RusiyaUkrayna müharibəsində xarici legionlar: sirli aktyorlar və onların təsiri

Ukraynanın “beynəlxalq legionu” müdafiə xəttini gücləndirmək və cəbhədəki mütəxəssis əsgərlərdəki boşluğu aradan qaldırmağı hədəflədiyi halda, Rusiya tərəfində bu cür elementlər daha çox müttəfiq ölkələrin verdiyi dəstək hesabına formalaşır.

Turkustan.az bildirir ki,TRT Russian Digital-dən Mehmet Furkan Dündar AA Analysis üçün xarici legionların Rusiya-Ukrayna müharibəsinə strateji təsirləri haqqında yazıb.

***

Rusiya-Ukrayna müharibəsi iki dövlət arasındakı münaqişədən qlobal güc mübarizəsinə çevrildikcə, meydandakı aktyorların müxtəlifliyi yeni ölçülər qazanır. Həm Ukrayna, həm də Rusiya ənənəvi hərbi qüvvələrini genişləndirir və döyüş meydanına əcnəbi döyüşçülərdən ibarət legionlar gətirir. Bu inkişaf təkcə müharibənin gedişatına deyil, həm də beynəlxalq diplomatiyanın gedişinə və geosiyasi tarazlıqlara dərindən təsir edir.

Xarici hərbi legionların yaranması

Xarici hərbi legionların mənşəyi dövlətlərin döyüş meydanında ənənəvi güc elementlərini tamamlamaq üçün çevik və sürətli reaksiya imkanları axtarışına əsaslanır. Tarix boyu milli dövlətlərin imkanlarını aşan vəziyyətlərdə muzdlu və ya könüllü qoşunlara üstünlük verilmişdir. Müasir münaqişələrdə bu legionlar qlobal miqyasda səfərbər edilə bilən işçi qüvvəsi və strateji üstünlük təmin etmək vasitəsi kimi seçilir.

Rusiya və Ukraynanın xarici legionlardan asılılığının artması müharibənin uzadılmasına strateji hazırlıq sayıla bilər.

Məsələn, Fransa və İspan xarici legionları Əlcəzair və Rif müharibələrində müstəmləkəçilik siyasətini dəstəkləyərək anti-müstəmləkəçilik üsyanlarının yatırılmasında mühüm rol oynadılar. Müasir dövrdə Rusiyanın “Vaqner” qrupu və Qərb könüllüləri Suriya vətəndaş müharibəsində əcnəbi legionların həm ideoloji və siyasi alət, həm də hərbi güc kimi istifadə oluna biləcəyini nümayiş etdirdilər. Eynilə, əcnəbi döyüşçülər Əfqanıstan, İraq, Çeçenistan və Nigeriyadakı yerli müqavimət hərəkatlarına ideoloji motivli dəstək verdilər, beynəlxalq koalisiya qüvvələri və könüllü əsgərlər isə dövlətlərarası müdaxilələrdə həlledici rol oynadılar.

Rusiya-Ukrayna müharibəsində xarici legionların olması həm münaqişənin beynəlxalq aspektini, həm də tərəflərin strateji prioritetlərini ortaya qoyur. Ukraynanın “beynəlxalq legionu” müdafiə xəttini gücləndirmək və cəbhədəki mütəxəssis əsgərlərdəki boşluğu aradan qaldırmağı hədəflədiyi halda, Rusiya tərəfində bu cür elementlər daha çox müttəfiq ölkələrin verdiyi dəstək hesabına formalaşır.

Şimali Koreya ordusu: sirli və nizam-intizamlı qüvvə

12 noyabr 2024-cü ildə Şimali Koreya və Rusiya strateji tərəfdaşlıq sazişini ratifikasiya edərək, aralarındakı hərbi əlaqələri gücləndirərək kritik addım atdılar. 23 maddədən ibarət olan bu müqavilə iki ölkənin müdafiə sahəsində əməkdaşlığını institutsionallaşdırmaq və xüsusilə xarici hücumlara qarşı bir-birinə hərtərəfli dəstək vermək məqsədi daşıyır.

Rusiya-Ukrayna müharibəsi təkcə cəbhədə deyil, həm də tərəflərin beynəlxalq dəstəyi saxlamaq imkanlarından asılı olaraq formalaşmağa davam edəcək.

Dünyanın ən qapalı və nizam-intizamlı hərbi qüvvələrindən biri kimi tanınan Şimali Koreya ordusu təxminən 1,28 milyon aktiv əsgər və 600 min ehtiyat personaldan ibarətdir. Məcburi hərbi xidmət müddəti kişilər üçün 10 ilə, qadınlar üçün isə 8 ilə qədər olan bu orduda ideoloji tərbiyə və rejimə sədaqət əsas struktur elementləri sırasındadır. Lakin texnoloji infrastrukturun olmaması və məhdud beynəlxalq təcrübə ordunun real döyüş qabiliyyəti ilə bağlı ciddi suallar yaradır.

Şimali Koreya əsgərlərinin Rusiya tərəfinə mümkün təsirləri

Şimali Koreya əsgərlərinin Rusiya tərəfində döyüşəcəyi ilə bağlı iddialar beynəlxalq ictimaiyyətdə geniş əks-səda doğurub. Moskva bu iddiaları təkzib etsə də, tərəflərin yalnız hərbi təcrübə mübadiləsi apardığını bəyan edib. Lakin bu ehtimalın təsiri həm Rusiya, həm də Şimali Koreya üçün diqqətəlayiqdir.

Rusiyanın nöqteyi-nəzərindən Şimali Koreya əsgərləri təkcə cəbhədəki işçi qüvvəsi boşluğunu doldurmaq potensialına malik deyil, həm də nizam-intizam və ideoloji bağlılıqları sayəsində müəyyən missiyalarda üstünlük əldə edə bilirlər. Şimali Koreya üçün bu iştirak Rusiya ilə əlaqələri dərinləşdirməklə beynəlxalq təcridin aradan qaldırılması və iqtisadi sanksiyaların yumşaldılması səylərinə töhfə verə bilər.

Lakin bu əməkdaşlığın mənfi təsirlərini də nəzərdən qaçırmaq olmaz. Rusiya üçün Şimali Koreya qoşunlarının mövcudluğu yerli əsgərlər arasında ruh düşkünlüyünə gətirib çıxara və sahədə koordinasiya problemləri yarada bilər. Bundan əlavə, Rusiya bu addımı ilə Qərbin daha sərt sanksiyaları ilə üzləşə bilər.

Əgər Şimali Koreya əsgərləri böyük itki verərsə və ya sahədə hər hansı uğursuzluq yaşayarsa, bu, istər-istəməz mediada görünəcək. Bu baxımdan Şimali Koreya rejiminin beynəlxalq reputasiyası zədələnə bilər.

Ukraynada xarici zabitlər: zərurət və ya risk?

Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenskinin oktyabrın 25-də imzaladığı qanun layihəsi Ukrayna “beynəlxalq legionu”nda döyüşən əcnəbi könüllülərə artıq zabit kimi xidmət etməyə icazə verir. Bu addımın müharibənin kritik dönüş nöqtəsində atıldığı görünür.

50-dən çox ölkədən döyüşçülərin daxil olduğu Ukrayna “beynəlxalq legionu” əvvəlcə simvolik təşəbbüs kimi qiymətləndirilib. Lakin müharibənin uzanması təcrübəli rəhbərliyə ehtiyacı artırdı. Bu səbəbdən Ukrayna ordusuna əcnəbi zabitlərin təyin edilməsi həm texniki biliklərin, həm də döyüş təcrübəsinin yoxluğunu aradan qaldırmağa yönəlmiş strateji addım hesab olunur.

Lakin bu addımın da riskləri var. Ukrayna əsgərlərinin əcnəbi zabitin komandanlığı altında işləməsinə reaksiyası mənəviyyatın itirilməsinə və daxili gərginliyə səbəb ola bilər. Bundan əlavə, xarici zabitlərin olması Ukraynanın müharibə iradəsinin beynəlxalq güclərin köməyindən daha çox asılı olduğu qənaətini gücləndirə bilər.

Müharibənin uzadılması: Güc və motivasiya balansı

Rusiya və Ukraynanın xarici legionlardan asılılığının artması müharibənin uzadılmasına strateji hazırlıq sayıla bilər. Ancaq bu vəziyyət güc balansı və motivasiya baxımından hər iki tərəf üçün risklər yaradır.

Dil maneələri və əməliyyat inteqrasiyası həm Ukrayna, həm də Rusiya üçün bu sahədə xarici qoşunların effektivliyini çətinləşdirir. Məsələn, komanda və idarəetmə proseslərində rabitə boşluqları döyüş zamanı koordinasiya çətinliklərinə səbəb ola bilər və əməliyyatların effektivliyini təhlükə altına qoya bilər. Bu, həm yerli əsgərlər, həm də komandirlər üçün əlavə yükə çevrilərək xarici qoşunların töhfəsini məhdudlaşdıra bilər.

Rusiya iqtisadi sanksiyaların uzunmüddətli təsirlərinə görə logistika imkanlarını və hərbi istehsalını məhdudlaşdırsa da, Şimali Koreya kimi xarici dəstəklə qısa müddətli həllər təmin edə bilər. Lakin müharibə uzandıqca insan itkiləri və iqtisadi xərclər artmağa davam edəcək. Ukrayna baxımından Qərbin verdiyi dəstək faktiki olaraq ölkənin daxili resurslarını yeyir. Bu məqamda orduda əcnəbi legionların olması meydanda motivasiyaya təsir edə biləcək amil kimi önə çıxır.

Nəticədə, Rusiya-Ukrayna müharibəsi təkcə cəbhədə deyil, həm də tərəflərin beynəlxalq dəstəyi saxlamaq imkanlarından asılı olaraq formalaşmağa davam edəcək. Gücünü və motivasiyasını itirən tərəfin strateji tənəzzülü müharibənin yekun nəticəsini müəyyən edəcək ən kritik element kimi görünür.

[Mehmet Furkan Dündar TRT Rus Rəqəmsal Kanalında işləyir və Avrasiya sahəsində çalışır.]

*Məqalələrdəki fikirlər müəllifə məxsusdur və Anadolu Agentliyinin redaksiya siyasətini əks etdirməyə bilər.

Aytən Yaşar/ Turkustan.az