Kişi və qadınların stres reaksiyalarındakı fərqlərin səbəbi araşdırılıb TƏDQİQAT

ABŞ-ın Florida Universitetinin (UF Health) tədqiqatçılarının yeni araşdırması kişilərin və qadınların stresə fərqli reaksiya verməsinin bioloji əsaslarını üzə çıxarıb. Alimlər beynin kəskin stress zamanı necə uyğunlaşdığını araşdıraraq bu prosesdə rol oynayan neyrosteroidlər və fermentlər haqqında yeni məlumatlar əldə ediblər.

AZƏRTAC “MedicalXpress” portalına istinadla xəbər verir ki, beyin kəskin stres vəziyyətində allopreqnanolon (AP) adlı neyrosteroid sintez edir. Bu maddə insanın qəfil təhlükə və ya çağırışlara uyğunlaşmasına kömək edir. AP səviyyəsinin yüksəlməsi stresə sürətli və effektiv reaksiya verməyi asanlaşdırır. Məsələn, insan təhlükə ilə üzləşdikdə bu neyrosteroid diqqəti artırır və düzgün qərar verməyə kömək edir. AP istehsalı 5α-reduktaza (5αR) fermenti tərəfindən idarə olunur. Bu fermentin 5αR1 və 5αR2 olmaqla iki əsas forması var.

Tədqiqatçılar kişi və qadınlarda bu fermentlərin fərqli işlədiyini müəyyən ediblər. Araşdırmaya görə, kişilər stresə daha çox aqressiv və zahiri reaksiya verir, qadınlar isə stresi daxililəşdirməyə meyllidirlər. Bu fərqin qadınlarda narahatlıq və depressiyanın daha çox yayılmasına təsir etdiyi düşünülür. Tədqiqatın nəticələri göstərib ki, erkək siçovullarda kəskin stres zamanı beynin ön hissəsində 5αR2 səviyyəsi artır, lakin 5αR1 səviyyəsi dəyişmir. Dişi siçovullarda isə belə bir dəyişiklik müşahidə olunmayıb. Bu tapıntılar stres reaksiyalarında cinsə xas bioloji fərqləri vurğulayır. Tədqiqatçılar müəyyənləşdiriblər ki, 5αR2 fermenti stress zamanı AP sintezi üçün vacibdir; 5αR1 fermenti isə AP-nin normal səviyyədə qalmasına kömək edir.

Tədqiqatın bir hissəsində alimlər erkək siçovullarda 5αR2 fermentinin fəaliyyətini azaltdıqda onların stres və mükafatlandırıcı stimullara reaksiyasının zəiflədiyini müşahidə ediblər. Lakin AP tətbiq edildikdə bu reaksiyalar bərpa olunub.

Bu araşdırma stress reaksiyalarının bioloji əsaslarını daha yaxşı başa düşməyə kömək edir və gələcəkdə stres və depressiya ilə mübarizədə yeni, effektiv müalicə üsullarının inkişafına töhfə verə bilər.