Ölümdən geri dönüş rekordu 9 saat sonra ayıldı

Ürəyin fəaliyyəti dayananda, beyin hüceyrələri bir neçə dəqiqə ərzində ölməyə başlayır və bu, ölümlə nəticələnir. Lakin bəzən, inanılmaz müddətlərdən sonra belə, ölümdən qayıtmaq mümkündür.

Ürəyin dayanması əksər hallarda qalıcı bir son olsa da, təcili tibbi yardım qruplarının vaxtında və düzgün müdaxiləsi bir insanın "klinik ölüm" adlanan vəziyyətdən geri dönməsinə imkan yarada bilər. Bəs bir insan ciddi beyin zədəsi almadan həyata qaytarılana qədər ən çox nə qədər "ölü" qala bilər?

Metbuat.az xəbər verir ki, mütəxəssislər adətən 30 dəqiqəni aşan hallarda şansın azaldığını qeyd etsələr də, bəzi qeyri-adi vəziyyətlər bu müddətin saatlarla uzana biləcəyini və tam sağalmanın mümkün olduğunu sübut edir.

Ölümün tərifi və geri dönüşün sirri

Təcili yardım mütəxəssislərinə görə, həkimlərin "klinik olaraq öldü" ifadəsini işlətdiyi vəziyyətlər adətən kardiyak ölümü - yəni ürəyin dayanması anını bildirir. Ürək dayandıqda, bədəndəki, xüsusilə də beyindəki hüceyrələrə təzə və oksigenli qan axını kəsilir. Beyin hüceyrələri təxminən beş dəqiqə oksigensiz qaldıqda ölməyə başlayır və bu proses adətən geri dönməz zərər deməkdir. Ölümün digər növü isə nəfəs alma və ürək döyüntüsü kimi əsas həyati funksiyalara nəzarət edən beynin bərpaedilməz şəkildə zədələnməsi nəticəsində baş verən beyin ölümüdür ki, bu, geri dönüşü olmayan qalıcı bir haldır.

Həyat dəstəyi və statistikalar

Kardiopulmonar reanimasiya (CPR) ürək dayandıqdan sonra bədəndə qan dövranını təmin edərək beyin hüceyrələrinin həyat qabiliyyətini qorumaq üçün nəzərdə tutulmuşdur. CPR ürək dayanmış olsa belə, hüceyrələrin qısa müddət ərzində oksigenlə təmin olunmasına kömək edir və defibrilasiya kimi digər kritik texnikalar üçün həyati əhəmiyyətli vaxt qazandırır. İdeal şəraitdə tətbiq olunan bu həyat dəstəyi üsulları nisbətən uğurlu olur. Məlumatlara görə, xəstəxana şəraitində CPR-dən sonra sağ qalma nisbəti təxminən 20% təşkil edir, xəstəxanadan kənar ürək dayanmalarında isə bu nisbət 10%-ə düşür. Mütəxəssislər müdaxiləyə nə qədər tez başlanılarsa, nəticələrin o qədər yaxşı olacağını vurğulayırlar.

Möcüzəvi geri dönüşlər: Hipotermiyanın rolu

Bu qaydanın ən təəccüblü istisnası, ürək dayanmasının hipotermiya (aşağı bədən temperaturu) ilə birləşdiyi vəziyyətlərdir. Bədən temperaturunun 35 dərəcədən aşağı düşməsi təhlükəli olsa da, ürək artıq dayanmışsa, soyuq hava gözlənilməz bir üstünlük təmin edir. Hipotermiya bədənin maddələr mübadiləsini yavaşladır və beyindəki həssas hüceyrələrin bütün oksigeni istehlak etdikdən sonra ölməsini ləngidir.

Hətta həddindən artıq soyuq suda boğulan və bir saatdan çox su altında qalmasına baxmayaraq sağ qalan çox sayda hadisə mövcuddur. Uğurla həyata qaytarıldığı məlum olan ən uzunmüddətli belə hal ürək dayanması və qəza nəticəsində yaranan hipotermiyadan sonra tam 8 saat 42 dəqiqə sonra geri dönən 31 yaşlı bir kişiyə aiddir. Üç ay sonra tam sağalan və heç bir nevroloji zədə almayan bu şəxs, soyuq mühit sayəsində uzun müddət qorunub.

Beyin ölümü: Geri dönüşü olmayan son

Ürək dayanması üçün ümidverici yollar olsa da, beyin ölümü tamamilə fərqli bir mövzu və geri dönüşü olmayan bir vəziyyəti ifadə edir. Bir xəstənin beyin ölümü elan edildikdə, beyin bədənin əsas funksiyalarına nəzarət edən siqnalları göndərə bilməyəcək qədər zədələnmiş deməkdir.

Həkimlər beyin ölümü diaqnozu qoymadan əvvəl bütün əsas nevroloji funksiyaları yoxlayır və beyin ölümünə bənzər simptomlara səbəb ola biləcək vəziyyətləri istisna edirlər. Mütəxəssislər, beyin ölümünün tərifi olaraq, beynin əsas həyat dəstəyi bölgələrindəki zədənin geri dönməz olduğunu, buna görə də bərpa iddialarının diaqnoz səhvindən qaynaqlandığını vurğulayırlar.