Fransa ilə Rusiya arasında uran mübadiləsi gizli şəkildə davam edir

Paris, 21 noyabr, AZƏRTAC

Avropa İttifaqının Ukraynada müharibə başlayandan sonra Rusiyaya enerji asılılığını azaltmaq öhdəliyi götürməsinə baxmayaraq, Fransa ilə Rusiya arasında uran mübadiləsinin sakit şəkildə davam etdiyi bildirilir. Bu barədə məlumatı “Le Parisien” qəzeti yayıb və ekoloji təşkilat “Greenpeace” prosesin Avropa öhdəliklərini pozmaq olduğunu bəyan edib.

AZƏRTAC xəbər verir ki, “Greenpeace”in məlumatına görə, son aylarda Dunkerq limanında Fransa AES-lərindən çıxan azaldılmış uranla dolu ən azı on konteyner Rusiyaya göndərilib. Təşkilat bu daşımaları illərdir izlədiyini və “Mikhail Dudin” adlı yük gəmisinin yenidən həmin nəqliyyatı həyata keçirdiyini iddia edir. Bu məlumatlar Avropa İttifaqının (Aİ) Rusiya enerji resurslarına olan asılılığını azaltmaq siyasətinin ardıcıllığına dair suallar doğurur. Məlumata görə, prosesdə əsas rol oynayan qurumlardan biri EDF-Fransa Elektrik Şirkətidir. Şirkət Fransada istifadədən çıxmış yanacağı Rusiyaya göndərir, burada “yenidən zənginləşdirilə bilən” uran kimi emal olunur və sonra yenidən Fransaya qaytarılaraq yeni istehsal dövrlərində istifadə edilir.

Bu təcrübə hüquqi baxımdan mümkün sayılsa da, Brüsselin “Rusiyadan enerji idxalına son qoymaq” öhdəliyi fonunda ciddi mübahisələr yaradır. Xüsusilə də nüvə enerjisinin Aİ sanksiyalarından kənarda qalması Rusiyanın “Rosatom” vasitəsilə bu sahədə təsirini qorumasına imkan verir.

Nüvə sənayesi nümayəndələri bu mübadilənin zəruri texniki proses olduğunu bildirir. Azaldılmış uranın yenidən işlənməsi mürəkkəb və yüksək ixtisas tələb edən əməliyyatdır və hazırda bu imkanlara tam şəkildə yalnız Rusiyanın malik olduğu deyilir. Sənaye üçün bu materiallar strateji olduğundan, onların emalı məcburi hesab olunur. Ekoloji təşkilatlar isə bu arqumenti qəbul etmir. “Greenpeace”in fikrincə, Fransa və Aİ-nin bu praktikanı davam etdirməsi Rusiyanın Avropa enerji sektorundan maddi qazanc əldə etməsinə şərait yaradır və siyasi mesaj baxımından da qəbuledilməzdir.

Fransa hökuməti qarşı tərəfin arqumentlərinə cavab olaraq bildirir ki, mübadilə olunan materiallar nə hərbi məqsədlər üçün yararlıdır, nə də yeni yanacaqdır, yəni strateji risk daşımır. Lakin tənqidçilərə görə, əsas məsələ texniki yox, geosiyasi xarakter daşıyır. Bu ticarət açıq şəkildə elan olunmayan, lakin müntəzəm şəkildə həyata keçirilən Avropanın Rusiyadan enerji asılılığını azaltmaq cəhdlərinin hələ də tam gerçəkləşmədiyini göstərir. Sanksiyalardan kənarda qalan “Rosatom” isə dünya nüvə sənayesində hələ də mühüm rol oynamağa davam edir və Aİ ölkələrinin, eləcə də Fransanın, ondan birdən-birə ayrılması çətin görünür.