Çin satmasa dünya iflic olar: Bir cümləsi ilə hər şeyi məhv etdi

Çin ABŞ-nin tətbiq etdiyi vergi sanksiyalarına cavab olaraq nadir torpaq elementlərinin (NTE) satışını dayandırıb. Bu qərar ABŞ və digər sənaye ölkələri üçün ciddi istehsal problemləri yaradacaq. ABŞ mediası bu vəziyyəti sənayenin iflic olması kimi təqdim edib.

Bu addımı ilə ticarət müharibəsində Pekinin strateji üstünlüyünü göstərən Çin eyni "silah"dan vaxtiykən Yaponiyaya qarşı da istifadə etmişdi. Nəticədə Yaponiya geri addım atmağa məcbur qalmışdı.

Nadir torpaq elementləri (NTE) müdafiə sənayesi, elektronika, elektrikli nəqliyyat vasitələri, kosmos və telekommunikasiya sahələrində əsas xammaldır. Çin bu elementlərin qlobal bazarının 90 faizini nəzarətində saxlayır.

ABŞ illər əvvəl öz mədənlərini bağladığı və ekoloji səbəblərdən bu sahədəki istehsalı məhdudlaşdırdığı üçün nadir torpaq elementlərinin hasilatında Çindən asılı vəziyyətə düşüb. Çinin nadir torpaq elementləri istehsalında lider olması ABŞ-nin öz sənaye və texnologiya sahələrindəki ehtiyaclarını ödəmək üçün Çinin təchizatına möhtac qalmasına səbəb olub.

Hazırkı vəziyyətdə Çin NTE ixracını dayandırmaqla həm ABŞ-yə, həm də dünya texnologiyasına ciddi zərbə vurub. Bu da alternativ mənbələrin və yeni bazarların axtarışını zəruri edir. Türkiyənin bu boşluğu dolduracaq potensiala malik olması isə yaxın illərdə beynəlxalq diqqətin bu ölkəyə yönələcəyini göstərir.

Bu vəziyyətdə dünyanın ikinci ən böyük nadir torpaq elementi ehtiyatına sahib olan Türkiyənin rolu gündəmə gəlib. İstanbul Texniki Universitetinin Mədən Fakültəsinin dekanı Prof. Dr. Mustafa Kumral milliyet-ə açıqlama verərək bildirib ki, Türkiyənin Beylikova və Yozgat bölgələrində aparılan yeni araşdırmalar və zənginləşdirmə işləri ölkəni bu sahədə ciddi oyunçulardan birinə çevirə bilər. Onun dediyinə görə Türkiyə bu elementləri əldə edib istehsala yönəltmək üçün ciddi addımlar atır və bu proses qısa zamanda nəticə verəcək.

Qeyd edək ki, NTE-lər yalnız texnoloji cihazlarla məhdudlaşmır; həmçinin maqnitlər, katalizatorlar, metal ərintiləri, şarj oluna bilən batareyalar, lazerlər, tibbi görüntüləmə və yeni nəsil yarımkeçiricilərdə də mühüm rol oynayır. Yer qabığında mövcud olsalar da, çıxarılması və emalı çətin olduğuna görə strateji əhəmiyyət daşıyırlar.

Bəxtiyar Umarlı
Milli.Az