Cənub bölgələrində erkən evliliklərin səbəbi nədir? ŞƏRH

Azərbaycanda erkən nikahlar problemi aktuallığını qoruyur. Nə qədər maarifləndirici təbliğat proqramları həyata keçirilsə də, yenə də bu hallar baş verir.

Nəticədə hər il ölkə üzrə erkən nikahların sayı artır.

Görəsən, bu hallar yalnız Cənub bölgələrindəmi daha çox müşahidə olunur?

Mövzu ilə Gununsesi.info-ya danışan dinşünas Tural İrfan vurğulayıb ki, erkən evliliklərin əsasən Cənub bölgəsində vüsət almasının başlıca səbəbi həmin bölgələrdə xurafatçılığın daha geniş yayılmasıdır:

“Təbii ki, bu erkən evliliklərdə müxtəlif din adı ilə baş verən nöqsanların böyük əksəriyyəti xurafatçılıqdan və mövhumatdan qaynaqlanır. Hərçənd ki, din adı ilə addandırılsa da, əslində belə deyil. Biz bilirik ki, din bu cür ənənələrin əleyhinədir və elmə, mədəniyyətə, tərəqqiyə üstünlük verən bir amildir. Ancaq bu nöqsanlı məsələləri dinə calamaq və ya dinlə əsaslandırmaq özü də yanlış yanaşmadır”.

Tural İrfan vurğulayıb ki, Cənub bölgəsində erkən evliliklərin baş verməsinin əsas köklü səbəbi İranla yaxınlıqdır:

“Bu bölgə həmişə İranın siyasi ideologiyasının təsirində olub. Hətta bir vaxtlar radio və televiziya proqramları vasitəsilə qeyri-ixtiyari olaraq bu ərazilərə yayımlanırdı və bu da xarici təsirlərə məruz qalmağa yol açırdı. İranın, Güney Azərbaycan daxil olmaqla səfəvilər dövründən gələn qatı xurafatçılıq və məzhəbçilik ideologiyası, bütün İslam və Türk dünyası üçün böyük zərbədir.

Təəssüf ki, bu təsirlər Cənub bölgəmizdə daha çox hiss edilir və erkən evliliklərin mənbəyi, istismarçı ruhani təbəqənin əhalini dini adlarla idarə etməsinin bir nümunəsi kimi bugünə gəlib çatıb. Bu, müxtəlif vergilər, nəzir və niyazlar, zəkat və xüms kimi adlarla maddi istismar və azyaşlı qızların da istismarını əhatə edir. Təəssüf ki, bu, müəyyən dövrlərdə hələ də özünü göstərir”.

Tural İrfanın fikrincə, bunun qarşısını yalnız maarifləndirmə və təbliğatla almaq mümkündür:

“Bəzən erkən evliliklərə qarşı tədbirlər aparılır, təbliğatlar edilir, lakin səthi yanaşma yetərli deyil. Məsələni həll etmək üçün kökündə duran amillə mübarizə aparmaq lazımdır. Yəni xurafatçılıq və mövhumatın, həmçinin xarici təsirlərin əleyhinə maarifləndirmə, təbliğat və tədbirlər gücləndirilməlidir. Ən dəhşətlisi odur ki, insanlar bu xurafat və mövhumatı artıq din kimi qəbul ediblər. Əslində isə din qadınların təhsil almasını, işləməsini, ictimaiyyətə inteqrasiyasını və gender bərabərliyini təşviq edir.

Xurafat və mövhumat altında qadınların təhsildən yayındırılması, vaxtsız ərə verilməsi kimi hallar artıq dinlə bağlı deyil. Bu, sadəcə din adı altında yaradılmış yanlış ənənədir. Cənub bölgəsində bu fikir formalaşıb ki, sanki dindarlıq geniş yayılıb. Amma əsl dindarlıq mənəvi dəyərlərdə, marifçilikdə, qadınların təhsilə yönəldilməsində özünü göstərir. Burada isə mövhumat və xurafat köklü şəkildə vüsət alıb.

Məhərrəm aylarında və digər vaxtlarda zəncir vurma, ələm gəzdirmə, baş yarma kimi adətlərin geniş yayılması və İranla həmsərhəd bölgə olmasının təsiri də bu vəziyyəti gücləndirir. Səfəvilər dövründən qalan bu ənənələr hələ də bəzi bölgələrdə mövcuddur.

Buna görə də, birinci növbədə mövhumat və xurafatçılığa qarşı mübarizə gücləndirilməlidir. Sağlam dini dəyərlər, İslamın əsl məramı və məqsədi – yəni Qurandakı İslam – təbliğ olunmalıdır. Bu, qızların erkən ərə verilməsi və digər zərərli ənənələrin aradan qaldırılmasına xidmət edə bilər”.

Şəbnəm Rəhimova

Gununsesi.info