Karbon qazının səviyyəsi bəşər tarixində ən yüksək həddə çatdı: Bu, nə ilə nəticələnə bilər?

Yer atmosferində karbon qazının (CO₂) səviyyəsi insanlıq tarixində ilk dəfə rekord həddə çatıb. San-Dieqodakı Skripps okeanoqrafiya institutunun mütəxəssislərinin verdiyi məlumata görə, 2025-ci ilin may ayında CO₂-nin aylıq orta konsentrasiyası 430,2 hissə/milyon (ppm) olub ki, bu da 67 il əvvəl dəqiq ölçmələrin başlanmasından bəri qeydə alınmış ən yüksək göstəricidir. 

Qaynarinfo bu barədə "Daily Mail"ə istinadən xəbər verir.

CO₂ səviyyəsinin yüksəlməsi, iqlim dəyişikliyinin əsas göstəricilərindən biri hesab olunur və planetdəki istiliyin artmasına səbəb olur. Konsentrasiyanın bu cür artması Yer səthini insan həyatına dözülməz dərəcədə isti edə bilər. Bundan başqa, yüksək CO₂ səviyyəsi insan sağlamlığı üçün də təhlükəlidir: diqqət pozğunluğu, yuxululuq, ürəkbulanma və hətta ölüm halları bu risklər sırasındadır.

Elm adamlarından xəbərdarlıq

"Daha bir il, daha bir rekord. Bu, kədərlidir", deyə Skripps institutunun karbon qazı müşahidə proqramının rəhbəri Ralf Kiling bildirib. 

Onun sözlərinə görə, karbon qazı digər istixana qazları kimi atmosferin aşağı qatlarında istiliyi saxlayaraq, hava axınlarını dəyişir və ekstremal hava hadisələrini – istivurmaları, quraqlıqları, meşə yanğınlarını, leysan yağışları və daşqınları – artırır.

Okeanlar da təhlükədədir

CO₂-nin artması eyni zamanda okeanların turşulaşmasına səbəb olur. Bu, dəniz canlılarının – xərçəngkimilər və mərcanlar kimi – sərt qabıq və skeletlər formalaşdırmasını çətinləşdirir, beləliklə, ekosistemin bütövlüyünü pozur.

Alimlər bildirir ki, bu gün atmosferdəki karbon qazının miqdarı təxminən 4,1–4,5 milyon il əvvəl – "Pliosen iqlim maksimumu” adlanan dövrdəki səviyyəyə bərabərdir. Həmin dövrdə dəniz səviyyəsi indiki ilə müqayisədə təxminən 24 metr daha yüksək olub, qlobal orta temperatur isə sənaye öncəsi dövrlə müqayisədə 3,9°C daha isti idi.

O zamanlar iqlim o qədər mülayim idi ki, bu gün donmuş tundralarla örtülü olan Arktika ərazisində geniş meşələr mövcud olub.

Adın