Politoloq: Azərbaycanla razılaşma Türkiyə Ermənistan yaxınlaşmasına şərait yaradır

Ermənistanın təhlükəsizliyi güc mərkəzlərindən deyil, qonşularla barışıqdan keçir

 Natiq Miri: Azərbaycan və Ermənistan artıq bəzi məsələlərdə birgə addım atır

Ermənistan və Azərbaycan arasında regionda sülhün bərpası istiqamətində mühüm addımlar atılır. ABŞ-nin vasitəçiliyi ilə imzalanan sənədlərin icrası sürətlə davam edir, hər iki tərəf arasında qarşılıqlı razılıqlar və əməkdaşlıq perspektivləri genişlənir. Nəqliyyat əlaqələrinin açılması, sərhədlərin müəyyənləşdirilməsi və regional inteqrasiya məsələləri ilə bağlı danışıqlar aktivləşib. Bu proseslər həm Ermənistan-Azərbaycan, həm də Ermənistan-Türkiyə münasibətlərində yeni dövrün başlanğıcını işarə edir və bölgədə davamlı sülh və əməkdaşlıq üçün möhkəm zəmin yaradır. Xüsusilə Türkiyə və Ermənistan “İpək Yolu”nun keçdiyi Arpaçay üzərindəki tarixi körpünün birgə bərpası barədə razılığa gəlməsi regionda qarşılıqlı etimad və əməkdaşlığın artmasının mühüm göstəricisidir.

Politoloq Natiq Miri Sherg.az-a bildirib ki, ABŞ prezidenti Donald Trampın vasitəçiliyi ilə Vaşinqtonda 8 avqustda imzalanan sənəddən irəli gələn müddəaların icrası üzrə proses davam edir:

"Hər hansı geri çəkilmə və ya ləngimə müşahidə olunmur. Bölgədə sülh mühiti mövcuddur. Maraqlıdır ki, bu, həm Azərbaycan prezidenti, həm də Ermənistanın baş naziri səviyyəsində təsdiqlənir ki, bölgədə Ermənistan-Azərbaycan arasında sülh şəraiti var. Bu gün sərhədlərdə artıq atışmalar yoxdur. Paralel olaraq, Zəngəzur dəhlizinin açılması ilə bağlı ABŞ-dən xüsusi nümayəndə heyəti Ermənistana səfər edib. Bu kontekstdə ilkin olaraq Ermənistana 140 milyon dollar vəsait ayrılıb. Bu o qədər də böyük məbləğ olmasa da, prosesin başlaması üçün nəqliyyat kommunikasiyasının açılması və dəmir yolunun inşası məqsədilə maraqlı olan bütün regional və qeyri-regional güclərə güclü stimul verir. Digər tərəfdən sərhədlərin müəyyənləşməsi ilə bağlı xüsusi komissiyada Azərbaycan və Ermənistan baş nazirlərinin müavinləri səviyyəsində görüş keçirilib. Həm Ermənistan, həm də Azərbaycan ərazisində keçirilən bu görüşdə xüsusi razılaşmalar əldə olunub. Bütün nəqliyyat kommunikasiyalarının açılması nəzərdə tutulan ərazilərdə minalardan təmizlənmə ilə bağlı razılıq əldə edilib. Bu göstərir ki, sadəcə Zəngəzur dəhlizi deyil, Ermənistan-Azərbaycan arasında olan bütün nəqliyyat kommunikasiyalarının açılması ilə bağlı razılıq var və bunun üçün bəzi hazırlıqlar görülür. Ona görə də təhlükəsizlik baxımından minaların təmizlənməsindən tutmuş yeni infrastrukturların yaradılmasına qədər prosesi irəli aparmaq haqqında razılıq əldə olunub. Bütün bunlar Ermənistan-Azərbaycan arasında sülh şəraiti mövcud olmasına və Ermənistan-Türkiyə münasibətlərinin tənzimlənməsinə imkan verir. Bu gün Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinin tənzimlənməsi prosesi Ermənistan-Türkiyə münasibətlərinin tənzimlənməsi ilə paralel gedir. Azərbaycan buna etiraz etmir". 

Politoloq Türkiyə rəsmilərinin artıq sərhəddə yox, Ermənistanın paytaxtında müzakirələr apararaq razılığa gəldiklərini söyləyib:

"Bu, bilavasitə Azərbaycanın razılığı ilə baş verən hadisələrdir. Növbəti görüşün Türkiyədə keçiriləcəyi ilə bağlı konkret məlumatlar var və bunu Ermənistan nümayəndəsi Robin Robinyan da təsdiqləyir. Bir çox məsələlərdə, xüsusilə Ermənistanla bağlı addımlarda bütün qərarlar və atılacaq addımlar birgə koordinasiya olunur. Ona görə də qəfil, bir-birindən xəbərsiz sürpriz addımlar mövcud deyil. Hər şey koordinasiya şəklində, qarşılıqlı məlumatlandırma səviyyəsində həyata keçirilir. Bu baxımdan, bir tərəfdən Azərbaycanla sülh məsələsi inkişaf etdikcə, nəqliyyat kommunikasiyalarının açılmasında real, praktik addımlar atıldıqca, sərhədlərin müəyyənləşməsi ilə bağlı hazırlıqlar da üfüqdə görünür. Bu vəziyyətdə Türkiyə-Ermənistan sərhədlərinin açılması, hətta Gümrü-Qars dəmir yolunun texniki göstəricilərinin birgə müzakirəsi prosesini izləyirik. Bunlar gələcəkdə baş verə biləcək hadisələrdir. Lakin Azərbaycanla imzalanan sənədlər icra olunduqca Türkiyə ilə prosesdə də paralel inkişaf olacaq. Həmçinin Ermənistanın tədricən Azərbaycanla barışıq əldə etməsi, ticarət və əməkdaşlıqda maraqlı olması, Türkiyə ilə münasibətləri tənzimləməsi bütövlükdə Azərbaycan, Türkiyə və Ermənistanın yaxınlaşmasını, regionda sülh və əməkdaşlığı ön plana çıxarır və düşmənçiliyi aradan qaldırır. Ermənistan rəhbərliyi anlayır ki, ölkəsinin təbii təhlükəsizliyi hansısa güc mərkəzindən deyil, qonşularla, xüsusilə də ərazisinə iddia etdiyi qonşu dövlətlərlə sülh şəraitindən keçir. Bu dövlətlər arasında ən vacib olanlar Azərbaycan və Türkiyədir". 

Ekspert sülh olmadıqda Türkiyə-Ermənistan sərhədinin açılmayacağını, bu təqdirdə də Ermənistanın Avropaya inteqrasiyasının mümkün olmayacağını bildirib. 

"Azərbaycan və Ermənistanın bəzi məsələlərdə birgə addım atdığı müşahidə olunur ki, bu da çox müsbət haldır. Prosesə müdaxilə edənlərə qarşı Azərbaycan və Ermənistanın birgə dirənişi müəyyən üstünlüklər və təhlükəsizlik təminatı verir.

Rusiyada keçirilən musiqi yarışmasında Azərbaycan iştirakdan imtina edib. Maraqlıdır ki, Ermənistan isə bu barədə hər hansı fikir bildirməyib və səssizlik Rusiyanın narazılığına səbəb olub. Xarici İşlər naziri Lavrov da bunu xüsusi təəssüf hissi ilə ifadə edib. Birgə addımların artması Cənubi Qafqazla bağlı bölgə dövlətlərinin səylərinin və qərarlarının xarici müdaxilələri istisna etdiyini göstərir. Bu, Cənubi Qafqazda inteqrasiyaya aparan ciddi işarələrdir. Proses belə sürətlə davam edərsə, bölgəyə sülh gətirə bilər".