“Rivesaltes” itkin düşənlərin işi: analizlər sümüklərin harki uşaqlarının qalıqları olduğunu təsdiqləyib

Paris, 31 oktyabr, AZƏRTAC

Fransanın cənubunda, Perpinyan yaxınlığında yerləşən “Rivesaltes” bələdiyyə qəbiristanlığında ötən il tapılmış sümük qalıqları üzərində aparılan elmi araşdırmalar onların harki (müstəmləkə dövründə fransızlara xidmət edən Əlcəzair əsgəri) mənşəli uşaqlara aid olması ehtimalını yüksək dərəcədə təsdiqləyib. Ailələrə bu cəsədlərin köçürülməsi barədə məlumat verilməyib.

AZƏRTAC xəbər verir ki, bu hadisə 2024-cü ilin payızında “Rivesaltes harki düşərgəsində itkin düşən cəsədlər işi” kimi tanınmağa başlayıb. Ailələr, yaxınlarının cəsədlərinin xəbərsiz şəkildə başqa yerə aparıldığını öyrəndikdən sonra məsələ ictimai rezonans doğurub. Daha sonra qəbiristanlıqda tapılmış sümük dolu dörd yeşik Marseldəki laboratoriyada analizə göndərilib.

Antropologiya üzrə professor Paskal Adalianın rəhbərliyi ilə aparılan tədqiqat nəticəsində bu yeşiklərdə üç yaşdan kiçik 49 uşaq, həmçinin iki qadın və bir kişiyə məxsus qalıqlar aşkar edilib. Tədqiqatçılar bildiriblər ki, bu nəticələr 1960-cı illərdə “Rivesaltes Joffre” düşərgəsində ölənlərin profilinə tam uyğundur. Həmin dövrdə düşərgədə ağır şərait səbəbindən çoxsaylı körpələr həyatını itirmişdi.

Analizlər təsdiqləyir, amma ailələrdə şübhə qalır

Ailələrə təqdim olunan nəticələr mühüm təsdiqlər etsə də, tam müəyyənlik üçün DNT testləri hələ aparılmayıb. “Rivesaltes” və Perpinyan itkinləri ailələrinin koordinatoru Mari Quqaş bəzi sümüklərin natamam olduğunu bildirib. “Böyük adama aid olan 3 skelet tam deyil, bəzi sümüklər çatışmır. Professor Adalian 100 faiz nəticə deyə bilməz. Hər şey sümüklərin harki düşərgəsində dəfn edilmiş insanlara aid ola biləcəyini göstərir, amma yalnız DNT analizləri bunu tam təsdiqləyə bilər”, - deyə Mari Quqaş bildirib.

Ailələr, həmçinin bəzi qalıqların hələ də köhnə qəbiristanlığın ərazisində qala biləcəyindən narahatdırlar. “Əgər bəzi sümüklər orada qalıbsa, deməli, bu iş hələ bitməyib”, – deyə Mari Quqaş prosedurla bağlı işin davam etdiyini deyib.

“Kölgədə qalmış məzarlar” probleminin simvolu

“Fransa Vətəndaşlığı Kollektivi”nin üzvü Abdallah Kruk hesab edir ki, “Rivesaltes” işi təkcə bir hadisə deyil, ölkə üzrə “kölgə məzarlar” adlandırılan daha geniş problemin göstəricisidir. Onun sözlərinə görə, bu məsələ yalnız “Rivesaltes” düşərgəsini deyil, Fransada qeydiyyata alınmış 77 köhnə düşərgə və sürgün məkanını da əhatə edir.

“Valideynlərimiz bura gələndə nə oxumağı, nə yazmağı bilirdilər. Düşərgə rəhbərləri uşaqlarını onlardan alır, “narahat olmayın, biz qayğısına qalacağıq” deyirdilər. Amma sonra bu uşaqlar adsız məzarlıqlarda, boş torpaqlarda dəfn olunurdu. 60 il sonra onların qalıqları tapılır. Bunlar səssiz məzarlardır”, - deyə Kruk həmin dövrün şəraitini təsvir edib.

“Onlar Fransanın övladlarıdır, fransız vətəndaşlarıdır. Onlara layiqincə dəfn və xatirə yeri verilməlidir”,-deyə o, bu uşaqlara və ailələrinə ləyaqətli münasibət göstərilməsinin vacibliyini vurğulayıb.

Tarixi ədalətin bərpasına doğru

“Rivesaltes” işi Fransa tarixində müstəmləkə müharibələrinin və mühacir düşərgələrinin acı mirasına işıq salır. Analizlər bir tərəfdən həqiqətə bir addım daha yaxınlaşmanı təmin etsə də, digər tərəfdən tarixi məsuliyyətin və yaddaşın necə qorunacağı sualını gündəmdə saxlayır.