Qardaş ölkənin qızıl dağları

Dünyada elə ölkələr var ki, onun daşı, torpağı da qızıldır. Bu söz təkcə məcazi məna yox, həm də gerçək anlam daşıyır. Bu mənada qardaş Özbəkistanın dağları da, necə deyərlər, qızıldandır.

Özbəkistanın dünyaca məşhur Muruntau qızıl yatağı, dünyanın ən böyük və ən zəngin qızıl yuvalarından biri hesab olunur. Yataq Özbəkistanın Nəvai vilayətinin Tamdı rayonunda, Qızılqum səhrasının cənub-qərbindəki  Muruntau dağlarında yerləşir. Muruntau yatağı, uzun illərdir ki, misilsiz həcmdə qızıl hasilatına ev sahibliyi edir və ölkənin iqtisadiyyatında mühüm rol oynayır.

Muruntau qızıl yatağı, 1958-ci ildə sovet geoloqları tərəfindən kəşf edilib. Yatağın sənaye üsulu ilə işlənməsinə isə 1960-cı illərdə başlanılıb. O vaxtdan bəri, yataqdan fasiləsiz olaraq qızıl çıxarılır.

Muruntau yatağı, mürəkkəb geoloji quruluşa malikdir. Yataq əsasən, metamorfik süxurlardan və qranitlərdən ibarətdir. Qızıl yatağı, bu süxurların içərisində yerləşən filiz damarları şəklindədir. Buradakı yatağın  uzunluğu təxminən dörd kilometrə yaxındır. Eni isə iki kilometr yarımdır. Karxananın dərinliyi təxminən 600 metrə çatır.  Həm də bu yataqların sərvəti təkcə qızıl deyil, burada qızıldan başqa çox qiymətli metallar da var.  

Muruntau yatağının illik qızıl hasilatı milyonlarla unsiya həcmində ölçülür. Yatağın ümumi qızıl ehtiyatları isə yüz milyonlarla unsiyadır. Bu göstəricilərə görə, Muruntau yatağı, yaxın gələcəkdə də dünya qızıl hasilatında mühüm rol oynayacaqdır.

Muruntau qızıl yatağı, Özbəkistan iqtisadiyyatı üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. Yataq, ölkənin qızıl ehtiyatlarının əsas hissəsini təşkil edir və qızıl ixracatından əldə olunan gəlirlər Özbəkistan büdcəsinin mühüm mənbəyi hesab olunur. Bundan əlavə, yatağın işlənməsi nəticəsində, minlərlə iş yeri yaradılıb. Bu da öz növbəsində regionun sosial-iqtisadi inkişafına təkan verib.

Ekoloqların bildirdiyinə görə Muruntau yatağının yerləşdiyi ərazidə, torpaq və su resurslarının çirklənməsi riski də nəzərə alınmalıdır. Bu səbəbdən Özbəkistan hökuməti ərazi ilə ehtiyatla davranır və lazımi ekoloji  tədbirlər görür. Odur ki, yaxın gələcəkdə yataqların yerləşdiyi ərazilərdə hər hansı ekoloji problemin yaranması gözlənilən deyil. 

Beləliklə, görünən odur ki, bu qızıl yatağı hələ uzun illər Özbəkistan iqtisadiyyatını ayaqda tutacaq və qardaş ölkəyə nəzərəçarpacaq dərəcədə maddi gəlir gətirəcək.