematik yanaşma belə olur ki, konkret marşrutun dəyəri hesablanır. Dəyər dedikdə daşıyıcının həmin marşruta bütün xərcləri və daşıyıcının dayanıqlı inkişafı üçün zəruri gəliri əsas götürülür. Daha sonra bu marşrutda gediş haqları üzrə daxilolmalar hesablanır. Gediş haqlarından daxilolma marşrutun dəyərindən az olduqda həmin fərq subsidiya olaraq daşıyıcıya ödənilir:

“Bu mexanizmin tətbiqindən adı çəkilən şəhər və rayonlardakı bütün daşıyıcılar yararlana bilməyəcəklər, çünki onların avtobuslarının əksəriyyəti  subsidiya üçün şərtlərə cavab vermir. Həmin daşıyıcıların da bu mexanizmdən yaralana bilməsi üçün əlavə tədbirlərə ehtiyac var. Bu istiqamətdə ən yaxşı üsul belə ola bilər. Həmin daşıyıcılar audit edilməli, istehsalat bazası və işçi heyəti tələblərə uyğun olan daşıyıcıya dövlət müəyyən zəmanət verilməlidir ki, şərtlərə uyğun avtobuslar alaraq daşımaları davam etdirsinlər. Bunun alternativi dünyanın müxtəlif ölkələrində sınaqdan keçən belə bir sxem də ola bilər. Dövlət şərtlərə uyğun avtobusları alaraq, istehsalat bazası və işçi heyəti yetərli olan daşıyıcılara istismara verir. Daşıyıcı həmin avtonusları müqavilə üzrə müəyyən edilən müddət ərzində istismar edərək gəlirlərini dövlətlə bölüşür. Yeni yanaşma avtobusların yolda yarışmasını, sərnişin uğrunda mübarizəsini istisna edəcək, çünki daşıyıcı sərnişin sayına yox, sadəcə marşrutda qət  etdiyi məsafəyə uyğun subsidiya alacaq”.

Ekspert qeyd edib ki, bu yanaşma avtobusların dayanacaqlarda zərurətdən artıq dayanaraq dolmağı gözləməsini istisna edəck, çünki avtobus boş olsa da, sadəcə reysə görə daşıyıcı subsidiyasını alacaq. Nəticədə qrafiklərə ciddi riayət ediləcək: “Belə maliyyələşmə marşrutun sərnişin azalan kimi, hava qaralan kimi  çıxəttdən çıxamsının da qarşısını alacaq, çünki daşıyıcı maraqlı olacaq ki, daha çox reys icra etsin ki, daha çox subsidiya alsın. Belə yanaşma daha intizamlı avtobus sürücüsü deməkdir, çünki dövlətdən dəstək alan daşıyıcı sürücünü əmək qanunu ilə nəzərdə tutulan rejimdə işlədə biləcək, ona uyğun əmək haqqı verəcək ki, rahat işləsin. Bu yanaşma daha komfortlu avtobus deməkdir, çünki daşıyıcı subsidiya almaq üçün yeni avtobusla işləməyə məcburdur, həm də yeni saz avtobusla işləməlidir ki, daha çox işləyib, daha çox subsidiya ala bilsin. Bu yanaşmanın çoxlu başqa faydaları da var. Ümid edirəm ki, bu yeniliklər ictimai nəqliyyata yeni bir nəfəs gətirəcək. Bunun nəticəsində xüsusən Abşeron aqlomerasiyasında, həmçinin Gəncədə şəhərində əhalinin mabilliyinin təmin olunmasında ictimai nəqliyyat xeyli irəli çıxacaq”.

Sevinc QARAYEVA