Naxçıvançay hövzəsində su ehtiyatlarının axım əmsalları metodu ilə qiymətləndirilməsinə dair tədqiqat aparılıb

Coğrafiyaçı alimlərin nüfüzlu beynəlxalq jurnalda məqalələri dərc olunub

Bakı, 8 oktyabr, AZƏRTAC

“Web of Science” və “Scopus” elmi bazasında indeksləşən “Proceedings of the Bulgarian Academy of Sciences” jurnalında Elm və Təhsil Nazirliyi Coğrafiya İnstitutunun Qurunun hidrologiyası və su ehtiyatları şöbəsinin əməkdaşları coğrafiya elmləri doktoru, professor Rza Mahmudov, coğrafiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Mövlud Teymurov, coğrafiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Ziyafət Ağayev və elmi işçi Emil Cəbrayılovun həmmüəllifliyi ilə “Naxçıvançay hövzəsində su ehtiyatlarının axım əmsalları metodu ilə qiymətləndirilməsi” (Assessment of water resources in Nakhchivanchay River Basin using runoff coefficients method) adlı məqalə çap edilib.

Bu barədə AZƏRTAC-a professor Rza Mahmudov məlumat verib.

O, qeyd edib ki, məqalədə Azərbaycan miqyasında ilk dəfə olaraq coğrafi tədqiqatlarda kodlaşmadan istifadə olunub. Coğrafi kodlaşdırmanın mahiyyətini kompleks amillərin təsirini özündə birləşdirən parametrlər (kodlar) vasitəsilə məchul komponentin qiymətləndirilməsi prinsipi təşkil edir. GİS və digər çoxfunksiyalı hesablama, müqayisə və ehtimal proqram təminatlarından istifadə etməklə komponentlərarası təbii qanunauyğunluqlar kəmiyyət formasına çevrilir və onların müxtəlif kombinasiyalarına uyğun dəyişən kodlar müəyyən olunur. Ən müasir və sinergistik elmi texnologiyaların tətbiqi ilə əldə edilən coğrafi kodlar yüksək dəqiqliyə malik olur və dünyanın istənilən yerində müşahidə məlumatları olmayan analoji təbii şəraitə malik bölgələr üçün məqbul sayılır. Komponentlərdə baş verən dəyişikliklərə uyğun olaraq eyni vaxtda kodlar da dəyişilir. Bu da istənilən dəyişmələrə adekvat və çevik qiymətləndirmə və proqnozlaşdırma mexanizmi yaradır. Tərəfimizdən hidroloji kod qismində çayların orta illik axım əmsalı seçilmişdir. Bu kodlar çayların su ehtiyatlarını formalaşdıran əksər mühüm amillərin təsirini özündə ehtiva edən kəmiyyətlərdir. Məqalədə nümunə olaraq, Naxçıvançay hövzəsinin hidroloji kodlaşdırılması aparılmış və bunun əsasında çayın su ehtiyatları 214.3 milyon m3 qiymətləndirilmişdir. Çayın faktiki məlumatları və hidroloji kodlar vasitəsilə qiymətləndirilmiş həcmi (233.8 milyon m3) arasındakı fərq çox az (8,31 faiz) təşkil edib.