Rusiyada ən böyük elmi layihələrdən birinin işə salınması pozulub

Ukrayna ilə müharibəyə görə sanksiyalar Rusiyanın “Sibir halqası foton mənbəyi” sinxrotronunu istismara verməsinin qarşısını aldı.

SİA-nın məlumatına görə, obyekt 31 dekabr 2024-cü ildə istifadəyə verilməli idi. Hökumət bu müddəti bir il təxirə salmağı əmr etdi. Obyektin işə salınmasının təxirə salınması zərurəti əvvəllər Novosibirsk vilayətinin qubernatoru Andrey Travnikov tərəfindən bildirilmişdi.

“The Moscow Times” yazır ki, o, bunu sanksiyalar təzyiqi və xarici tərəfdaşların layihədən çəkilməsindən sonra rus alimlərinin sıfırdan və xarici avadanlıqlara çıxışı olmayan bəzi sistemlər hazırlamalı olması ilə izah edib.

Qeyd edək ki, “Sibir halqası foton mənbəyi” kollektiv istifadə mərkəzi Novosibirsk yaxınlığındakı Koltsovo elm şəhərinin yanında tikilir. O, 2018-ci ildə düşünülmüş və Putinin texnoloji sıçrayış edəcəyini eləcə də ölkədəki hər ikinci şirkəti innovativ edəcəyini vəd etdiyi “Elm və Universitetlər” milli layihəsinə daxil edilmişdir.

“Sibir halqası foton mənbəyi” dünyanın ilk 3 GeV enerjili sinxrotron şüalanma mənbəyi adlandırıldı və onun stansiyalarında biopolimerlərin strukturunun deşifrə edilməsi, canlı orqanizmlərin, irsi məlumatların ötürülmə mexanizmlərinin öyrənilməsi və yeni materialların yaradılması nəzərdə tutulurdu. Obyektin 34 bina və tikilinin ümumi sahəsi 86,8 min m² olacaq.

2022-ci ilin yayında layihəyə 47 milyard rubldan çox vəsaitin ayrılacağı bildirilirdi. Eyni zamanda, “Sibir halqası foton mənbəyi”nin işə salınması ikinci dəfə təxirə salınıb.

Belə ki, əvvəlcə 2023-cü ildə istifadəyə verilməli idi.

İyun ayında layihə cəmi 40 faiz hazır olub, nəticədə prokurorluq bununla maraqlanıb. “Sibir halqası foton mənbəyi”nin mətbuat xidməti etiraf edib ki, sanksiyalar Qərbdən tədarükün qarşısını kəsib. Layihə operatoru bildirib ki, indi sinxrotron sınaq stansiyaları üçün avadanlıqların cəmi 5 faizi xaricdən alınır və idxalçılar arasında yalnız “dost” ölkələr – Hindistan və Çin qalıb.

Əli Babayev