Sovet Azərbaycanında müftə benzin FOTO

Sovet Azərbaycanında yanacağın ucuz olması barədə yaşlı nəsil hələ də danışır. Bəs bu danışılanlar həqiqətə nə qədər uyğundur? Həmin dövrdə yanacaq qiymətləri ata-babalarımızı qane edirdimi?

Avtosfer.az xəbər verir ki,  sovet dövründə, daha doğrusu 70-80-ci illərdə ən populyar yanacaq Ai-76 və Ai-93 markalı benzinlər idi. Bunların qiyməti müvafiq olaraq 8 və 10 qəpik idi. Nəzər alaq ki, həmin dövrdə ABŞ dollarının rəsmi kursu 60 qəpik idi! “Jiquli”nin yanacaq çənini tam doldurmaq üçün 3 rubl 90 qəpik verilməli idi. Orta maaş isə 110-120 rubl idi.

Buna görə də sürücülər aşağı oktanlı yanacqala işləyən Moskviç, Volqa və ya Zaporojest modellərinə üstünlük verirdilər. 80-ci illərin ortalarında onlar da tədricən yüksək oktana keçirildilər. 

Qeyd etdiyimiz kimi 1 dəfəyə benzinə 4 rubl pul ödəmək sürücülərin çoxu üçün xoş deyildi. Çarə tapılmalı idi: kimi mühərrikə elektron alışdırma sistemi quraşdırır (VAZ-2108 mühərrikindəki kimi), kimi də əlavə araqat qoyurdu. 
Elektron alışdırma üçün detalları tapmaq çox çətin olsa da, onun sayəsində mühərrikin gücü artır, sərfiyyat azı 1 litr aşağı düşürdu. Əlavə araqatda isə tam əksinə, güc azalırdı. Kompressiya aşağı düşdüyü üçün maşına artıq 76 oktanlı benzin doldurmaq olardı. Lakin 1 litrdə 2 qəpik fərqə görə bunu etməyə dəyərdimi?

İş burasındadır ki, belə əmələ əl atan sürücülər yanacağı qanuni yolla YDM-dən deyil, avtobus və yük avtomobili sürücülərindən alırdılar. Sovet dövründə avtoparklar əsasən QAZ, PAZ, ZİL və LAZ-lardan ibarət idi. Onların yanacaq sərfiyyatı yüksək olmaqla yanaşı, nəzarət də zəif idi. Sürücülər gün ərzində artıq qalan və ya oğurlaya bildikləri yanacağı litri 4-5 qəpikdən “Jiquli” sahiblərinə satırdılar. Əsgərlər və yanacaq xidmətində işləyən praporşiklər isə daha ucuz mal təklif edirdilər. Ural-375 avtomobillərinin olduğu bazalarda isə mülki sürücülərdən fərqli olaraq 93 oktan benzin satmaq imkanı olurdu. 

Lakin bir zümrə də vardı ki, onlar yanacağa ümumiyyətlə pul vermirdi. Söhbət avtobazalarda, kolxoz qarajlarında, yanacaq bazalarında işləyənlərdən gedirdi. Onlar üçün benzin praktik olaraq müftə idi. Hər şey vicdana qalırdı.
Uzun illər qiyməti dəyişməyən benzin Qorbaçovun hakimiyyətə gəlməsindən sonra 40 qəpik oldu. Bu da müəssisələrdə və hərbi hissələrdə benzin oğurluğunu adi hala çevirdi.

Hörmətli oxucu. Bu gün hansısa bahalı avtomobilin sürücüsünün 92 oktanlı yanacaq alması səni təəccübləndirməsin. Bu, maddi vəziyyətdən daha çox, dədə-baba ənənəsinin davamıdır. 

PS. Sovet dövründəki benzin qiyməti kiməsə ucuz görünə bilər. Lakin, real gəlirlə müqayisə edildikdə heç bir ucuzluq görünmür.

Vüqar Yaşaroğlu