“Saturnun ən böyük peykinin atmosferi qəribə davranır...”

...Alimlər Saturn planetinin ən böyük peyki olan Titanın atmosferinin sirli davranışını ilk dəfə aşkar ediblər. Onların cəmi 274-ü var. Cassini kosmik gəmisindən alınan məlumatların yeni təhlili göstərdi ki, Titanın atmosferi onun səthinə uyğun olaraq fırlanmır, əksinə, giroskop kimi yellənir, fəsillərə görə dəyişir.

SİA-nın məlumatına görə, araşdırma “Planetary Science Journal”da dərc olunub.

…Titan Günəş sistemində böyük atmosferə malik yeganə peykdir. Titanın səthində həmçinin metan və karbohidrogenlərdən ibarət çaylar, göllər və dənizlər var. Orada maye suyun səthdə olması üçün çox soyuqdur, lakin bu, günəş sistemində səthində maye olan yeganə digər dünyadır.

Məlumdur ki, bütün göy cisimləri öz oxu ətrafında fırlanır və buna görə də onları asanlıqla fırlanan zirvənin elmi versiyası olan giroskopla müqayisə etmək olar.

Göy cisminin bucaq impulsu onun fırlanma oxunu müəyyən edir. Yerin fırlanma oxu planetin Günəş ətrafında fırlandığı orbit müstəvisinə nisbətən 23,45 dərəcə əyilmişdir.

Yer üzündə müxtəlif fəsillər var.

Planetimiz Günəş ətrafında hərəkət edərkən onun fırlanma oxu həmişə eyni istiqamətə yönəlir.

Titanın fırlanma oxu da əyilmişdir, lakin bu, peykin Saturn ətrafında fırlandığı orbitin müstəvisinə nisbətən cəmi 0,3 dərəcədir. Ancaq üzükləri olan planetin özü, planetin Günəş ətrafında fırlandığı orbit müstəvisinə nisbətən 26,7 dərəcə ox meylinə malikdir.

Buna görə Saturn və Titan da fərqli fəsillərə malikdir.

Lakin Titanın məlumatlarının yeni təhlili göstərib ki, onun atmosferi tamamilə fərqli bucaq altında fırlanır.

Alimlərin fikrincə, atmosferin bucaq impulsunun oxu Titanın fırlanma oxuna nisbətən yerdəyişmişdir.

Zamanla atmosferin fırlanma oxu Saturnun peykinin fırlanma oxuna nisbətən dəyişir.

Alimlər Titanın atmosferinin onun səthinə nisbətən hərəkətini tədqiq ediblər. Alimlər Titanın atmosfer temperatur sahəsinin simmetriyasını tədqiq edərək, sahənin gözlənildiyi kimi tam olaraq qütblərdə mərkəzləşmədiyini, lakin zaman keçdikcə yerdəyişmə etdiyini aşkar ediblər.

Astronomlar deyirlər ki, onlar Titanın atmosferində çox qəribə davranış aşkar ediblər və o, çox güman ki, kosmosda sabitləşən bir giroskop kimi fəaliyyət göstərir.

Keçmişdə Titanda bir hadisə baş verdi ki, onun atmosferinin hərəkəti peykin fırlanma oxuna nisbətən dəyişdi və o, yellənməyə başladı. Buna hansı hadisənin səbəb ola biləcəyi dəqiq məlum deyil və hələlik bu elm adamları üçün sirr olaraq qalır.

Nazlı Almuradova