Depressiya üçün yeni analiz yaradılıb ARAŞDIRMA

İmmanuel Kant Baltik Federal Universitetinin alimləri tərəfindən innovativ riyazi yanaşma - klinik depressiyanın diaqnostikası üçün Q-analizi yaradılıb. 

“Cebheinfo.az” xəbər verir ki, Rusiya Təhsil və Elm Nazirliyinin mətbuat xidmətindən verilən məlumata görə, onların fikrincə, yeni üsul daha dəqiq diaqnostik metodların və terapiyaya fərdi yanaşmaların işlənib hazırlanmasına kömək edəcək.

Alimləri  müəyyən edib ki, əsas depressiv pozğunluğu olan xəstələrdə beynin funksional şəbəkələri sağlam insanlardan fərqli işləyir.

Funksional şəbəkələr müəyyən vəzifələri yerinə yetirmək üçün birlikdə işləyən beyin bölgələrinin toplusudur. Onlar yaddaş, diqqət, qərar qəbuletmə və əhval-ruhiyyənin tənzimlənməsi kimi müxtəlif idrak və emosional proseslərdən məsuldurlar. Funksional şəbəkələr beynin düzgün işləməsini təmin edərək fəaliyyəti koordinasiya etməyə kömək edir.

Tədqiqatçılar ilk dəfə əsas depressiv pozğunluğu öyrənmək üçün Q analizi adlı innovativ riyazi yanaşmadan istifadə ediblər. Yalnız iki beyin bölgəsi arasında qoşalaşmış əlaqələri nəzərə alan ənənəvi metodlardan fərqli olaraq, Q analizi üç və ya daha çox bölgənin eyni vaxtda iştirak etdiyi qrup qarşılıqlı əlaqəsini öyrənməyə imkan verir.

Metodun özü bir-biri ilə sıx bağlı olan beyin bölgələrinin qruplarını müəyyən etməyi, onlar arasındakı əlaqələri öyrənməyi və bu əlaqələrin topoloji xüsusiyyətlərini - onların nə qədər müxtəlif və mürəkkəb olduğunu qiymətləndirməyi əhatə edir.

“Beyni hər bir bölgənin bir düyün olduğu və aralarındakı əlaqələrin kənar olduğu bir şəbəkə kimi düşünmək olar. Q analizi bu şəbəkədə klikləri axtarır - bir-birinə tamamilə bağlı olan qovşaqlar qrupları. Məsələn, üç beyin bölgəsi bir-biri ilə aktiv şəkildə qarşılıqlı əlaqədə olarsa, üçüncü dərəcəli bir qrup meydana gətirirlər. Belə qruplar nə qədər çox olarsa, şəbəkə strukturu da bir o qədər mürəkkəb və müxtəlifdir”, - İmmanuel Kant Baltik Federal Universitetinin Baltik Neyrotexnologiya və Süni İntellekt Mərkəzinin aparıcı elmi işçisi Semyon Kurkin.
deyib.

Alimlər yeni üsuldan istifadə edərək, böyük depressiv pozğunluğu olan xəstələrdə beynin funksional şəbəkələrinin sağlam insanlardan fərqli işlədiyini sübut ediblər. Onların əlaqələri daha az mürəkkəb və müxtəlif olur, beyinləri daha az çevik olur, məlumatı emal etməkdə və emosiyaları tənzimləməkdə çətinlik çəkirlər.

Xəstələr həmçinin əsas sahələrin rolunda dəyişikliklər yaşayır, məsələn, qara substansiya (dopamin sistemi ilə əlaqəli sahə) şəbəkəyə daha çox inteqrasiya olunur və dopamin yollarının disfunksiyası baş verir. Bundan əlavə, yüksək səviyyəli əlaqələrin sayı azalır, beyin bölgələri arasında mürəkkəb qarşılıqlı əlaqə azalır və informasiya inteqrasiyası pozulur.

“Beyin analizinin ənənəvi üsulları çox vaxt fərdi əlaqələrə diqqət yetirir, lakin bu əlaqələrin daha mürəkkəb strukturlara necə təsir etdiyini nəzərə almır. “Q-analizi bizə beyin funksiyasının tam mənzərəsini görməyə imkan verir ki, bu da depressiya kimi mürəkkəb xəstəlikləri başa düşmək üçün xüsusilə vacibdir”, - alim qeyd edib.

Müəlliflərin fikrincə, inkişaf əsas klinik depressiyanın diaqnostikası və müalicəsi üçün yeni imkanlar açır. Beyində yüksək səviyyəli qarşılıqlı əlaqənin necə pozulduğunu anlamaq alimlərə daha dəqiq diaqnostik metodlar və terapiyaya fərdi yanaşmalar hazırlamağa kömək edəcək.

Xəzər
“Cebheinfo.az”