CQD və yaşıl enerji üzrə nazirlər iclasının plenar sessiyaları keçirilib

Aprelin 4-də Bakıda keçirilən Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurası nazirlərin 11-ci iclası və Yaşıl Enerji Məşvərət Şurası nazirlərin 3-cü iclası “Nazirlər sessiyası”, “Cənub Qaz Dəhlizi sessiyası: Cənub Qaz Dəhlizinin uğurlu istismarı və inkişafında tərəqqi və növbəti addımlar” və “Yaşıl enerji layihələri və yaşıl enerji dəhlizləri” üzrə 3 plenar sessiya ilə davam edib.

"APA-Economics" xəbər verir ki, nazirlər sessiyasında çıxış edən Azərbaycanın energetika naziri Pərviz Şahbazov bildirib ki, təbii qaz uzun müddət enerji balansının mərkəzi komponenti olaraq dayanıqlı enerji təhlükəsizliyi üçün davamlı investisiyaları zəruri edəcək və bu gün qazla bağlı məhdudiyyətlərin aradan qaldırılması sabah Avropanın enerji müstəqilliyi üçün həyati əhəmiyyət daşıyır. Nazir deyib ki, Azərbaycan, Avropa İttifaqı (Aİ), enerji şirkətləri, regional maraqlı tərəflər və maliyyə institutları arasında koordinasiyalı və güclü əməkdaşlıqla Cənubi Qaz Dəhlizinin uğurunu yeni bir mərhələyə yüksəltmək mümkündür. Bildirilib ki, enerji təhükəsizliyi üçün diversifikasiyanın alternativi yoxdur və bu gün 12 ölkəni təchiz edən Azərbaycan qazı və Cənub Qaz Dəhlizinin strateji əhəmiyyəti məhz belə bir siyasətə əsaslanır: “Təbii qazla bağlı mövcud məhdudiyyətlərə baxmayaraq, Azərbaycan bu illər ərzində etibarlı enerji təchizatçısı roluna müvafiq tədarük həcmlərinin artırılması və təchizat coğrafiyasının genişləndirilməsi sahəsində mühüm irəliləyişlər əldə etdi. 2021-ci ildə Avropaya 8,2 milyard kubmetr qaz tədarük olunarkən, ötən il bu göstərici 12,9 milyard kubmetrə çatdı ki, bu da 57%-dən çox artım deməkdir. Ötən il Azərbaycandan qaz axınının təxminən 10%-i Gürcüstana, 39%-i Türkiyəyə yönəldiyi halda 51%-i Avropanın payına düşüb. Hazırda CQD üzvü olmayan Avropa ölkələri tərəfindən Azərbaycandan tələb olunan qaz həcmi 14 milyard kubmetrdir. Azərbaycan və Avropa alıcıları arasında uzunmüddətli qaz müqavilələri, Aİ-nin təminatları və maliyyə dəstəyi, Cənubi Qaz Dəhlizinin uğurla genişləndirilməsinin əsas amilləridir və bu, nəticə etibarilə Avropanın daha dayanıqlı enerji təhlükəsizliyini təmin edəcək. Nəql imkanlarının genişləndirilməsi 2030-cu ilin sonuna qədər 2700 MVt gücündə yaşıl enerji stansiyalarının şəbəkəyə qoşulması nəticəsində qənaət olunacaq 1,5 milyard kubmetr təbii qazın ixracı üçün də mühüm əhəmiyyət kəsb edir.”

Nazir Azərbaycanın Xəzər dənizindəki külək elektrik stansiyalarından və Mərkəzi Asiyadan Avropaya böyük həcmdə “yaşıl enerji” tədarükünə yönəlmiş meqa təşəbbüslərin icrasından da bəhs edib. “Bildirilib ki, “Xəzər-Qara dəniz-Avropa” dəhlizinin texniki-iqtisadi əsaslandırması 2025-ci ilin ortalarına qədər tamamlanacaq və birinci mərhələdə 4 QVt gücündə elektrik enerjisi ixrac ediləcək. “Mərkəzi Asiya-Azərbaycan” dəhlizinin texniki-iqtisadi əsaslandırmasını Asiya İnkişaf Bankı və Asiya İnfrastruktur İnvestisiya Bankı maliyyəşdirəcək və tədqiqat işləri bu ilin ikinci rübündə başlayacaq. “Azərbaycan-Türkiyə Yaşıl Enerji Dəhlizi”nin texniki-iqtisadi əsaslandırması iki potensial ixrac marşrutunu araşdırıb və bu gün Azərbaycan, Gürcüstan, Türkiyə və Bolqarıstan arasında yaşıl elektrik enerjisi sahəsində əməkdaşlıq haqqında Anlaşma Memorandumunun imzalanması ilə daha bir dəhliz üzrə işə başlanacaq.

Türkiyənin energetika və təbii ehtiyatlar naziri Alparslan Bayraktar çıxışında bunları qeyd edib: “Cənub Qaz Dəhlizi regionumuzun enerji təhlükəsizliyində uzunmüddətli və strateji rol oynayır. Bu layihə ölkələrimiz arasında etibarlı tərəfdaşlıq və qarşılıqlı inamın təcəssümüdür. Türkiyə olaraq biz bu əməkdaşlığın daha da genişləndirilməsində və enerji təchizatının diversifikasiyasında maraqlıyıq. Bundan əlavə, Azərbaycan, Gürcüstan, Türkiyə və Bolqarıstan arasında yaşıl enerji dəhlizinin yaradılması istiqamətində mühüm addımlar atırıq".

ABŞ Dövlət Departamentinin Enerji Ehtiyatları Bürosunun baş məsləhətçisi Erik Ceykobs çıxışında deyib: “Birləşmiş Ştatlar Azərbaycanla münasibətlərinə böyük əhəmiyyət verir. Cənub Qaz Dəhlizi ortaq maraqlara əsaslanan uğurlu ikitərəfli tərəfdaşlığımızın təməlini təşkil edir. Bu gün, ixtiraçılıq və ambisiyanın nümunəsi olan Cənub Qaz Dəhlizi layihəsinin qeyd olunmasında iştirak etmək bizim üçün böyük qürur mənbəyidir. Prezident Tramp ABŞ-ın enerji bolluğunu Amerikanın rifahının təməli kimi qəbul edib. Birləşmiş Ştatlar öz müttəfiqləri və tərəfdaşları ilə birlikdə hər bir ölkənin öz resurslarından istifadə edərək inkişafa nail olmaq hüququnu təmin etmək üçün əməkdaşlıq etməyə hazırdır.”

Bolqarıstanın energetika naziri Jeço Stankov çıxışında qeyd edib: “Bolqarıstan qaz infrastrukturunun inkişafı istiqamətində ardıcıl siyasət yürüdür. Bu siyasət milli və Avropa hədəfləri çərçivəsində qarşılıqlı əlaqələndirilmiş və vahid ümumavropa qaz bazarının formalaşdırılması, etibarlı və şaxələndirilmiş təchizatın təmin olunması məqsədlərinə xidmət edir. Biz Cənub Qaz Dəhlizi çərçivəsində tərəfdaşlıq münasibətlərinin daha da inkişaf etdirilməsinə sadiqliyimizi təsdiq edirik.”

Rumıniyanın energetika naziri Sebastian-İoan Burduja bildirib: “Rumıniya Avropanın enerji təhlükəsizliyi baxımından strateji əhəmiyyət daşıyan Cənub Qaz Dəhlizinin genişləndirilməsi mövqeyinə sadiqdir. Dəhlizin Cənub-Şərqi Avropa və Balkanlar istiqamətində genişləndirilməsi region üçün etibarlı, proqnozlaşdırıla bilən və rəqabətədavamlı enerji təchizatını təmin etmək baxımından mühüm addımdır. Bakıda keçirilən nazirlər görüşü ortaq məqsədi paylaşan tərəfdaşlar arasında dialoq, əməkdaşlıq və koordinasiyalı fəaliyyət üçün mühüm platformadır”.

Sloveniyanın ətraf mühit, iqlim və energetika naziri Bojan Kumer isə bunları bildirib: “Cənub Qaz Dəhlizi Xəzər regionu ilə Avropa bazarları arasında sabit və strateji bağlantını təmin edən həyati əhəmiyyətli enerji marşrutudur. Yeni reallıqda etibarlı tərəfdaşlar əsas rol oynayır və Azərbaycan məhz belə bir tərəfdaş olduğunu sübut edib. Sloveniya bu tərəfdaşlığa sadiqliyini qoruyur və Avropa Komissiyasının bu əməkdaşlığın gücləndirilməsi istiqamətindəki səylərini yüksək qiymətləndirir.”

Moldovanın energetika naziri Dorin Jungiyetu ölkəsinin Cənub Qaz Dəhlizi layihəsinin inkişafına dəstəyini ifadə edib.

Bosniya və Herseqovinanın xarici ticarət və iqtisadi əlaqələr naziri Staşa Koşaraç isə çıxışında bunları deyib: “Bosniya və Herseqovinada bütün idarəetmə səviyyələri üçün Serbska Respublikasının və Herseqovina Federasiyasının qazlaşdırılması əsas məsələlərdən biridir. Əsas prioritetimiz elan edilmiş dekarbonizasiya proseslərini tətbiq etməklə enerji sabitliyi və təhlükəsizliyini təmin etməkdir. Ölkədə təbii qaz üzrə daha çox interkonnektorların yaradılması və bu enerji mənbəyinin vətəndaşlar və biznes subyektləri üçün əlçatan edilməsinə sadiqliyimizi bir daha bəyan edirik”.

İtaliyanın ətraf mühit və enerji təhlükəsizliyi nazirinin müavini Vannia Qava isə deyib ki, İtaliya Cənub Qaz Dəhlizinin enerji keçidinin asanlaşdırılmasında və tədarükün təhlükəsizliyinin təmin edilməsində əsas rolunu tanıyır. TAP Avropanı Xəzər və Şimali Afrika ilə birləşdirərək İtaliyanın strateji enerji mərkəzi kimi rolunu gücləndirməyə kömək edəcək və biz boru kəmərinin gücünün artırılması prosesinə artıq başlamışıq.

Gürcüstanın iqtisadiyyat və davamlı inkişaf nazirinin müavini Vaxtanq Tsintsadze bu fikirləri səsləndirib: “Gürcüstanın enerji strategiyası qlobal dayanıqlı inkişaf məqsədlərinə uyğun olmaqla enerji təhlükəsizliyini təmini prosesində karbon emissiyalarının azaldılmasına sadiqliyimizi vurğulayır. Gürcüstanın zəngin su, külək və günəş enerjisi resurslarının optimal inkişafını dəstəkləyərək bərpa olunan enerji sektorunu inkişaf etdirməsi son dərəcə vacibdir. Bu səbəbdən biz yaşıl enerji infrastrukturuna investisiya qoyuluşunu fəal şəkildə dəstəkləyirik. Cənub Qaz Dəhlizi ilə yanaşı, Qara Dəniz sualtı enerji kabeli layihəsi də ortaq məqsədlərə nail olmaq üçün həyata keçirdiyimiz birgə fəaliyyətlərə çox yaxşı nümunədir.”

Macarıstanın Xarici İşlər və Ticarət Nazirliyinin dövlət katibi Boqlarka İlles qeyd edib ki, Cənub Qaz Dəhlizi Cənub-Şərqi Avropada təbii qaz tədarükü mənbələri və marşrutlarının şaxələndirilməsində strateji əhəmiyyətə malikdir və Avropa ilə Azərbaycan arasında strateji tərəfdaşlığın bariz sübutudur.

Yunanıstanın Xarici İşlər Nazirliyinin Beynəlxalq İqtisadi Əlaqələr üzrə Baş Katibi Dimitris Skalkos bildirib: “Cənub Qaz Dəhlizi ardıcıl olaraq dördüncü ildir ki, uğurlu əməliyyatlar həyata keçirir. TAP boru kəmərinin inşası ilə Yunanıstan Cənub Qaz Dəhlizi layihəsinin reallaşdırılmasında mühüm rol oynamağa başlayıb. Bundan başqa, Yunanıstan-Bolqarıstan qaz interkonnektorunun inşası və 3 milyard kubmetrdən 5 milyard kubmetrə artırılması ehtimalı, "Alexandroupolis" üzən anbar və qazlaşdırma qurğusunun istismara başlaması, o cümlədən 2026-cı ilin mart ayında baş tutması gözlənilən qaz interkonnektorunun Şimali Makedoniya ilə tamamlanması nəticəsində Avropa enerji sisteminin davamlılığını daha da gücləndiririk.”

Səudiyyə Ərəbistanı Krallığının energetika nazirinin köməkçisi Nasser Əl-Qahtani çıxışında deyib: “Səudiyyə Ərəbistanı Krallığı Mərkəzi Asiya ölkələrini və Azərbaycanı təkcə dost kimi deyil, həm də davamlı enerji gələcəyinin formalaşmasında strateji tərəfdaş kimi görür. Sıx əməkdaşlıq sayəsində biz birgə təsirimizi gücləndirə, təmiz enerji texnologiyalarının tətbiqini sürətləndirə və bununla da həm xalqlarımızın, həm də gələcək nəsillərin rifahına töhfə verə bilərik. Bu ortaq vizyonun əsas sütunlarından biri Yaşıl Dəhliz Təşəbbüsüdür. Bu təşəbbüs Mərkəzi Asiyanı Avropa ilə birləşdirən daha dayanıqlı və qarşılıqlı əlaqəli enerji sisteminin qurulmasına dəstək verir.”

Qazaxıstanın energetika nazirinin müavini Sunqat Yessimxanov isə bildirib: “Qazaxıstanın enerji sahəsində dövlət siyasəti innovasiya və davamlı inkişafın dəstəklənməsinə yönəlib. Biz yaşıl enerjiyə investisiyalar və qaz infrastrukturunun modernləşdirilməsi üçün şərait yaradırıq ki, bu da emissiyaları azaldacaq və enerji səmərəliliyini artıracaq.”

Özbəkistanın energetika nazirinin müavini Ümid Məmədəminov çıxışında bunları deyib: “Günəş və külək enerjisi kimi bərpa olunan resurslarla zəngin Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistan yaşıl enerji keçidində lider olmaq potensialına malikdir. Ölkələrimiz arasında “Yaşıl Enerji Dəhlizi” təşəbbüsü bu potensialdan maksimum faydalanmaq üçün birgə səylərimizin təzahürüdür və enerji sistemlərimizi birləşdirərək dayanıqlı və güclü enerji şəbəkəsinin yaradılmasını hədəfləyir.”

Serbiyanın Mədən və Energetika Nazirliyində neft və qaz üzrə nazir müavininin vəzifəsini icra edən Saşa Kokoviç bildirib: “Uzun müddət Avropaya qaz təchizatının şaxələndirilməsi üzrə həllin bir hissəsi kimi tanınan Azərbaycan qazı Serbiya-Bolqarıstan qaz interkonnektorunun tikintisi sayəsində həm Serbiyanın, həm də bütövlükdə regionun enerji təhlükəsizliyinin yüksəldilməsi üzrə həllin bir hissəsinə çevrilib. Qarşıdakı dövrdə Serbiyada qaz əsaslı istilik elektrik stansiyasının tikintisi üzrə layihənin həyata keçirilməsi ilə Azərbaycanla strateji tərəfdaşlığımızının dərinləşəcəyini gözləyirik. Bu da Cənub Qaz Dəhlizi ilə infrastruktur əlaqəsinə əsaslanır. Serbiya enerji təhlükəsizliyini və fasiləsiz tədarükü artıracaq müxtəlif təşəbbüs və layihələr çərçivəsində bölgəmizdəki ölkələrlə, eləcə də Mərkəzi Asiyadan olan tərəfdaşlarla əməkdaşlığa açıqdır.”

Xorvatiyanın İqtisadiyyat Nazirliyinin dövlət katibi Vedran Şpehar isə bildirib: “Xorvatiya 2050-ci ilə qədər Avropanın iqlim siyasətinə uyğun olaraq təmiz və əlverişli enerji və “yaşıl” iqtisadiyyata keçid hədəfinə sadiqdir. REPowerEU proqramı sayəsində biz regional enerji mərkəzinə çevrilir, mayeləşdirilmiş təbii qaz (LNG) terminalımızı 2026-cı ilə qədər 559 milyon avro investisiya ilə 6,1 milyard kubmetrə qədər genişləndirir, eləcə də Sloveniya və Macarıstanda yeni boru kəmərlərinin inşasına sərmayə qoyuruq. SOCAR-ın qaz təchizatı sayəsində 2024-cü ildən Azərbaycanla daha da möhkəmlənən tərəfdaşlığımız Cənub Qaz Dəhlizi və İon-Adriatik boru kəməri kimi əsas layihələri dəstəkləyir.”

Şimali Makedoniyanın enerji, dağ-mədən və mineral ehtiyatlar nazirinin müavini Miroslav Labudoviç deyib: “Şimali Makedoniya yeni enerji gələcəyinə hazırdır. Yeni qaz interkonnektorlarının tikintisi və Azərbaycanla tərəfdaşlıq sayəsində biz həm mühüm regional oyunçu kimi mövqelərimizi möhkəmləndiririk, həm də Avropa enerji bazarının sabitliyinə və təhlükəsizliyinə birbaşa töhfə veririk."

Böyük Britaniyanın Azərbaycandakı səfiri Ferqus Auld isə bunları deyib: “Birləşmiş Krallıq Azərbaycanın Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təminatında rolunu və mürəkkəb dövrlərdə Avropaya etibarlı enerji təchizatı ilə bağlı töhfəsini yüksək qiymətləndirir. Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurası nazirlər görüşünü təşkil etdiyinə görə Azərbaycana təşəkkürümü bildirmək istəyirəm. Bu görüş enerji təhlükəsizliyi sahəsindəki çağırışların həlli və iqtisadi inkişaf imkanlarının müzakirəsi üçün mühüm platforma olaraq qalmaqdadır.”

Çexiyanın Sənaye və Ticarət Nazirliyinin Enerji şöbəsinin baş direktorunun müavini Peter Binhak qeyd edib: “Etibarlı enerji tərəfdaşlığı Avropa İttifaqı-Azərbaycan münasibətlərinin təməlini təşkil edir. Hesab edirik ki, Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurasının iclası qarşılıqlı tərəfdaşlığımızı təsdiqləmək və gücləndirmək üçün mühüm imkan yaradır. Eyni zamanda, biz bu sahədə yaşıl enerjinin və beynəlxalq əməkdaşlığın inkişafında böyük potensial görürük.”

“Cənub Qaz Dəhlizi sessiyası: Cənub Qaz Dəhlizinin uğurlu istismarı və inkişafında tərəqqi və növbəti addımlar” sessiyasında SOCAR, bp, Azərbaycan Qaz Təchizatı Şirkəti, TANAP, TAP, XRG, Dünya Bankı, Asiya İnkişaf Bankı və Avropa İnvestisiya Bankının nümayəndələrinin iştirakı ilə müzakirələr aparılıb.

“Yaşıl enerji layihələri və yaşıl enerji dəhlizləri” üzrə sessiyada isə BOEMDA, SOCAR, CESI, “Masdar”, bp, “ACWA Power”, “WindEurope”, TotalEnergies, IFC, Dünya Bankı, Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı, Avropa İnvestisiya Bankı, Asiya İnkişaf Bankı və Asiya İnfrastruktur və İnvestisiya Bankının nümayəndələrinin yaşıl enerjiyə keçid, yaşıl enerji dəhlizləri, Xəzər dənizi-Qara dəniz-Avropa, Mərkəzi Asiya-Azərbaycan-Avropa, Azərbaycan-Türkiyə-Avropa və Azərbaycan-Gürcüstan-Türkiyə-Bolqarıstan yaşıl enerji interkonnektorları ilə bağlı məruzələri dinlənilib.