MAKRON MERZİ “SATDI” Almaniya Fransa tandemi niyə çat verir?

Avropa İttifaqında Almaniya ilə Fransa arasında ənənəvi liderlik balansı ciddi şəkildə pozulmaq üzrədir.

“Financial Times” (FT) qəzetinin yazdığına görə, Almaniyanın yeni Kansleri Fridrix Merz Rusiyanın dondurulmuş 210 milyard avroluq dövlət aktivlərinin Ukraynaya yardım üçün istifadəsi ideyasını son ana qədər müdafiə etsə də, bu təşəbbüs Fransa Prezidenti Emmanuel Makronun mövqeyi səbəbindən iflasa uğrayıb.

Məqalədə bildirilir ki, Brüsseldə keçirilən sammit ərəfəsində Makron açıq şəkildə Almaniyanın planına qarşı çıxmasa da, pərdəarxası danışıqlarda Fransa tərəfi bu addımın hüquqi risklər yaratdığını və Parisin mümkün kompensasiyalar üçün maliyyə zəmanəti vermək gücündə olmadığını vurğulayıb. Fransa ilə yanaşı, Rusiya aktivlərinin əsasən yerləşdiyi Belçika və sonradan İtaliya da bu təşəbbüsə qarşı mövqe tutub.

Nəticədə Makron da İtaliyanın Baş naziri Corcia Meloninin mövqeyinə yaxınlaşaraq Merzin planını faktiki olaraq bloklayıb. FT-yə danışan yüksək vəzifəli Aİ diplomatı bunu “Makronun Merzi satması” kimi qiymətləndirib və bunun siyasi nəticələrinin olacağını bildirib.

Məqalədə vurğulanır ki, Fridrix Merzin may ayında hakimiyyətə gəlişindən sonra Almaniya Aİ daxilində daha iddialı və təşəbbüskar xətt götürüb. Berlin növbəti on il üçün müdafiə və infrastruktur sahəsinə 1 trilyon avroya qədər vəsait ayırmağa hazırlaşır. Bu isə Almaniyanın Avropada liderlik iddialarını xeyli gücləndirib.

Əksinə, Emmanuel Makron ikinci prezidentlik müddətinin sonuna yaxınlaşdıqca Fransa yüksək dövlət borcu və daxili siyasi qeyri-sabitlik səbəbindən manevr imkanlarını itirir. Analitiklərin fikrincə, bu vəziyyət Almaniya–Fransa tandemində “tam rol dəyişikliyi” yaradıb.

Alman Marshall Fondunun eksperti Corcina Rayt Brüsseldə artıq Almaniyanın əsas oyunçu kimi qəbul edildiyini, Fransanın isə təsir imkanlarının azaldığını bildirir.

Sammit zamanı Almaniya ilə Fransa arasında digər əsas fikir ayrılığı Aİ–Mercosur ticarət sazişi ətrafında yaşanıb. Qeyd edək ki, bu saziş Avropa İttifaqı ilə Latın Amerikası ölkələri qrupunu (Argentina, Braziliya, Uruqvay, Paraqvay) əhatə edən uzunmüddətli ticarət anlaşmasıdır. Sazişə 25 ildən çox danışıqlardan sonra razılıq əldə olunub. Məqsəd qarşılıqlı tarifləri azaltmaq, ticarəti asanlaşdırmaq, investisiyaları təşviq etmək və ticarət normalarını uyğunlaşdırmaqdır.

Merz bu sazişin ilin sonuna qədər imzalanmasını istəyib. Lakin Makron bu dəfə də Meloninin dəstəyi ilə prosesi bir neçə həftəlik ləngitməyə nail olub.

Buna baxmayaraq, Aİ sammitində Ukrayna üçün 90 milyard avroluq kredit paketinin ayrılması barədə razılıq əldə olunub. Kredit Aİ büdcəsinin istifadə olunmamış hissəsi hesabına təmin ediləcək. Fransa rəsmiləri bu qərarda Makronun da mühüm rol oynadığını iddia edirlər.

FT yazır ki, paradoksal vəziyyət yaranıb: Avropa İttifaqı getdikcə Makronun illərdir müdafiə etdiyi ideyalara – sənaye siyasəti, strateji muxtariyyət, “Avropadan al” prinsipi daha çox yaxınlaşır, amma Fransa özü bu siyasətləri aktiv şəkildə irəli aparmaq gücünü itirir.

Analitiklərə görə, Merz Avropada boşalan liderlik yerini doldurmağa çalışır, Makron isə milli maraqlarını qorumaq naminə Aİ daxilində təşəbbüsləri əngəlləyən tərəf kimi görünür.

Məqalə Almaniya–Fransa münasibətlərində dərinləşən çatın yaxın aylarda Aİ-nin həm Ukrayna siyasətinə, həm də qlobal ticarət qərarlarına ciddi təsir göstərə biləcəyini qeyd etməklə yekunlaşır.

Rasim Əliyev

“AzPolitika.info”