Ekoloji faciə: minlərlə canlı ölümlə üz üzədir Səbəb

Biləsuvar rayonunda yerləşən Mahmudçala Ovçuluq Təsərrüfatında balıqların kütləvi tələfatı qeydə alınıb. Kənd Təsərrüfatı Nazirliyindən bildirilib ki, buna səbəb Salyan-Muğan ötürücü kollektoru qarşısındakı bəndin açılması olub. Belə ki, kollektorun suyunun Xəzər dənizinə axıdılması nəticəsində Mahmudçala təsərrüfatı ilə kollektor arasında yaranan səviyyə fərqi balıqların kollektor istiqamətinə hərəkət etməsinə və tələf olmasına şərait yaradıb. Ekspertlər qeyd edirlər ki, bu proses ekosistem üçün ciddi fəlakət yaratmaq potensialına malikdir və su ekosistemindəki digər canlılar da risk altındadır.

Bu hadisənin bölgədə balıqçılıq təsərrüfatına və ekosistemə təsirləri necə qiymətləndirilir? Belə bir vəziyyətin qarşısını almaq üçün hansı tədbirlər görülməlidir?

Globalinfo.az-a danışan Azərbaycan Təbiət və Ov Turizmi Assosiasiyasının (ATOTA) icraçı direktoru Cavid Cavadov deyib ki, yaşanan hadisə ekoloji faciədir:

“ATOTA olaraq Mahmudçalada baş verə biləcək ekoloji fəlakəti hələ qış aylarında proqnozlaşdıraraq həm Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi (ETSN), həm də Biomüxtəliflik İdarəsini dəfələrlə məlumatlandırdıq. Təəssüf ki, heç bir tədbir görülmədi və hazırda Mahmudçala gölündə su səviyyəsi davamlı olaraq azalır. Problem təkcə suyun azalması ilə məhdudlaşmır. Hər saat minlərlə canlı, o cümlədən balıqlar, su siçanları, nutrialar, bala qoymuş su bataqlıq quşları tələf olur. Susuz qalan kiçik canlılar tülkü və çaqqallar tərəfindən məhv edilir, su bataqlıq quşlarının yumurtaları quruduğu üçün onların da həyatı risk altındadır. Balığın sayı qeydə alınmayacaq qədər azalıb və minlərlə balıq artıq tələf olub. Bu vəziyyət ərazinin ekosisteminə ciddi zərbə vurur və qısa zamanda tədbir görülməsi vacibdir.

Cavid Cavadov

Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi ilə bağlanmış memorandum əsasında birgə fəaliyyət göstəririk və bir çox layihələrdə dəstək oluruq. Lakin təəssüf ki, Nazirlik ovçuluq təsərrüfatlarının idarə olunması istiqamətində heç bir iş görmür, nəticədə bu təsərrüfatlar çox acınacaqlı vəziyyətdədir”.

Biomüxtəliflik üzrə ekspert, ekoloq Arzu Mustafayev bildirib ki, Mahmudçala əvvəllər üç ayrı göldən ibarət olub:

“Zamanla müəyyən hissələri quruyaraq hazırda təxminən 5 min hektara yaxın ərazini əhatə edir. Göl dünya miqyasında əhəmiyyətli quşların miqrasiya marşrutu üzərində yerləşdiyindən beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən vacib quşların yaşama arealı kimi tanınıb. Ərazidə Mahmudçala ilə əlaqəsi olan Zəvvar və Qırmızı kənd gölləri də mövcuddur. Qırmızı kənd Ovçuluq Təsərrüfatından sonra artıq Qızılağac Milli Parkı başlayır. 1960-cı illərdə bu ərazi ovçuluq təsərrüfatı elan edilib və hazırda ETSN-in tabeliyindədir. Lakin Nazirliyin mühafizə, qoruma və elmi tədqiqat işlərində fəaliyyəti yox dərəcəsindədir. 7 min hektarlıq ərazinin qorunmasına cəmi bir əməkdaşın cəlb edilməsi faktı idarəetmədə vəziyyətin ciddi olduğunu göstərir. Onun istirahət və məzuniyyət günləri nəzərə alındıqda, ərazinin faktiki olaraq qorunmadığı aydın olur”.

Ekspert qeyd edib ki, Mahmudçala təbii balıqçılıq üçün mühüm ərazilərdəndir:

Arzu Mustafayev

“Bu tip su hövzələri genefondun qorunmasına və ekosistemlərin davamlılığına mühüm töhfə verir. Gölün dayaz olması səbəbindən az miqdarda belə su itkisi onun həcminin kəskin azalmasına, suyun kimyəvi tərkibinin dəyişməsinə və ekosistemin stress vəziyyətinə düşməsinə gətirib çıxarır. Hazırda göldə balıqların kütləvi ölümünü müşahidə edirik, lakin burda digər bir məqam da var. Belə ki, bu hadisə nəticəsində amfibiyalar, müxtəlif həşəratlar və quşlar ya məhv olub, ya miqrasiya etməyə məcbur qalıb, ya da ərazini tərk ediblər. Bu, həm Biləsuvarın, həm də Azərbaycanın flora və faunasına ciddi zərbə vurur.

Mövcud vəziyyətin yaranmasında konkret maraqlı tərəflərin ola biləcəyi ehtimal olunduğundan hüquq-mühafizə orqanları məsələni bütün detallarına qədər araşdırmalı, ETSN isə dəymiş ziyanın dəyərini hesablayaraq Azərbaycanın qoşulduğu beynəlxalq Ourxud konvensiyasının tələblərinə müvafiq şəkildə ictimaiyyəti və aidiyyəti təşkilatları məlumatlandırmalıdır”.

Ləman İmran
Globalinfo.az