“Kalori məhdudiyyəti beyin hüceyrələrinin yaşlanmasını yavaşladır” − “Aging Cell”

Kalori qəbulunun demək olar ki, üçdə bir hissəsinin uzunmüddətli azalması beynin ağ maddəsini dəstəkləyən hüceyrələrin bioloji yaşlanmasını yavaşlata bilər.
Yeniavaz.com xəbər verir ki, tədqiqat “Aging Cell” jurnalında dərc olunub.
Belə nəticəyə Boston Universiteti və ABŞ Milli Qocalma İnstitutunun alimləri gəliblər.
Bildirilib ki, ağ maddə miyelinlə örtülmüş sinir lifləri şəbəkəsidir. Oliqodendrositlər onun istehsalına cavabdehdir, mikroglia isə beyində immun nəzarətdən məsuldur. Yaşla, bu hüceyrələr daha az səmərəli fəaliyyət göstərməyə başlayır, bu da miyelin qabığının deqradasiyasına, siqnal ötürülməsinin azalmasına və idrak qabiliyyətinin azalmasına səbəb olur.
Pəhrizin bu prosesə təsir edib-etmədiyini başa düşmək üçün elm adamları iyirmi ildən artıqdır ki, 30% kalori məhdudlaşdırılması ilə bağlı təcrübədə iştirak edən yetkin rezus makakalarının beyinlərini tədqiq ediblər. Onların məlumatları eyni yaşda olan və normal qida ilə qidalanan heyvanlarla müqayisə edilib.
Beynin ən miyelinlə zəngin sahələrindən biri olan “anterior corpus callosum” toxuması tək nüvəli RNT ardıcıllığından istifadə edilərək təhlil edilib. Bu, tədqiqatçılara minlərlə fərdi hüceyrədə aktiv genləri izləməyə imkan verib.
Məlum olub ki, hər iki qrupdakı glial hüceyrələrin ümumi sayı praktiki olaraq eynidir, lakin onların “daxili” funksiyası əhəmiyyətli dərəcədə dəyişib. Kalori məhdudlaşdırılan heyvanlarda oliqodendrositlər daha sağlam metabolik profili qoruyub saxlayırdılar - yağ turşularının sintezindən və miyelini saxlamaq üçün lazım olan enerji istehsalından məsul olan genlər daha aktiv olub. Bunun əksinə olaraq, nəzarət qrupunda olan heyvanlarda stress və iltihab genləri yüksəlib.
Tədqiqatçılar “sinaptik” oliqodendrositlər qrupuna - sinir aksonlarının yaxınlığında yerləşən hüceyrələrə xüsusi diqqət yetirdilər. Kalorisi məhdudlaşdırılmış makakalarda bu hüceyrələr daha tez-tez hüceyrələrarası kontaktların əmələ gəlməsi ilə əlaqəli olan NLGN1 genini aktivləşdirirlər. Mikroskopiya bu hüceyrələrin həqiqətən də liflərə daha yaxın yerləşdiyini, siqnal mübadiləsini yaxşılaşdıra biləcəyini ortaya qoyub.
Alimlər normal sinir toxumasına yad olan T-limfositlərin yaşla beynə daxil olma yollarında da fərqlər aşkar ediblər. Nəzarət qrupunda onların sayı daha sürətlə artıb ki, bu da beynin qoruyucu maneələrinin pisləşməsini göstərə bilər. Kalori məhdudlaşdıran heyvanlarda bu proses daha yavaş baş verir.
Müəlliflərin fikrincə, tədqiqat kalorilərin məhdudlaşdırılmasının glial hüceyrə mübadiləsini yenidən qura biləcəyini və bununla da ağ maddənin sağlamlığını qoruya biləcəyini göstərir. Bu cür müdaxilələr fiziki fəaliyyət və ümumi metabolik strategiyalarla yanaşı, yaşa bağlı beyin tənəzzülünə qarşı mübarizədə bir vasitə ola bilər.