İnsanlar yaşlandıqca daha tez oyanmağa başlayırlar Bunun qarşısını necə almaq olar?

Yaş artdıqca insanların daha tez oyanmağa başlaması tez-tez zarafat mövzusu olur.

Lent.az xəbər verir ki, araşdırmalara görə məlum olub ki, insan orqanizminin günəşin ritminə uyğun olaraq təbii şəkildə yatması və oyanması həm genetika, həm də təbii yaşlanma prosesinin bir hissəsidir.

Mütəxəssislər bildirirlər ki, yuxu rejimində baş verən dəyişikliklərin əsas səbəbi bədəndə yaşla bağlı yaranan dəyişikliklərdir. Miçiqan Universitetinin psixologiya professoru Sindi Lustiq və Arizona Universitetinin Tibb Elmləri üzrə Yuxu və Sirkadiyan Elmlər Mərkəzinin direktoru doktor Sayram Parthasarati bu prosesin əsas səbəblərini izah ediblər.

Onların sözlərinə görə, yaş artdıqca beyin xarici siqnallara qarşı daha az həssas olur. Doktor Parthasarati qeyd edir ki, beyin günbatımı, günəş işığı, qida qəbulu, sosial siqnallar və fiziki aktivlik kimi göstəriciləri əvvəlki qədər yaxşı qəbul etmir. Bu siqnallar “zaman göstəriciləri” adlanır və beynə 24 saatlıq sutkalıq dövrdə harada olduğunu anlamağa kömək edir.

Məhz buna görə gənc insanlar axşam saatlarında bir neçə saatdan sonra yatmalı olduqlarını hiss edirlər. Daha yaşlı insanlar isə bu siqnalları əvvəlki kimi duya bilmirlər. Bu, yaşlı insanların övlad və nəvələrinə nisbətən daha tez yorulmasının əsas səbəblərindən biridir. Nəticədə onlar daha erkən yatıb səhər tezdən, tam dincəlmiş halda oyanırlar.

İkinci əsas səbəb işıqla bağlıdır

Yaş artdıqca görmə qabiliyyətində də dəyişikliklər yaranır. Bu dəyişikliklər beynin qəbul etdiyi işıq miqdarını azaldır və bu, sirkadiyan saatların düzgün tənzimlənməsində mühüm rol oynayır.

Mütəxəssislər bildirirlər ki, bu vəziyyət xüsusilə katarakta xəstəliyi olan insanlarda daha qabarıq şəkildə özünü göstərir. Katarakta göz büllurunun bulanıqlaşmasına səbəb olur, bu da görmənin zəifləməsi və ikili görmə kimi problemlərlə müşayiət olunur.

Parthasarati bildirir ki, katarakta zamanı axşam işığı gözlərə əvvəlki qədər güclü düşmür. Bu halda beyin günəşin batdığını gerçək vaxtdan daha tez qəbul edir. Nəticədə orqanizmdə yuxu hormonu olan melatonin vaxtından əvvəl ifraz olunmağa başlayır.

Gənc insanlarda melatoninin səviyyəsi günəş batdıqdan bir müddət sonra yüksəlir və bu səbəbdən yorğunluq bir neçə saat sonra hiss olunur. Kataraktası olan insanlarda isə beyin günbatımının daha tez baş verdiyini düşündüyü üçün yorğunluq da axşam saatlarında daha erkən yaranır. Bu da daha tez yatmağa və nəticə etibarilə daha tez oyanmağa səbəb olur.