Problemli kreditlər artır: İqtisadçıdan həll yolu ... bağlanması doğru olardı

"Ölkənin bank sektorunda üçüncü ayağa çevrilmiş bank olmayan kredit təşkilatlarının bağlanması ən doğru seçim olardı".

Bu sözləri problemli kreditlərinin həcminin artmasını şərh edən sabiq maliyyə naziri, iqtisadçı Fikrət Yusifov Bakıvaxtı.az-a açıqlamasında deyib.

İqtisadçının sözlərinə görə, kreditlərin geri qaytarılmasında digər bir problem onların faizlərinin yüksək olmasıdır:

"Öncəliklə problemli kreditləri yaradan səbəbləri araşdırmaq lazımdır. Unutmayaq ki, kredit borcdur, borc olan yerdə isə onun geri ödənilməsi ilə bağlı həmişə problemlər olub, olur və bundan sonra da olacaq. Dünyada elə bir bank və ya borc verən təşkilat tapmaq mümkün deyil ki, o, verdiyi borcların bir qismini geri almaqla bağlı problem yaşamasın”.

Müsahibimiz qeyd edib ki, problemli kreditlərin yaranmasının həm obyektiv və həm də subyektiv səbəbləri olur. Obyektiv səbəblər sırasında kredit götürən tərəfin sonradan fors-major vəziyyətin yaranması səbəbindən gəlir mənbəyini itirməsi və ya müflüs olması kimi hallar yer alır. Bu halda götürülən kreditin sığortalanması mexanizmləri işə düşə bilər.

F.Yusifov vurğulayıb ki, bankların və bank olmayan kredit təşkilatların təcrübəsində əmlakın girov götürülməsi və ya kredit almış şəxsə kiminsə zamin dayanması mexanizmlərindən daha çox istifadə olunur. Lakin bir çox hallarda kreditlər, xüsusən də böyük məbləğdə olmayan istehlak kreditləri banklar tərəfindən zamin və girov olmadan verilir. Əgər bu cür krediti almış şəxs krediti götürdükdən sonra fors-major səbəbindən gəlir mənbəyini itirirsə, bu halda götürülmüş kreditin geri qaytarılması çətinləşir və ya tamamilə mümkün olmur.

"Kreditlərin geri qaytarılmasında çətinliklərin yaranmasının digər səbəbi isə bəzən insanların təxirəsalınmaz ehtiyaclar üzündən, krediti geri ödəmək imkanlarını ölçüb-biçmədən banklardan borc götürməsidir. Təəssüf ki, bir çox hallarda belə kreditlərin geri qayıdışında problemlər yaşanır. Kreditlərin geri qaytarılmasında digər bir problem onların faizlərinin yüksək olmasıdır. Bu sırada bank olmayan kredit təşkilatlarının soyğunçu kredit faizləri barədə xüsusi danışmaq lazımdır", - müsahibimiz qeyd edib.

Fikrət Yusifov: Bank sektorunda üçüncü ayağa çevrilmiş bank olmayan kredit təşkilatlarının bağlanması ən doğru seçim olardı

İqtisadçının fikrincə, bank olmayan kredit təşkilatları bəzən iqtisadi biliyi olmayan və “əlimyandı” borc axtaran vətəndaşları yüksək faizlə verdikləri kredit tələsinə salıb, illərlə onlardan qazanc mənbəyi kimi istifadə edir, adamların dərisini soyurlar. Yüzlərlə belə faktlar məlumdur:

"Bu səbəbdən ümumilikdə ölkənin bank sektorunda üçüncü ayağa çevrilmiş bank olmayan kredit təşkilatlarının nə qədər lazım olduğunu düşünməliyik. Bu təşkilatların bağlanması ən doğru seçim olardı. Çünki onların fəaliyyəti ölkənin bank sektorunun fəaliyyətinə kölgə salır. Onsuz da bu gün banklarda kredit faizləri yüksəkdir. Bundan daha çox baha kredit satan belə təşkilatlara ehtiyac varmı?!"

Mərkəzi Bankın məlumatına görə, 2025-ci il mart ayının 1-nə Azərbaycanda problemli kreditlərin məbləği 480.1 milyon manat təşkil edib. Bu göstərici cari il fevral ayının 1-i ilə müqayisədə 1.1% və ya 5 milyon manat çoxdur. Ölkədə problemli kreditlərin məbləği son 1 ildə isə 2.3% və ya 10.9 milyon manat artıb.

Gülşən Şərif