Icma.az
close
up
RU
“Hibrid dili”n eybəcərliyi

“Hibrid dili”n eybəcərliyi

Icma.az, Xalq qazeti saytından verilən məlumata əsaslanaraq xəbər yayır.

Hələ ötən əsrin 80-ci illərinin sonlarından cəmiyyətdə rus dilinin hegemonluğuna qarşı mübarizədə ana dilimizin saflığının qorunmasına ciddi səylər göstərilməyə başlanıb. Mənəvi tələbat olan milli özünüdərkin bir qanadı da nitqimizin sovet dövründən dilimizə düşmüş rus sözlərindən təmizlənməsi, söhbətlərimizin ifadə qarışıqlığından yaranan hibrid danışıqdan arıtlanması olub. Təəssüf ki, bu gün də ana dilimizdə danışarkən xeyli sayda rus sözlərini yerli-yersiz nitqimizə daxil edir, onu bir növ eybəcərləşdiririk.

Əlbəttə, qeyri millətlərdən olan həmyerlilərimiz bizim dildə danışırlarsa, buna sevinirik, amma özümüz öz dilimizdə səlis danışmağa, nədənsə, bəzən tənbəllik edirik. Vaxtilə nitqinə yersiz olaraq bol-bol əcnəbi sözləri pərçim edənləri Mirzə Cəlil kinayə ilə “obrazovannılar” adlandırırdı. Onun “Bakılılar” adlı felyetonundan bir misal: “uştellər çetıre çasaya kimi ispat eləmirlər”.

Etiraf edək ki, bu gün aramızda “obrazovannılar” yenə də çoxdur. Belələrinə baxanda istər-istəməz düşünürsən: “Bu həftəbecərdənsə, elə təmiz rusca danışsalar, məsləhətdir. Dilimizdə alaq otu kimi bitmiş rus sözləri o qədərdir ki... “Uje”, “daje”, “nol”, “neujeli”, vot tak”, “okazıvayetsya”, “mestnı”, “importnı”, “davay” kimi dilimizdə gözəl qarşılığı olan sözlər, nədirsə, nitqimizdə, az qala, “vətəndaşlıq” hüququ qazanıb.

Son bir neçə gündə küçədə, metroda, mağazada qulaq günahkarı olaraq eşidib qeyd etdiyim hibrid danışıq nümunələrindən bir neçəsini oxuculara təqdim edirəm: “Prisyaqa qəbul elədik”, “ “Xolodenniyi aç”, “Sapoşki aldım”, “Pastayannı vilka yaddan çıxır”, “Yubkasının razrezinə bax”, “Pivə svejidi?”, “Az baltat elə, az”, “Onu palaskat elədilər”, “Nujenni?”, “Spiçkanı ver”, “Məndə zajiqalkadır”, “Sizdə otopleni var?”, “Davay, ni budem”, “Lişni sən demisən”, “Tuda-suda, razılaşdıq”, “Yaman marozdu”, “Tamadaya zakaz ver”. Bunlar dərd yarıdır. Bir qadın, görün, ərinəmi, oğlunamı, ya kiməsə nə dedi: “Xotja bı, vetrovkanı geyin, düş parikmaxerə, saçını ukladka elətdir, ol sveji, kak oqurçik”. – 13 sözdən cəmi 5-i bizim dildə idi (?!)

Əziz oxucular! Yəqin ki, siz də tez-tez bu kimi halların şahidi olursunuz. Bəlkə ötüb, keçməyək, iradımızı bildirək. Xeyri olarmı?..

Dil milli varlığın təsdiqidir. Bunlarlın danışdığı isə, hibrid, metis dil deyilsə, bəs nədir? Burada unudulmaz şairimiz Əli Kərimin misraları yada düşməyə bilmir:

Baxımsızlıq olan yerdə
Söz özü də baxmır sözə.

Gəlin, dilimizin qədrini bilək, onu eybəcərləşdirməyək, baxımsızlıqdan məhvə sürükləməyək. Bunu qanun da tələb edir, vətəndaşlıq borcumuz da.

Ə.DOSTƏLİ
XQ

Hadisənin gedişatını izləmək üçün Icma.az saytında ən son yeniliklərə baxın.
seeBaxış sayı:131
embedMənbə:https://xalqqazeti.az
archiveBu xəbər 12 Fevral 2025 13:05 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see277

Pezeşkian bu türk ölkəsinə səfər edəcək

19 Oktyabr 2025 02:00see249

“Bu gün layiq olduğumuz qələbə əldə etdik”

19 Oktyabr 2025 19:14see182

Bakının bir çox yollarında nəqliyyatın sıxlığı müşahidə olunur SİYAHI

20 Oktyabr 2025 08:25see176

Rəştdən Həştərxana birbaşa uçuşlar başladı

19 Oktyabr 2025 19:10see139

Sarıkökün bu faydalarını çoxları bilmir

20 Oktyabr 2025 07:01see133

Tramp görüşü zamanı daim Zelenskiyə söyüş söyürdü

19 Oktyabr 2025 23:19see130

Həkimlər soyuq mövsümdə immuniteti gücləndirməyin yollarını açıqlayıblar

19 Oktyabr 2025 07:43see129

“Amazon”, “Snapchat” və “Zoom”da problem yarandı

20 Oktyabr 2025 14:39see129

On dörd yaşlı futbolçu qız məktəbdəki zorakılığa görə intihar edib FOTO

19 Oktyabr 2025 04:02see128

Körpələrdə genetik xəstəliklərin aşkarlanması üçün ölkəyə 300 mindən çox test gətiriləcək

19 Oktyabr 2025 20:14see128

İspaniya La Liqası: Real Madrid səfərdən 3 xalla qayıdır

20 Oktyabr 2025 01:12see127

Tbilisidəki son etirazlara görə 14 nəfər saxlanıldı

19 Oktyabr 2025 18:49see127

Yer kürəsində oktyabr ayının üçüncü maqnit qasırğası başlayıb

19 Oktyabr 2025 04:50see127

Əməliyyat otaqlarında niyə yalnız yaşıl və mavi geyimlərə icazə verilir?

19 Oktyabr 2025 04:05see126

Ərdoğandan Şimali Kiprdə keçirilən prezident seçkilərinin ilkin nəticələrinə reaksiya

20 Oktyabr 2025 00:57see126

Luvr muzeyində Azərbaycan nəfəsi: Parisdə gənc rəssam Diana Quliyevanın əsərləri sərgilənir Foto

19 Oktyabr 2025 09:10see125

“Mən ABŞ ı təhlükəyə ata bilmərəm...”

19 Oktyabr 2025 19:18see123

Mütəxəssislər xəbərdarlıq edir: 50 yaşdan sonra bu qidalar məhdudlaşdırılmalıdır

19 Oktyabr 2025 07:08see120

Sofiya Universitetində “Azərbaycan suveren dövlətçilik yolunda” sərgisinin açılışı

19 Oktyabr 2025 06:45see118
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri