Nə vaxtadək rayonlar dövlətin cibinə baxacaq? “Bölgələrdə iri müəssisə yoxdur”

"10 il əvvəllə müqayisədə Azərbaycan rayonlarının özünü təmin etmə səviyyəsi kifayət qədər artıb”.

Bu sözləri "Yeni Sabah"a iqtisadçı Allahverdi Aydın deyib.

O vurğulayıb ki, başlıca problem daha çox bölgələrdə gəlirli müəssisələrin yoxluğudur: pizza

“Bu barədə məlumatlar hər il dövlət büdcəsində qeyd olunur. "Dövlət büdcəsi haqqında" Qanunda ayrıca göstərilir ki, hansı rayona nə qədər dotasiya ayırılır.

10 il əvvəllə müqayisədə Azərbaycan rayonlarının özünü təmin etmə səviyyəsi kifayət qədər artıb. Qabaqlar, rayonların böyük əksəriyyəti özünü maliyyələşdirə bilmir və büdcədən dotasiya alırdı.

2025-ci ilin dövlət büdcəsində bəzi işğaldan azad edilmiş rayonlar, habelə Xızı, Yardımlı və bir neçə digər rayonun özünü maliyyələşdirə bilmədiyini qeyd olunub. Onlar dövlət büdcəsindən dotasiya alacaqlar. Digərləri isə demək olar ki, özünü maliyyələşdirə bilir.

Təbii ki, başlıca problem daha çox gəlir gətirəcək müəssisələrin yoxluğundadır. Əvvəllər regionlarda vəziyyət fərqli olub. Bir neçə il öncəyə qədər rayonlar demək olar ki, dotasiya hesabına ayaqda qalırdılar. Xüsusən, Naxçıvan Muxtar Respublikasının rayonları.

Doğrudur, Naxçıvanda çox yüksək iqtisadi potensial olsa da, ora belə dotasiya ayrılır. Bunun səbəbini artıq dedim.

Rəsmi statistikaya əsasən, iri müəssisələrin 70 faizi Bakı, Sumqayıt və Abşeronda cəmlənib. Bölgələrdə demək olar ki, bu yoxdur. Maraqlı odur ki, rayonlarda olan azsayılı müəssisələrin əksəriyyətinin mərkəzi Bakıda yerləşir və vergi ödəyicisi paytaxtın uçotundadır. Yəni onların ödədiyi vergilər Bakının gəlirləri kimi qeyd olunur”.

Ekspert vurğulayıb ki, regionların iqtisadi inkişafı üçün mütləq investisiya layihələri lazımdır:

“İşğaldan azad edilmiş rayonlarda təxminən belə bir struruktur yaradılıb. Mahiyyət etibarı ilə, inzibati rayonların iqtisadi regionlar formasında birləşdirilməsi idarəetməni daha səmərəli edə bilər. Amma iqtisadi yöndən bunun səmərəli olacağını demək çətindir.

İqtisadi inkişafla bağlı məsələ daha çox sərmayələrin yatırılması ilə bağlıdır. İstənilən iqtisadi rayona sərmayə qoyulmursa, orada hansısa inzibati dəyişikliyin olması heç bir nəticə verməz. İqtisadiyyat insan orqanizmi kimidir. İnsan necə qida qəbul etmədən yaşaya bilməzsə, iqtisadiyyat da investisiyaız inkişaf edə bilməz.

İnvestisiyaların böyük bir hissəsi isə dövlət büdcəsindən ayrılır. Özəl sektorun bu istiqamətdə payı olduqca aşağıdır. Xarici investisiyalar isə daha neft-qaz sektoruna yatırılır. İndiki şəraitdə mən hesab etmirəm ki, hansısa inzibati dəyişiklik iqtisadiyyatda müsbət təsir göstərəcək. Regionlarda iqtisadi inkişafın təmin edilməsi üçün, investisiyaların önünü açmaq lazımdır”.

Nazim Hacıyev