Icma.az
close
up
RU
Kiyev NATO “yolunda”...

Kiyev NATO “yolunda”...

Icma.az, Yeniazerbaycan portalına istinadən məlumat yayır.

Sülh üçün Qərbi Almaniya modeli 

Rusiya-Ukrayna müharibəsinin başa çatması üçün bütün tərəflər öz fikirlərini və şərtlərini ortaya qoymaqdadır. Yaxın zamanda prosesin aktiv fazaya qədəm qoyması gözlənilir. Ukrayna tərəfi isə müharibənin bitməsi üçün özünün NATO üzvlüyü məsələsini önə sürür. Təsadüfi deyil ki, prezident Volodimir Zelenski podkastçı Leks Fridmana müsahibəsində bildirib ki, Ukrayna NATO-ya qoşularsa, alyans Kiyevin nəzarətində olan ərazilərdə fəaliyyət göstərə biləcək. O qeyd edib ki, bu barədə razılaşmaq olar. Ukrayna prezidentinin aparat rəhbərinin müşaviri Sergey Leşşenko isə bəyan edib ki, respublika Qərbi Almaniya prinsipi ilə NATO-ya qoşulmağa hazırdır. “Bu (NATO-ya daxil olmaq) Qərbi Almaniya modeli ola bilər”, - deyən Leşşenko, bu halda Ukrayna hökumətinin ölkənin özünün hesab etdiyi bütün ərazisinə nəzarət etməyəcəyini bildirib. Başqa sözlə, bu model o deməkdir ki, Şimali Atlantika Alyansının üzvlərinə verdiyi təhlükəsizlik zəmanəti yalnız Kiyevin nəzarətində olan ərazilərə şamil ediləcək. Xatırladaq ki, bundan əvvəl Britaniyanın “The Financial Times” (FT) qəzeti Ukrayna hakimiyyətinin 2025-ci ildə ərazilərdən imtinanı nəzərdə tutan sülh müqaviləsi bağlamağa razılaşacağını proqnozlaşdırmışdı. Əks halda Ukraynanın NATO-ya qəbulu prosesinin tam  və faktiki olaraq dondurulacağı bildirilirdi.

Öhdəliklər, məhdudiyyətlər...

Ukraynalı rəsminin “Qərbi Almaniya modeli” adlandırdığı situasiya, əslində, hazırki vəziyyətlə tam üst-üstə düşmür - belə ki, II Dünya müharibəsində məğlub edilmiş Almaniya özünün rəqiblərinin təmsil olunduğu bir hərbi bloka üzv qəbul edilmişdi. Xatırladaq ki, 1949-cu ildə Sovet İttifaqının təhlükəsini dəf etmək üçün Qərb öz qüvvələrini birləşdirmək qərarına gəldi - yaranan Şimali Atlantika Alyansı isə Avropanı tam olaraq özündə birləşdirmirdi. Belə ki, Qərbi Almaniyanın NATO-ya daxil olmasının qarşısında duran əsas maneələrdən biri Potsdam Konfransı zamanı müttəfiq dövlətlər tərəfindən qəbul edilmiş onun tam silahsızlaşdırılması barədə qərar idi. 1954-cü ildə Paris razılaşmasının imzalanması Qərbi Almaniyanın Transatlantik alyansa qoşulmasına yol açdı. Bu müqavilə ilə suverenlik məhdudiyyətləri aradan qaldırıldı - Qərbi Almaniyaya tam suveren dövlət statusu verildi. Əsas diqqət yetiriləsi məqam isə Qərbi Almaniyanın üzərinə götürdüyü öhdəlik idi - Qərbi Almaniya rəsmi şəkildə sərhəd iddialarından və revanşizm siyasətindən imtina etdi. Fransa və İngiltərə Qərbi Almaniyanın NATO-ya daxil olması üçün Almaniya üzərində nəzarəti saxlamağa dair təminatlar tələb etdilər. Bu səbəbdən Almaniya, NATO daxilində müstəqil deyil, kollektiv təhlükəsizlik prinsipləri əsasında fəaliyyət göstərməli idi.

6 may 1955-ci ildə Bundestaq tərəfindən ratifikasiya edildikdən sonra Qərbi Almaniya Alyansın 15-ci tamhüquqlu üzvü oldu. 1955-ci il iyunun 30-da bu qərar qüvvəyə mindi - nəticədə Almaniyada Federal Müdafiə Nazirliyi və Bundesver yaradılır. Düzdür, Qərbi Almaniyanın Alyansa daxil olmasına da müəyyən şərtlər və məhdudiyyətlər tətbiq edilmişdi - belə ki, alman kontingentinin sayı 500 mindən çox ola bilməzdi və Almaniyanın atom, kimyəvi və bioloji silahların hazırlanmasında iştirak etmək qadağan olunurdu. Eyni zamanda, alman zabitlərinin qurumda yüksək vəzifə tutması qadağan olunmuşdu. Ukraynanın NATO üzvlüyü məsələsində presedent olaraq Qərbi Almaniya modelini seçməsi isə təsadüfi deyil - II dünya müharibəsindən sonra bölünən Almaniyanın məhz Qərb hissəsi NATO təhlükəsizlik sərhəddinə daxil edilirdi. İndiki halda isə Rusiya ilə Ukrayna arasında sülh müqaviləsi və ya atəşkəs imzalanacağı təqdirdə Kiyev Alyansa nəzarət etdiyi torpaqlar məhdudiyyətində qatılacaq.

SSRİ-nin “varis”i...

Bəzi siyasətçilər Ukraynanın NATO-ya qəbul edilməzdən öncə SSRİ-nin təşkilatçılığı ilə yaradılan Varşava Müqaviləsi təşkilatından çıxmalı olduğunu dilə gətirirlər. Qeyd edək ki, Qərbi Almaniyanın NATO-ya daxil olması SSRİ tərəfindən təhlükə kimi qəbul edilirdi və buna cavab olaraq 1955-ci ildə Şərq Bloku ölkələri Varşava Müqaviləsi Təşkilatını yaratmışdılar. Bu, iki böyük hərbi alyansın rəqabətini gücləndirdi. Əslində, Ukrayna, müstəqil bir dövlət olaraq heç vaxt Varşava Müqaviləsi Təşkilatına (Varşava Paktı) üzv olmayıb. Bunun əsas səbəbi, Varşava Paktının mövcud olduğu dövrdə (1955-1991), Ukraynanın müstəqil dövlət kimi yox, Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqının (SSRİ) bir hissəsi olmasıdır. Sadəcə olaraq, 1991-ci ildə SSRİ-nin dağılmasının ardından bu ölkənin varisinin tanınması məsələsində mühüm fikir ayrılığı yaranmışdı və Kiyev də özünü Rusiya qədər bu məsələdə haqlı hesab edirdi. SSRİ paktın lideri və təsisçisi olsa da, Ukrayna SSRİ daxilində bir respublika olduğu üçün bu paktın üzvü kimi ayrıca tanınmırdı - bununla belə, Ukrayna ərazisi və resursları SSRİ-nin hərbi strategiyasında mühüm rol oynayırdı. Məhz bu səbəbdən də Kiyev həmin illərdə və sonrakı dövrlərdə özünü SSRİ-nin qanuni varisi adlandırırdı. Hətta bir müddət Ukrayna BMT TŞ üzvü olduğunu da iddia edirdi. Buna əsas səbəb isə Ukraynanın SSRİ-nin Avropa torpaqlarını özündə birləşdirməsi idi. Eyni zamanda, Ukrayna SSRİ daxilində mühüm hərbi sənaye mərkəzi idi. Tank, təyyarə və digər hərbi texnikaların istehsalı ilə məşğul olan müəssisələr Ukraynada yerləşirdi. SSRİ-nin strateji raket bazalarının və hərbi təlim poliqonlarının bir hissəsi Ukrayna ərazisində qurulmuşdu. Ukrayna, SSRİ ordusunun və Varşava Paktının hərbi qüvvələrinə böyük sayda hərbi personal göndərirdi. 1991-ci ildə SSRİ-nin süqutu ilə Varşava Paktı da ləğv edildi. Ukrayna isə həmin il müstəqilliyini elan etdi...

Ukrayna niyə razılaşdı...

İndiki halda, Ukraynanın məhz Qərbi Almaniya modeli əsasında NATO-ya qoşulmaq arzusunun altında isə bir çox məqamlar yatır:

- İlk növbədə, Bayden administrasiyasının təhriki ilə müharibə aparan Ukrayna qarşıdakı dövrdə əvvəlki hərbi və maliyyə dəstəyini almayacağına əmindir. Bu baxımdan, müharibənin hətta indiki şərtlər daxilində dayandırılması da Kiyev üçün sərfəli sayıla bilər

- NATO-nun Nizamnaməsində bildirilir ki, müharibə aparan dövlət quruma üzv qəbul edilə bilməz. Bu nöqteyi -nəzərdən Ukrayna Alyans üzvü olmaq üçün mütləq şəkildə müharibəyə son verməlidir. Hazırki situasiyada isə Kiyev məhz Qərbi Almaniya kimi davranmaq məcburiyyətindədir.

- Nəhayət, Ukrayna hazırda əlində olan ərazilərinin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün Qərb çətirindən istifadə etmək istəyirsə, bu məsələdə güzəşt etməlidir. NATO Nizamnaməsinin 4-cü bəndinə “sığınmaq”, “nəfəs almaq” üçün Kiyev bu addımı atmalıdır. Əks halda, müharibə davam edəcəksə nəticələr daha da pis ola bilər...

P.İSMAYILOV

Ən son xəbərləri və yenilikləri almaq üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:81
embedMənbə:https://yeniazerbaycan.com
archiveBu xəbər 08 Yanvar 2025 09:46 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

“Landmark” bu dəfə Sahil Bababyevin idarəçiliyinə keçdi

21 Oktyabr 2025 11:26see284

Yarım əsrimə qədəm qoydum

21 Oktyabr 2025 20:33see242

La Liqa ABŞ da keçiriləcək “Barselona” “Vilyarreal” matçının ləğv edildiyini açıqlayıb

22 Oktyabr 2025 00:15see234

AZAL da yarıtmaz idarəçilik, yoxsa... Təyyarələrdə yaranan problemlər nəylə bağlıdır? (VİDEO)

21 Oktyabr 2025 09:20see207

Türkiyədə FETÖ əməliyyatı : 286 nəfər saxlanıldı

22 Oktyabr 2025 06:53see189

Təl Əvivdən Bakıya reyslər bərpa edilir

21 Oktyabr 2025 19:39see182

3 boksçumuz da qalib oldu

22 Oktyabr 2025 10:54see173

Toyuq əti və yumurta bahalaşacaq SƏBƏB BUDUR KONKRET

22 Oktyabr 2025 12:02see173

Xaricdə saxta təhsil: Valideynlər xəbərsiz, tələbələr savadsız EKSPERT RƏYİ

21 Oktyabr 2025 05:43see171

Dabaq xəstəliyi xaricdən gətirilən ət məhsullarına tələbatı artırdı (VİDEO)

21 Oktyabr 2025 23:40see164

Azərbaycan ötən ay genişzolaqlı internetin orta sürətinə görə Cənubi Qafqazda liderliyini saxlayıb

21 Oktyabr 2025 13:54see163

Bakı Tehran: yeni etimad mərhələsi

22 Oktyabr 2025 09:59see154

Naxçıvan məktəblisi “Statistik olimpiada”nın qalibi olub

21 Oktyabr 2025 03:36see153

“Həyatın mənası yaşla necə dəyişir? Yeni tədqiqat

21 Oktyabr 2025 15:52see153

Səhər yeməyində turşu yeməyin 5 faydası

21 Oktyabr 2025 02:51see153

Fransada tornado nəticəsində 1 nəfər ölüb, xəsarət alanlar var

21 Oktyabr 2025 03:34see134

Atletiko ya can verməyən Qarabağ Atletik in də öhdəsindən gələ bilər

21 Oktyabr 2025 17:36see133

Suriya universitetlərində Türk dili və Ədəbiyyatı bölümü YARADILIB

22 Oktyabr 2025 16:35see127

Daha 8 məsələ parlamentin plenar iclasına tövsiyə edilib

21 Oktyabr 2025 17:38see126

Ruslar Çin avtomobillərindən narazılıq edirlər...

21 Oktyabr 2025 23:06see121
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri