İsmayıl Cingöz: Paşinyan xalqını qondarma soyqırım iddialarından əl çəkməyə inandıracaq

Qondarma erməni soyqırımı iddiaları, geniş miqyasda müzakirə olunan və siyasi müstəvidə mühüm yer tutan bir məsələdir. Bu iddialar müasir dövrdə müxtəlif diplomatik və siyasi məqsədlər üçün istifadə edilməkdədir. Xüsusilə, erməni diasporası tərəfindən bu mövzu beynəlxalq aləmdə aktiv şəkildə təbliğ edilir və bununla bağlı beynəlxalq səviyyədə qərarlar qəbul edilməyə çalışılır.

Tarixən, bəzi erməni liderləri və tarixçiləri soyqırım iddialarının yalan olduğunu etiraf ediblər. Lakin zamanla, bu iddialar dünya səviyyəsində daha çox tanınmağa və bəzi ölkələr tərəfindən rəsmi olaraq qəbul edilib.

Ermənistanın hazırkı vəziyyəti, xüsusilə ölkənin iqtisadi çətinlikləri və siyasi vəziyyəti, bu məsələnin necə idarə olunacağına dair mühüm suallar doğurur. Paşinyan hökuməti, Ermənistanın gələcəyi üçün Türkiyə və Azərbaycanla münasibətləri normallaşdırmağa çalışır. Lakin, erməni diasporası və müxalifəti bu məsələnin siyasi maraqlarını güdür, buna görə də soyqırımı iddialarının üzərində dayanırlar.

Bu mövzuda atılacaq addımlar, həm Ermənistanın gələcək siyasətini, həm də regiondakı sabitliyi müəyyən edə bilər.

Mövzu ilə bağlı beynəlxalq siyasət üzrə türk ekspert İsmail Cingöz Sherg.az-a açıqlama verib:

"Qondarma erməni soyqırımlarının yalan olduğunu Ermənistanın ilk baş naziri Hovhannes Kaçaznuni 1925-ci ildə etiraf edib. Bu da "Kaçaznuninin etirafları" kimi nəşr olunub. Unudulmamalıdır ki, 1950-ci illərə qədər erməni soyqırımı iddiaları indiki kimi Avropada və ya erməni ictimaiyyətində heç vaxt müzakirə mövzusu olmayıb. Bəzi ifratçılar 1950-ci illərə qədər erməni soyqırımı iddialarını zaman-zaman dilə gətirirdilər, lakin unutmaq olmaz ki, 1950-ci ildən sonra xüsusilə Amerika və Avropadan gələn bu iddia hədsiz dərəcədə artmış və bu gün də artmaqda davam edir. Çünki 1950-ci illərdə Türkiyə NATO-ya üzv olmaq prosesində olanda Amerikadakı erməni diasporu rəsmi Ankaraya qarşı kompaniya hazırlamağa başladı. Bununla bərabər erməni diasporasının Amerikada başlatdığı kompaniylar Avropaya və Rusiyaya da sirayət edərək bütün dünyadakı ermənilər arasında sürətlə yayıldı.

Əvvəla, onlar bütün bunların yalan olduğunu bildikləri halda bu yalan iddialara inandılar. Çünki erməni üsyançıları, ingilis üsyançıları, amerikalı üsyançılar, rus qiyamçıları soyqırımın əsl qurbanlarının türklər olduğunu bilirdilər və görürdülər.  

Ermənilər bilərəkdən türkləri qırıblar. Türklərin qatilləri ermənilərdir. Bunu onların özləri də bilirlər".

Ekspert bu gün Ermənistanın yox olmaq təhlükəsi ilə üz-üzə qaldığını söyləyib:

"Rəsmi İrəvan Türkiyənin erməni soyqırımı ilə bağlı arxivlərin açılması tələblərinə heç vaxt cavab verməyib. Nəticədə Nikol Paşinyan da sonda bu qənaətə gəlmək məcburiyyətindədir. Çünki Ermənistanın Türkiyə və Azərbaycandan başqa dünyaya açılan qapısı sadəcə İran və Gürcüstan üzərindəndir. 

Bu gün Ermənistan yox olmaq üzrədir. 1 milyon 200 minə düşdüyü güman edilən Ermənistan əhalisinin yox olmaq və iqtisadi tükənmək ərəfəsində olduğu bir vaxtda Ermənistanın Türkiyə ilə normallaşma, Azərbaycanla daimi sülh ambisiyalarını alt-üst edən Paşinyan görürük. Ermənistanın baş naziri bu çətin vəziyyətdə xalqın birtəhər bunu qəbul edəcəyini düşünür. 

Bununla belə, onun unutduğu və görməzlikdən gəldiyi bir məqam var. Paşinyan erməni diasporu və erməni müxalifətinin qondarma soyqırım iddialarından çox böyük faydalar əldə etməsini və bundan siyasi maraqları üçün istifadə etməsini görməzlikdən gəlir. Deyə bilərik ki, bu, Paşinyanın dilemmasıdır".

Siyasi analitik Azərbaycanın İkinci Qarabağ müharibəsində qalib gəlməsi və torpaqlarını azad etməsi ilə rəsmi Bakının Ermənistandan maddi və mənəvi təzminat tələb etmək hüquqlarının beynəlxalq müstəvidə ortaya çıxdığını bildirib:

"Biz onu da bilirik ki, Ermənistan Azərbaycanın 30 ildir işğal etdikləri Qarabağ bölgəsinin yeraltı və yerüstü sərvətlərindən istifadə edib. Bu sərvətləri xüsusilə Fransa şirkətləri vasitəsilə çıxarıblar. Sözü gedən şirkətlər də bu kompensasiyaya daxildirlər.  Azərbaycanın isə erməni və fransız şirkətlərinə olan kompensasiya hüququ qorunur və daimi olaraq qalır. Bundan başqa, Xocalı Soyqırımı hadisəsində olduğu kimi, işğal olunmuş ərazilərin bütün yaşayış məntəqələrində də bu soyqırımda olduğu kimi oxşar hadisələr baş verib. Xocalı Soyqırımı qurbanlarından bəziləri hələ də sağdır. Mərhumların ifadələri isə lentlərdə qalmaqdadır. Həmçinin buna görə də Azərbaycanın təzminat almaq, gələcəkdə beynəlxalq məhkəmələrdə onlardan istifadə etmək hüququ var.  Lakin Ermənistanın bu təzminatları ödəməyə maddi imkanı olmadığı da göz qabağındadır. Bu kompensasiyaları ancaq torpaq verməklə qarşılaya bilər. Bunu Ermənistan da bilir. 

Ona görə də deyə bilərik ki, onlar bunu yumşaq bir keçidlə keçmək istədilər və bu proses üçün vaxt lazım olduğunu bəyan etdilər.

Ancaq burada yenə də Paşinyan hökumətinin üzərinə çox iş düşür. Ermənistanın baş naziri bir çox maarifləndirici mövzularla xalqını soyqırım iddialarından əl çəkməyə inandıracaq və vizual, yazılı media vasitələrindən istifadə edəcək. Lakin onun diasporu və müxalifəti necə razı salacağını zaman göstərəcək. Başqa sözlə, erməni diasporunu, xüsusən Amerika, Fransa və Rusiyadakı erməni diasporunu razı salmadan Paşinyanın dediyi kimi buna nail olmaq çətin görünür".

Ekspertin sözlərinə görə Avropa və Amerikadakı erməni diasporu qondarma erməni soyqırımı iddialarından külli miqdarda pul toplayıb və bunu gəlir mənbəyinə çeviriblər: 

"Onların toplanan pulların ən azı 80/100%-ni şəxsi maraqları üçün istifadə etdikləri, toplanan milyardlarla dolların yalnız 20/100%-ni Ermənistana göndərdikləri barədə beynəlxalq mətbuatda da vaxtaşırı məlumatlar verilib. Yəni diaspor bunu Ermənistana kömək etməkdənsə, öz maliyyə maraqları üçün istifadə edən diskursa çevirib. Erməni soyqırımı iddiaları ilə topladıqları pullardan əldə etdikləri gəlirdən əl çəkməmək üçün bu iddiaları davam etdirəcəklər.

Lakin Türkiyə ilə Azərbaycan arasında normallaşma yaşamadan Ermənistanın uzunmüddətli perspektivdə varlığını davam etdirməsi çox çətindir. Ermənistan bunu etməsə özünü məhv edəcək, əhalisi iqtisadi cəhətdən tükənəcək, məhv olacaq vəziyyətlə üzləşəcək.

Dünya artıq Ermənistanın yalanlarına inanacaq vəziyyətdə deyil".

İsmail Cingöz sonda ermənilərin etdiklərinə görə utanıb bir daha bu barədə danışmasalar, Türkiyə, Azərbaycan və türk dünyasının Ermənistanı bağışlaya biləcəyini söyləyib. O, qeyd edib ki, türklərin psixologiyası və ya insan quruluşu ermənilərdən fərqlidir, türklər düşmənçilik tərəfdarı deyillər.