Icma.az
close
up
RU
Havanı süni şəkildə dəyişən ölkələr: hərbisiyasi müdaxilənin gizlinləri

Havanı süni şəkildə dəyişən ölkələr: hərbisiyasi müdaxilənin gizlinləri

Olke.az saytından verilən məlumata görə, Icma.az xəbər verir.

Bəzi ölkələr havanın süni şəkildə dəyişdirilməsini gizli saxlayır. Havanın idarə edilməsi texnologiyaları əsasən elmi tədqiqatlar və faydalı məqsədlər üçün istifadə olunsa da, bu mövzu ətrafında bir çox nəzəriyyələr və narahatlıqlar mövcuddur. Ümumiyyətlə, süni hava dəyişdirmə nədir?

Ölkə.az xəbər verir ki, Musavat.com müxtəlif xarici mənbələrdən əldə etdiyi bilgilərə əsasən xəbər verir ki,  havanın süni şəkildə dəyişdirilməsi atmosferdə müəyyən prosesləri manipulyasiya etməklə hava şəraitinə təsir etmək deməkdir. Ən çox istifadə olunan metodlardan biri "bulud toxumlama" texnologiyasıdır. Bu prosesdə kimyəvi maddələr, məsələn, gümüş yodid və ya duz buludlara səpilir ki, yağış və ya qar yağması təmin olunsun. Bu isə müxtəlif ölkələrdə fərqli məqsədlər üçün istifadə olunur.

Misal üçün, kənd təsərrüfatında geniş istifadə olunur. Eyni zamanda, quraqlıq olan bölgələrdə yağış yağdırmaq məqsədi daşıyır. Fəlakətlərin qarşısını almaq, sel və daşqınları azaltmaq üçün yağışları müəyyən bölgələrə yönəltmək olur. Meşə yanğınlarının söndürülməsinə  kömək etmək üçün də istifadə edilir.

Onu da nəzərə çatdıraq ki, süni hava dəyişdirmə texnologiyalarının bəzi ölkələrdə hərbi məqsədlər üçün istifadə edildiyi iddia edilir. Qeyd edilir ki, belə müdaxilələr iqlim müharibəsinə səbəb ola bilər.

Bununla belə, süni hava manipulyasiyası ekosistemi poza və təbii balansı zədələyə bilər. Mütəxəssislər qeyd edir ki, bəzi dövlətlərin bu texnologiyaların istifadəsini gizlətməsi və ictimaiyyəti məlumatlandırmaması ciddi narahatlıq doğurur. Havanın süni şəkildə dəyişdirilməsi texnologiyaları əsasən inkişaf etmiş ölkələrdə və iqlim problemləri ilə üzləşən regionlarda istifadə olunur. Bu texnologiyalardan istifadə edən bəzi əsas ölkələrdən Çini göstərmək olar. 2021-ci ildə Çinin genişmiqyaslı süni hava proqramlarını işə saldığı bildirilmişdi. Bu proqram ölkənin 60%-ni əhatə etməyi hədəfləyirdi.

ABŞ də hava modifikasiyası texnologiyalarında öncül ölkələrdən biridir. Vyetnam müharibəsində "Operation Popeye" (1967-1972): ABŞ ordusu yağışları artırmaq üçün hava manipulyasiyası texnologiyalarından istifadə etmişdi. Məqsəd düşmənin hərəkətini çətinləşdirmək idi.

Rusiya da süni hava texnologiyalarından əsasən böyük tədbirlərdə və iqlim problemlərinin həllində istifadə edir. Moskva və digər böyük şəhərlərdə hava şəraitini yaxşılaşdırmaq üçün milli bayramlar zamanı buludlar dağıdılır. Rusiya həmçinin bu texnologiyaların müdafiə məqsədilə istifadə edilməsi üzərində araşdırmalar aparıb.

Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində (BƏƏ) quraqlıqla mübarizə və su ehtiyatlarını artırmaq üçün süni yağış texnologiyası tətbiq olunur.

BƏƏ-də bulud toxumlama texnologiyası geniş istifadə olunur və 2017-ci ildən ölkə bu sahədə böyük sərmayələr qoyub. 2021-ci ildə BƏƏ dron texnologiyası ilə süni yağış yağdırmaq üçün yeni texnologiyalar təqdim edib.

Hindistanda əsasən kənd təsərrüfatı və su ehtiyatlarının artırılması məqsədilə istifadə edilir. Quraqlıq olan bölgələrdə yağış yağdırmaq üçün bulud toxumlama layihələri həyata keçirilir. Avstraliyada su çatışmazlığı və kənd təsərrüfatı problemlərini həll etmək üçün texnologiyalar tətbiq edilib.  Avstraliyada bulud toxumlama ilə su ehtiyatlarının artırılmasına yönəlmiş layihələr həyata keçirilib. Səudiyyə Ərəbistanı- səhralıq iqlimi olan bu ölkədə süni yağış texnologiyaları ilə yağıntı miqdarını artırmağa çalışılır. Bu texnologiyaların geniş istifadə olunmasına baxmayaraq, onların etik, ekoloji və sosial təsirləri ilə bağlı suallar hələ də müzakirə olunur. Bəzi ölkələrdə isə bu texnologiyaların hərbi məqsədlər üçün istifadə olunması narahatlıq doğurur.

Bəzi mənbələrdə qeyd edilir ki, siyasətçilər də süni hava dəyişdirmə texnologiyalarını bir sıra məqsədlər üçün istifadə edə bilir. Bunlar əsasən sosial, iqtisadi, siyasi və strateji hədəflərə nail olmaq üçün tətbiq olunur. Əhəmiyyətli dövlət tədbirlərində və ya beynəlxalq görüşlər zamanı hava şəraitini yaxşılaşdırmaq üçün istifadə edilir. Süni hava dəyişdirmə texnologiyaları bəzi ölkələr üçün diplomatik alət kimi də istifadə olunur. Məsələn, inkişaf etməkdə olan ölkələrə bu texnologiyanı təqdim etməklə beynəlxalq nüfuz qazanmaq və iqtisadi əməkdaşlığı artırmaq mümkündür.

Süni hava texnologiyaları hərbi məqsədlər üçün istifadə edilə bilər. Yağış yağdırmaq və ya quraqlıq yaratmaq düşmənin təchizatına və hərbi əməliyyatlarına zərbə vurmaq üçün tətbiq oluna bilər.

Siyasi rəqiblərin kənd təsərrüfatına və iqtisadiyyatına mənfi təsir göstərmək üçün iqlim manipulyasiyası da nəzərdən keçirilir. Bu isə iqlim müharibəsi riski yaradır.

Mütəxəssislər qeyd edir ki, havanın süni şəkildə dəyişdirilməsi beynəlxalq hüquq çərçivəsində məhdudlaşdırılmalıdır. Siyasətçilər üçün süni hava dəyişdirmə texnologiyaları həm faydalı vasitə, həm də potensial manipulyasiya aləti kimi çıxış edir. Bununla bağlı şəffaflıq və etik yanaşma vacibdir.

Hadisənin gedişatını izləmək üçün Icma.az saytında ən son yeniliklərə baxın.
seeBaxış sayı:115
embedMənbə:https://olke.az
archiveBu xəbər 30 Noyabr 2024 09:28 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Toyuq əti və yumurta bahalaşacaq SƏBƏB BUDUR KONKRET

22 Oktyabr 2025 12:02see203

3 boksçumuz da qalib oldu

22 Oktyabr 2025 10:54see193

Qızılın bahalaşması 2026 cı ildə də davam edəcək PROQNOZ

22 Oktyabr 2025 17:09see184

Bakı Tehran: yeni etimad mərhələsi

22 Oktyabr 2025 09:59see169

NBA çempionu həbs edildi SƏBƏB KONKRET

23 Oktyabr 2025 22:41see169

Suriya universitetlərində Türk dili və Ədəbiyyatı bölümü YARADILIB

22 Oktyabr 2025 16:35see154

Türkiyəli alim Botanika İnstitutunda elmi seminar keçirib

22 Oktyabr 2025 16:01see154

Türkiyə XİN: Knessetin İordan çayının Qərb sahili ilə bağlı qərarı beynəlxalq hüquqa ziddir

22 Oktyabr 2025 23:42see140

Özünü maşın vurub öldürdü, xəbəri alan atasının da ürəyi dayandı Foto

22 Oktyabr 2025 07:17see138

VK sədri Dünya Məktəbinin şagirdləri ilə görüşüb FOTOLAR

22 Oktyabr 2025 10:52see137

Tramp etmədi, Orbanın da fikri yoxdur Putinlə bağlı məsələyə reaksiya

22 Oktyabr 2025 12:18see133

Azərbaycan Mərkəzi Bankı qızılın bahalaşmaqda davam edəcəyini gözləyir

22 Oktyabr 2025 14:42see130

170 saylı marşrutda tıxac kabusu: Daşıyıcı şirkət açıqlama verdi

22 Oktyabr 2025 23:38see129

Ştutqart la oyundan öncə Fənərbaxça da 4 itki

22 Oktyabr 2025 20:14see128

Dünyanın ən sürətli BYD superkarı yeni rekorda imza atıb...

23 Oktyabr 2025 00:16see128

İcmal büdcənin gəlirləri 36 mlrd. manata yaxınlaşıb

22 Oktyabr 2025 14:41see127

TRAMP İSRAİLİ HƏDƏLƏDİ “Mən ərəb ölkələrinə söz vermişəm...”

23 Oktyabr 2025 17:40see126

Bürcündən məhrum uşaqlar...

22 Oktyabr 2025 14:41see125

Politoloq: 2026 cı ildə sülh sazişinin reallaşması gözlənilir

22 Oktyabr 2025 17:51see125

İlk qadın gəmi kapitanı ekranda

23 Oktyabr 2025 10:17see124
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri