“La Nina və El Nino hava kütlələri bir birini dəyişməklə okeanda və bütün dünyada iqlimi müəyyən edirlər”

Panama Körfəzində təbii okean yüksəlişi, bu il ilk dəfə uğursuz olub. Smithsonian Tropik Araşdırma İnstitutunun mütəxəssisləri, bu hadisənin bölgə ekosistemləri və iqtisadiyyatı üçün ciddi təhdidlər yaratdığını bildirir. Həmin institutun dəniz biologiyası üzrə mütəxəssisi bu anomaliyanın balıqçılıq və mərcan lifləri üçün fəlakətli nəticələr doğuracağı barədə xəbərdarlıq edib. Mütəxəssis bildirib ki, Panamanın dəniz biokütləsinin 95%-dən çoxu bu yüksələn axınların gətirdiyi qidalara bağlıdır. Yüksəlişin dayandığı təqdirdə, qida şəbəkəsinin çöküşü, balıqçılıqda böyük azalma və mərcan liflərində azalma hadisələri qaçılmaz olacaq. Tədqiqatçılar bu vəziyyətin La Nina ilə əlaqəli olduğunu bildiriblər.La Nina nədir?La Nina hansı ərazilərdə görülür?La Nina Azərbaycana təsir edə bilərmi?

Məsələ ilə bağlı Bizimyol.info xəbər portalına danışan ekoloq Sadiq Həsənov bildirib ki, bu hadisələr əsasən Sakit okeanda baş verir: “Xüsusilə ekvator boyunca Cənubi Amerikadan Asiya tərəfə həmin bu axınlar baş verir. Bu isti hava kütlələri hesabına dərindən soyuq hava kütlələri ilə qarışaraq, yuxarı qalxaraq hava iqlimini müəyyən edir. El Nino və La Nina dediyimiz bu iki iqlim hadisələri normal şəraiti pozur. O mənada ki, əgər axın Cənubi Amerikada Asiyaya doğru hərəkət edirsə, El Nino və La Nina bu şəraiti pozur. El Nino əsasən bu hava kütlələrinə qlobal miqyasda təsir edən amillərdir.

El Nino və La Nina bir-birini əvəz edən isti və soyuq hava kütlələridir. 9-10-12 ay ərzində davam edirlər və demək olar ki, 5-6 ildən bir, bəzən 7 ildən sonra təkrarlanırlar. EL Nino və La Nina ispan sözləridir, ispancadan tərcümədə El Nino oğlan, La Nina isə balaca qız deməkdir”

Sadiq Həsənov

Ekoloq vurğulayıb ki, bu hava kütlələri balıqçılığın inkişafına kömək edir: “Təxminən 1600-cü illərdə Cənubi Amerikada ilk dəfə müşahidə olunmuş hava kütlələridir. Xüsusilə balıqçılığın inkişafına təkan verən biri soyuq, biri isti olan hava kütlələridir.

Panamada bununla bağlı həyəcan təbili çalıblar, çünki LA Nina, yəni soyuq hava kütlələri okeanın dibində olan balıqlar üçün yemi səthə qaldırır. Xüsusilə Amerikanın cənub hissəsinə, Afrikanın şimal hissəsinə, Asiyaya tərəf, gələn hava kütlələri dənizin dibində olan qidanı yuxarı qaldırır və balıqların qidalanmasına səbəb olur, bu da həmin ərazilərdə olan balıqçılığın inkişafına, balıqların artmasına kömək edir”.

Sadiq Həsənov qeyd edib ki, Azərbaycan mərkəzdə yerləşdiyinə görə təsiri minimaldır: “Bu hava kütlələri bir-birini dəyişməklə demək olar ki, okeanda və bütün dünyada iqlimi müəyyən edirlər. Soyuq havaları, soyuq kütlələri gətirirlər, okeanın daxilində La Nina dibdən qaldıraraq yuxarı aparır, El Nino isə Cənubdan Şimala doğru axaraq okean sularını sakitləşdirir və isti hava kütlələrini Asiyaya doğru, Cənubi Amerikadan Şimali Amerikaya doğru və ümumiyyətlə, dünyanın bir çox tərəflərinə apara bilən bu hadisələrin izahıdır. Beləliklə iqlim kütlələri Cənubdan Şimala və Şimaldan Cənuba doğru həm hava mühitini müəyyən edirlər, həm də okeanlarda balıqçılığın inkişafına əhəmiyyətli təsir göstərirlər.

Azərbaycan mərkəzdə yerləşdiyinə görə təsiri minimaldır. Biz zaman-zaman müşahidə edirik ki, birdən qışın ortasında isti hava kütlələri gəlir. Bu da onu göstərir ki, artıq El Ninonun okeanlarda hərəkəti baş vermişdir. Sonradan birdən soyuq hava kütlələri gəlir. Əsasən okean sahili ölkələr üçün Panama kimi iki okeanın arasında yerləşən ölkələr üçün Cənubi və Şimali Amerika üçün kifayət qədər problem yarada bilir”.

Günel Həsənova Bizimyol.info