Milyonları düşündürən məsələ: sabiq deputat SOS siqnalı verdi, dövlətə çağırış etdi

Azərbaycanda, xüsusilə də paytaxt Bakıda mənzil bazarındakı vəziyyət uzun müddətdir cəmiyyətin narazılığına səbəb olur. Satış qiymətlərinin yüksəkliyi ilə yanaşı, kirayə haqları da vətəndaşların imkanlarını aşır. Ölkədə 1000 manat və ya daha çox maaş alan insanların sayı azdır, lakin ipoteka şərtlərinə baxdıqda, ilkin 20-30 faiz ödənişdən sonra vətəndaşdan 25 il ərzində ayda min manatdan yuxarı məbləğ tələb olunur. Daha acınacaqlısı odur ki, 600-900 manat maaşla çalışan və hər ay 450-500 manat kirayə haqqı ödəyən şəxslərin ev sahibi olmaq imkanları demək olar ki, mümkünsüz görünür.

Bu, mövcud sosial reallıqlar fonunda nə dərəcədə doğru və ədalətli mexanizm sayıla bilər?

Globalinfo.az-a danışan iqtisadçı Vahid Əhmədov deyib ki, əhalinin yaxşı yaşaması üçün normal həyat şəraitinin yaradılması olduqca vacibdir.

Onun fikrincə, insan üçün ən əsas ehtiyaclardan biri ev sahibi olmaqdır:

“Doğrudur, son illər dövlət tərəfindən müəyyən güzəştli kredit proqramları həyata keçirilir, sosial evlər tikilir və bu istiqamətdə müəyyən işlər görülür. Bakıda kifayət qədər çox sayda yeni mənzillər inşa olunur. Lakin bu mənzillərin əksəriyyəti sadə vətəndaşlar üçün əlçatan deyil. Bu, real bir problemdir. Qeyd etdiniz ki, hətta 1000-1200 manat maaş alan bir şəxs belə illik olaraq 1000 manatdan çox kredit ödənişi etməlidir. Bu isə 25 il müddətinə davam edir və xüsusilə gənc ailələr üçün belə ödənişləri etmək çox çətindir. Vətəndaşların sosial kateqoriyalarını nəzərə almaq vacibdir. Yüksək maaş alan şəxslərin çoxu onsuz da ev problemini müəyyən qədər həll edib. Ən çox evə ehtiyacı olanlar isə gənc ailələr və hazırda kirayədə yaşayan insanlardır. Kirayə qiymətlərinin Bakıda yüksək olduğunu da nəzərə alsaq, vəziyyət daha da ağırlaşır. Bu səbəbdən, xüsusi dövlət proqramları hazırlanmalıdır”.

İqtisadçının sözlərinə görə, ipoteka kreditlərinin şərtləri yüngülləşdirilməlidir:

“Hazırda bu kreditlərə çıxış üçün elə tələblər qoyulub ki, bəzən elm adamı olmaq belə kifayət etmir. Halbuki ailə qurmaq istəyən, maaşı yüksək olmayan gənclər üçün bu imkanlar daha əlçatan edilməlidir. Güzəştli kreditlər üzrə daha uyğun şərtlər tətbiq olunmalı, bu imkanlardan faydalanmaq istəyən gənc ailələrə və aztəminatlı ailələrə mənzillər təqdim edilməlidir. Sosial evlərə müraciət şərtləri isə kifayət qədər ağırdır. Təsəvvür edin, insan hər ay 1000-1200 manat ödəməlidir. Bu da o deməkdir ki, onun aylıq gəliri azı 3000-4000 manat olmalıdır ki, bu məbləği ödəyə bilsin. Dövlətin imkanları kifayət edir ki, bu sahədə xüsusi proqramlar işlənib hazırlansın. Kifayət qədər mənzil tikilir, sadəcə olaraq, bu mənzillərə çıxış üçün qoyulan şərtləri dəyişmək və real ehtiyacı olan insanlara yönəltmək lazımdır. Bu sahədə əsas diqqət gənc ailələrə, az maaş alan və ev problemi yaşayan insanlara, xüsusilə də uşaqlı ailələrə yönəldilməlidir. Mənzil proqramları məhz bu kateqoriyalara uyğun şəkildə hazırlanmalıdır ki, insanlar oradan yararlana bilsin”.

Vahid Əhmədov daha maraqlı bir məsələyə toxunub:

“Ayda təxminən 1050 manat maaş alan adam tanıyıram ki, bu məbləğlə 25 il ərzində kredit ödəməlidir. Faktiki olaraq, insan 25 il yalnız bu evin pulunu ödəməklə məşğul olacaq. Onun gündəlik həyatı, dolanışı, uşağın təhsili, digər ehtiyacları necə qarşılanacaq? Digər ölkələrin təcrübəsinə baxmaq və uyğun modelləri öyrənmək lazımdır. Elə sistem qurulmalıdır ki, gənc insanlar, məsələn, kirayə evdə qalırsa, müəyyən dövrdən sonra şəxsi evinin sahibi olmaq imkanı qazansın. Əgər qazandığı maaşın hamısını evin kreditinə verəcəksə, bu insan necə yaşayacaq? Mövcud şərtlərə yenidən baxılmalıdır ki, insanlar real şəkildə ev ala bilsinlər. Düşünün, Bakıda neçə-neçə binalar var ki, tikilib, amma insanlar orada yaşamır. Hətta illərlə boş qalan mənzillər mövcuddur. Belə olan halda, ehtiyacı olan vətəndaşlara bu mənzillərin əlçatan edilməsinə çalışmaq lazımdır. Bir daha qeyd edirəm: xüsusi bir mənzil proqramına ciddi ehtiyac var. Elə bir proqram hazırlanmalıdır ki, əhalinin evə ehtiyacı olan təbəqəsi, xüsusilə gənclər bu imkanlardan yararlana bilsin”.

Zaira Akifqızı
Globalinfo.az