Son 30 ildə keçmiş SSRİ ölkələrinin iqtisadiyyatı necə inkişaf edib? Tam siyahı

SSRİ-nin dağılmasından sonra keçmiş sovet respublikaları iqtisadi baxımdan fərqli inkişaf yolu keçiblər.
Yeniavaz.com Beynəlxalq Valyuta Fondunun (BVF) açıqladığı məlumatlra istinadən xəbər verir ki, son 30 ildə – 1995–2025-ci illərdə bu ölkələrdə adambaşına düşən ümumi daxili məhsulun (ÜDM) həcmi artsa da, ölkələr arasında böyük fərqlər yaranıb.
BVF-nin 2025-ci il üçün proqnozlarına əsasən, son 30 ildə ən güclü sıçrayışı Azərbaycan nümayiş etdirib. Belə ki, 1995-ci ildə 300 dollar olan adambaşına ÜDM 2025-ci ildə 7,6 min dollara yüksələrək 25 dəfədən çox artıb. Bu göstərici postsovet məkanında rekord sayılır.
Azərbaycanla yanaşı, Gürcüstan da diqqətçəkən nəticə göstərib. 1995-ci ildə 400 dollar olan adambaşına ÜDM 2025-ci ildə 9,6 min dollara çataraq 24 dəfə artıb. Ermənistan isə 22 dəfədən çox artımla regionun ən sürətlə inkişaf edən ölkələrindən biri olub.
Baltik ölkələri də böyük irəliləyişlər nümayiş etdiriblər. Litvada 16 dəfə, Estoniyada 12 dəfə, Latviyada isə 11 dəfədən çox artım qeydə alınıb. Bu ölkələr Avropa İttifaqına inteqrasiya və struktur islahatlar nəticəsində hazırda ən yüksək adambaşına ÜDM-yə sahibdirlər.
Moldova da 16 dəfədən çox artım göstərib. Tacikistan isə çox aşağı bazadan başlasa da, 14 dəfə artımla nisbətən yaxşı göstəriciyə nail olub.
Ən zəif artım isə Türkmənistan və Özbəkistanda qeydə alınıb. Hər iki ölkədə artım cəmi 5,8 dəfə olub. Rusiya (6,2 dəfə) və Belarus (7,9 dəfə) da nisbətən zəif artımla fərqləniblər.
Onu da qeyd edək ki, 1995-ci ildə keçmiş sovet məkanında ən yüksək adambaşına düşən ÜDM-yə malik ölkə Estoniya (2,7 min dollar) olub. 2025-ci ildə də Estoniya bu liderliyini qoruyub saxlayaraq adambaşına düşən ÜDM-i 32,8 min dollara çatdırıb.
Ən böyük irəliləyiş Litva və Gürcüstanda qeydə alınıb. Litva 1995-ci ildə 1,9 min dollardan 2025-ci ildə 30,8 min dollara yüksələrək sıralamada 3 pillə irəliləyib və 2-ci yeri tutub. Gürcüstan isə 6 pillə irəliləyib.
Qazaxıstan da 3 pillə yüksələrək (1,1 mindən 14,8 min dollara) 4-cü yerdə qərarlaşıb. Ermənistan (+3) və Azərbaycan (+7) da irəliləyiş göstərən ölkələr sırasındadır.
Ən çox geriləyən ölkələr sırasında Rusiya (-3 pillə), Türkmənistan (-3), Belarus (-4), Ukrayna (-4) və Özbəkistan (-4) var. Rusiya 1995-ci ildə 2-ci yerdə olduğu halda, 2025-ci ildə 5-ci sırada yer alıb.
MDB ölkələri arasında ən aşağı göstəricilər Tacikistandadır.
1995–2025-ci illərdə postsovet ölkələrində adambaşına düşən ÜDM belə dəyişib:

Elnur Əli