“Dünya Dinləri Yaşıl Planet naminə” Sammitində qlobal iqlim problemlərindən narahatlıq qeyd olunub

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflərinin Konfransı 29-cu Sessiya çərçivəsində Qlobal Dini Liderlər Zirvəsi (COP29) BAKI BƏYANNAMƏSİ

COP29 çərçivəsində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham ƏLİYEV-in himayəsi ilə 5-6 noyabr 2024-cü il tarixlərində Bakıda Dini Liderlərin Qlobal Sammiti keçirilib.

“Dünya dinləri yaşıl planet naminə” devizi altında keçirilən Sammit Azərbaycan Respublikasının Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi, Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi, Müsəlman Ağ Saqqallar Şurası, BMT-nin Ətraf Mühit Proqramı (UNEP) və Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin birgə təşkilatçılığı ilə baş tutub. Tədbirdə dünyanın hər yerindən 300-ə yaxın tanınmış din xadimləri, xarici dövlətlərin nümayəndələri, BMT-nin yüksək vəzifəli şəxsləri, beynəlxalq təşkilatların rəhbərləri, alim və din xadimləri iştirak ediblər.

“Dünya Dinləri Yaşıl Planet naminə” Sammitinin iştirakçıları qlobal iqlim dəyişikliyi, biomüxtəlifliyin itirilməsi, səhralaşma, quraqlıq, torpağın deqradasiyası, meşə yanğınları, ətraf mühitin çirklənməsi, ərzaq təhlükəsizliyi və su qıtlığı ilə bağlı dərin narahatlıqlarını ifadə etdilər; bu problemlərin səbəblərini müzakirə etmək, sağlam ekosistemlərin yaradılması və təkmilləşdirilməsi istiqamətində birgə səylərin sürətləndirilməsinin vacibliyini vurğulayıb.

2023-cü ildə Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin Abu Dabi şəhərində keçirilən COP28 Qlobal Dini Liderlər Sammitində imzalanan “COP28 Dinlərarası Bəyannamə”ni alqışladıqlarını ifadə edərək; 4 fevral 2019-cu il tarixində Əbu-Dabidə Roma Papası Fransisk və Əl-Əzhərin baş imam Şeyx Əhməd ət-Tayyib tərəfindən imzalanmış “Dünyada insan qardaşlığı, sülh və birgəyaşayış” sənədinin dinlərarası əməkdaşlığın inkişafı baxımından əhəmiyyətini vurğulayaraq; COP29 çərçivəsində Qlobal Dini Liderlər Zirvə Toplantısına xüsusi maraq və himayədarlığına,eləcə də tədbirə verdiyi dərin məzmuna görə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevə minnətdarlıqlarını bildirərək, COP29-un işində uğurlar arzuladılar.

İqlim dəyişikliyi ilə bağlı qarşılıqlı etimad, birlik, harmoniya və maarifləndirmə zamanı sivilizasiyalararası və dinlərarası münasibətlərin, milli-mədəni dəyərlərin və biliklərin, o cümlədən multikultural ənənələrin möhkəmləndirilməsinin vacibliyini vurğulayıblar. İqlim böhranı ilə mübarizədə və ekoloji problemlərin həllində Azərbaycan Respublikasının rəhbərliyini alqışlayıb və bu kontekstdə 2024-cü ilin “Yaşıl Dünya üçün Həmrəylik İli” elan olunmasını yüksək qiymətləndirib.

İqlim problemlərinə effektiv həll yollarının tapılması məqsədilə dini liderlər arasında dialoq platforması kimi Müsəlman Ağsaqqalları Şurasının təşkil edəcəyi sammiti dəstəklədiyini bildirib.

“Bakı Prosesi” və sivilizasiyalararası dialoq, Qlobal Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumları, Bakı Beynəlxalq Humanitar Forumları, Dünya Dini Liderlərinin Sammitləri, BMT-nin Sivilizasiyalar Alyansının 7-ci Qlobal Forumu və “Dinlər və mədəniyyətlərarası əməkdaşlıq” mövzusunda Bakı Beynəlxalq Konfransı "Azərbaycan Respublikası Prezidentinin təşəbbüsü ilə həyata keçirilən tədbirlər" əhəmiyyətini vurğuladı. Digər mühüm dini forumların, İbrahimi və Ənənəvi Dinlərin Liderlərinin Astana Konqreslərinin, Bəhreyn Dialoq Forumunun, G20 Dinlərarası Forumunun, daha əvvəl keçirilmiş İqlim Dəyişikliyi üzrə Qlobal Dini Liderlərin Sammitinin və “Səudiyyə Media Forumu”nun əhəmiyyətini dərk edərək, inanırıq ki, Bu hadisələrin qarşılıqlı etibar, birlik və harmoniya quracağına öz töhfəsini verdiyini ifadə etdi.

O, dünyanın müxtəlif yerlərindən olan xristian, müsəlman, yəhudi, hindu, buddist,eləcə də digər din və inancların nümayəndələrinin müasir dünyanı təhdid edən problemlərə qarşı vahid mövqedən çıxış etmək üçün bir araya gəldiyi bu cür dinlərarası tədbirlərin mütəmadi olaraq keçirilməsinin zəruriliyini vurğulayıb.

O, silahlı münaqişələrin, terror aktlarının, dini və etnik zəmində zorakılığın təkcə insan tələfatına deyil, həm də ekoloji fəlakətlərə, mədəni və dini irsin talan edilməsinə, dağıdılmasına, ekosid və urbisid hərəkətlərinin dağıdıcı nəticələrinə səbəb olmasından dərin narahatlığını ifadə edib.

O, dövlətlərə, beynəlxalq, regional, dini, qeyri-hökumət təşkilatlarına və dini liderlərə müraciət edib:

- iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə və daha yaşıl gələcəyə qlobal dəstəyin gücləndirilməsinə həsr olunmuş ictimai müzakirələrdə fəal iştirak etmək;

- insan həyatının və təbiətin müqəddəsliyini tanımaq, bütün canlıları və təbiəti qorumaq dəyərlərinə hörmət etmək, ekoloji bərabərliyi və ədaləti müdafiə etmək;

- qlobal iqlim böhranının aradan qaldırılması və təbiətin qorunması məqsədilə dünyada temperatur artımının 1,5 dərəcədə saxlanılması prosesində daha fəal rol oynamaq;

- ekoloji problemləri həll edən və təbii sərvətlərin idarə edilməsini təkmilləşdirən süni intellekt texnologiyalarından düşünülmüş istifadəni təşviq etmək;

- Süni intellektdən məsuliyyətsiz istifadənin mümkün fəsadlarına qarşı xəbərdarlıq, müasir texnologiyalardan istifadə zamanı yarana biləcək riskləri nəzərə almaq və alimlər, qanunvericilər, siyasətçilər, dini liderlər, beynəlxalq və qeyri-hökumət təşkilatları arasında əməkdaşlığın təşviq edilməsi. süni intellektin nəzarətsiz istifadəsi ekoloji böhranları gücləndirmək əvəzinə onları gücləndirmir;

- Paris İqlim Sazişinin uzunmüddətli məqsədlərinin həyata keçirilməsini və irəliləyişini dəstəkləmək üçün birgə işləmək;

- müxtəlif dinlərin və inancların nümayəndələrini, siyasətçiləri, akademik dairələri, din alimlərini, qadınları, gəncləri, yerli xalqları və icmaları, vətəndaş cəmiyyəti, biznes və digər müvafiq maraqlı tərəfləri bir araya gətirərək iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə üçün inklüziv prosesi təşviq etmək;

- ərzaq təhlükəsizliyini təhdid edən, təbii su ehtiyatlarını məhv edən, torpağı deqradasiyaya uğradan və iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə birgə səylərə mane olan silahlı münaqişələrə, zorakılığa, kütləvi qırğın silahlarından istifadəyə, ekosid və urbisidlərə son qoymaq məqsədi ilə qlobal sülh gündəliyinə töhfə vermək;

- terrorçu və ekstremist qrupların dinlərin adından sui-istifadə edərək öz çirkin məqsədlərinə çatmaq cəhdlərinə qarşı vahid mövqedən çıxış etmək;

- media və informasiya texnologiyaları vasitəsilə zorakılığı təşviq edən zərərli ideologiyalara və nifrət nitqinə qarşı əməkdaşlığın artırılması;

- dini simvollara, müqəddəsliklərə və rəmzlərə qarşı törədilən vandalizm aktlarını pisləmək, bu cür əməllərin demokratiya və ifadə azadlığı pərdəsi altında qanuniləşdirilməsinə yol verməmək;

- gənclərin ksenofobiya və ayrı-seçkiliyə qarşı mübarizədə daha fəal iştirakını və bu proseslərdə KİV-in rolunu artırmaq məqsədilə gənclərin bərabər vətəndaşlıq, insan qardaşlığı, iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə və ətraf mühitin mühafizəsi mövzusunda tərbiyəsini təşviq etmək;

- təmiz, sağlam, sabit və dayanıqlı cəmiyyətlərdə insan hüquqlarının təmin edilməsinə xüsusi diqqət yetirmək;

- iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə xüsusi əhəmiyyət kəsb edən təbii su ehtiyatlarından və su anbarlarından məsuliyyətsiz və həddindən artıq istifadəni pisləmək;

- iqlim dəyişikliyi ilə bağlı problemlərin həllində dinlərin və inancların potensialından daha səmərəli istifadə etmək;

- dini, mədəni və etnik müxtəlifliyin qorunmasını və hörmətini dəstəkləmək, dünya dinlərinin mənəvi dəyərlərinə əsaslanan ekoloji etikanı təbliğ etmək.

Bakı şəhəri, 6 noyabr 2024-cü il