Niyazi Mehdi kimdir? Filosof, yazıçı, ictimai xadim...

- Niyazi Mehdi kimdir?

Niyazi Mehdi Azərbaycanın tanınmış filosofu, estetik, yazıçı və ictimai xadimidir. 

- Niyazi Mehdi nə vaxt anadan olub?

Niyazi Mehdi 26 fevral 1951-ci ildə anadan olub.

- Niyazi Mehdi harada doğulub?

Niyazi Mehdi Bakıda doğulub, uşaqlığının bir hissəsini isə Ağdamda keçirib.

- Niyazi Mehdi hansı sahədə fəaliyyət göstərib?

Niyazi Mehdi fəlsəfə, estetika, semiotika və kulturologiya sahələrində fəaliyyət göstərib. O, həm də bədii və publisistik yazılar müəllifidir.

- Niyazi Mehdi hansı ali təhsil müəssisəsində oxuyub?

O, Azərbaycan Dövlət Universitetində (indiki BDU) filologiya fakültəsini bitirib, daha sonra Moskva Dövlət Universitetində estetika üzrə aspirantura təhsili alıb.

- Niyazi Mehdi elmi dərəcələri nədir?

O, fəlsəfə üzrə elmlər doktorudur və uzun illər Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində professor kimi çalışıb.

- Niyazi Mehdi hansı mövqelərdə çalışıb?

O, Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində müəllim, dosent və professor vəzifələrində çalışıb. 1990-cı illərdə Müsavat Partiyasında ideoloji məsələlər üzrə başqan müavini olub.

- Niyazi Mehdi fəlsəfə elminə hansı töhfələri verib?

Niyazi Mehdi Azərbaycan dilində fəlsəfi terminologiyanın yaradılmasında böyük rol oynayıb. O, milli fəlsəfi üslubu formalaşdıran ilk azərbaycanlı filosoflardan biridir. Semiologiya və strukturalizmi Azərbaycan fəlsəfi fikrinə gətirənlərdəndir.

 - Niyazi Mehdi hansı kitabların müəllifidir?

Niyazi Mehdi bir çox kitabın müəllifidir. Onun əsas əsərləri bunlardır:

“Fəlsəfədən diddiklərim”

“110 Nəsnə”

“Mən olmağımın tarixçəsi” (avtobioqrafik memuar)

“Altay və Umay” (roman)

“Yəhudi dini”

“Kamal Abdullanın diskursları”

- Niyazi Mehdi Azərbaycan dilində fəlsəfi düşüncəni necə inkişaf etdirib?

Niyazi Mehdi Azərbaycan dilində fəlsəfi terminlərin yaradılmasında, dilin fəlsəfi potensialının açılmasında önəmli rol oynayıb. Məsələn, o, “nəsə” və “nəsnə” anlayışlarını fəlsəfi diskursa daxil edib və dilə “qulaq tutmaq” konseptini formalaşdırıb.

- Niyazi Mehdi hansı ictimai fikirləri ilə yadda qalıb?

Niyazi Mehdi dilin saflığı, cəmiyyətin sosial-psixoloji problemləri, gənclərin oxu vərdişləri və din-ateizm münasibətləri barədə cəsarətli və maraqlı fikirləri ilə tanınıb. “Gənclər kitab oxumağı dəb etsəydi, hər kəs kitab oxuyardı” kimi fikirləri cəmiyyətə təsir edib.

- Niyazi Mehdi tənqidlərə və fikirlərə reaksiyası necə idi?

Niyazi Mehdi həmişə açıq fikirliliyi ilə seçilib. Tənqidləri qəbul edir, öz fikirlərini isə yumor və səmimiyyətlə ifadə edirdi. Fəlsəfəni həyatın içində görür, insanları düşünməyə və sual verməyə çağırırdı.

- Niyazi Mehdi dil və mədəniyyət haqqında hansı fikirləri ilə tanınıb?

Niyazi Mehdi hesab edirdi ki, dil xalqın ruhudur və milli kimliyin qorunması üçün dilə həssas yanaşmaq lazımdır. “Davay” və “uje” kimi sözlərin əvəzinə saf Azərbaycan sözlərindən istifadə etməyi tövsiyə edirdi.

 - Niyazi Mehdi hansı fəlsəfi cərəyanlara maraq göstərirdi?

Niyazi Mehdi post-strukturalizm, semiotika və hermenevtika ilə maraqlanır, bu cərəyanların milli mədəniyyətə tətbiqi ilə məşğul olurdu. Azərbaycan fəlsəfi fikrində postmodern düşüncə üslubunun qurucularından biri sayılırdı.

- Niyazi Mehdi hansı mövzularda qalmaqallı fikirlər səsləndirib?

Niyazi Mehdi “milləti irəli aparanların çoxu çirkin oğlanlar və qızlar olur” kimi cəsarətli fikirləri ilə cəmiyyətin diqqətini çəkib. Bununla o, natamamlıq kompleksinin insanları necə motivasiya etdiyini izah edirdi.

- Niyazi Mehdi cəmiyyətin oxumaq vərdişləri barədə nə deyirdi?

Niyazi Mehdi qeyd edirdi ki, əgər kitab oxumaq prestijli bir şey olsaydı, gənclər bunu dəb kimi qəbul edərdi. Xüsusən də, qızlar kitab oxuyan oğlanlara üstünlük versəydi, oğlanlar daima kitablarla gəzərdi.

- Niyazi Mehdi son illərdə hansı sağlamlıq problemləri yaşayırdı?

Niyazi Mehdi son illərdə şəkərli diabet, qanqrena və ürək problemlərindən əziyyət çəkirdi. 2025-ci ildə ayaq barmaqlarından biri amputasiya edilib, daha sonra ürək əməliyyatı keçirib və fevralın 28-də vəfat edib.

- Niyazi Mehdi nə vaxt vəfat etdi?

Niyazi Mehdi 28 fevral 2025-ci ildə vəfat etdi.