Taksi sürücülərinin psixoloji durumu: Bizi kimlər daşıyır? RƏYLƏR

 Hər gün minlərlə insan taksilərdən istifadə edir.

Taksi sürücüsünün psixoloji və fiziki vəziyyətinin yaxşı olması isə əsas şərtlərdən biridir. Çünki bir anlıq diqqətsizlik və ya emosional vəziyyətin yaxşı olmaması həm sürücünün, həm də sərnişinlərin həyatını təhlükəyə ata bilər.

Bu səbəbdən, taksi sürücülərinin psixoloji və narkoloji testlərdən keçirilməsi insanların təhlükəsizliyi baxımındən çox vacibdir.

Bəs buna nə dərəcədə əməl olunur?

Tural Orucov, AYNA-nın mətbuat katibi

Bakıvaxtı.az-ın sorğusuna cavab olaraq Azərbaycan Yerüstü Nəqliyat Agentliyinin mətbuat katibi Tural Orucov bildirib ki, taksi fəaliyyəti göstərmək üçün hüquqi şəxslər və ya fərdi sahibkarlar buraxılış vəsiqəsi və buraxılış kartına müraciət etdikdə tələb olunan sənədlərdən biri də reysqabağı tibbi müayinə müqaviləsidir.

T.Orucov qeyd edib ki, sürücünün narkotik sərxoşluq vəziyyətinin, narkotik vasitələr və psixotrop maddələrdən istifadənin müəyyən edilməsi üçün aparılan tibbi müayinənin nəticəsi barədə məlumatlar mütləq qaydada təqdim etməlidir:

“Qeyd olunan sənədlər olmadığı təqdirdə daşıyıcılar icazə üçün müraciət edə bilmirlər”.

AYNA sözçüsü nəzərə çatdırıb ki, avtomobil nəqliyyatı ilə sərnişin və yük daşımalarını yerinə yetirən daşıyıcılar sürücülərin reysqabağı tibbi müayinədən keçirməsini təmin etməlidirlər.

“Hüquqi şəxslər və ya fərdi sahibkarlar sürcülərin tibbi müayinəsi üçün tibb müəssisələri ilə müvafiq qaydada müqavilə imzalayaraq fəaliyyət göstərir. Qeyd olunan şərait bəzi daşıyıcılar tərəfindən parklarda da yaradılır”,- deyə Tural Orucov qeyd edib.

Elnur Rüstəmov, psixoloq

Mövzu ilə bağlı Bakıvaxtı.az-a açıqlama verən psixoloq Elnur Rüstəmov bildirib ki, müasir şəhər həyatında nəqliyyatın əsas hissəsini təşkil edən taksi xidməti, gündəlik olaraq minlərlə insanın həyatına birbaşa təsir edir. Bu baxımdan da taksi sürücülərinin yalnız texniki və sürücülük bacarıqları deyil, eyni zamanda psixoloji hazırlığı da ön planda olması vacibdir.

E.Rüstəmovun sözlərinə görə, taksi sürücülərinin psixoloji testdən keçməsi bir nəzarət mexanizmi olmaqla yanaşı, həm sərnişinlərin təhlükəsizliyini, həm də sürücünün özünün sağlamlığını qoruyan önəmli vasitədir:

“Gündəlik uzunmüddətli sükan arxasında qalmaq, yol stresinə məruz qalmaq, müxtəlif xarakterli sərnişinlərlə ünsiyyət, bütün bunlar sürücünün emosional və psixoloji durumuna təsirsiz ötüşmür. Əgər bu hallar nəzarətsiz qalarsa, zamanla sürücüdə aqressiv davranış meylləri, diqqət pozuntuları, qərarvermə çətinliyi, idarəetmə zamanı təhlükəli reaksiyalar müşahidə oluna bilər”.

Psixoloq qeyd edib ki, peşəkar psixoloji testlər sürücülərdə stresə davamlılıq və gərginliklə mübarizə bacarığı, emosional stabillik, aqressiv və impulsiv davranış risklər, yüksək konsentrasiya və diqqət davamlılığı, empati və ünsiyyət bacarıqlarını müəyyənləşdirməyə imkan verir.

Onun sözlərinə görə, bu göstəricilər işə qəbul zamanı ilkin mərhələdə, eləcə də mütəmadi olaraq təkrar yoxlanılmalıdır. Psixoloq söyləyib ki, sürücülərin psixoloji durumu kəskin dəyişikliklərə məruz qala biləcək bir mühitdə fəaliyyət göstərdiyindən, bu qiymətləndirmələr davamlı xarakter daşımalıdır.

E.Rüstəmov izah edib ki, sükan arxasında olan şəxs, eyni zamanda insan taleyi daşıyır. Onun bir anda qərar vermə sürəti, reaksiyası, davranışı bir və ya bir neçə insanın həyatını dəyişə bilər. Təhlükəsiz və etibarlı taksi xidməti üçün psixoloji sağlamlıq ən az texniki baxış qədər önəmlidir:

“Artıq bir sıra Avropa ölkələrində və inkişaf etmiş dövlətlərdə taksi sürücülərinin psixoloji testlərdən keçməsi qanunla tənzimlənir. Xüsusilə ictimai nəqliyyat və taksi xidməti göstərən şəxslər üçün bu testlər vacib şərtlərdən biridir. Nəticədə bu ölkələrdə sərnişinlərin təhlükəsizlik göstəriciləri və xidmət keyfiyyəti əhəmiyyətli dərəcədə yüksəlib”.

Həmsöhbətimiz hesab edir ki, biz də ölkə olaraq bu sahədə qanunvericilik təşəbbüsləri və idarəetmə mexanizmləri formalaşdırmalı, psixoloji testlər nəqliyyat şirkətləri tərəfindən rəsmi olaraq tətbiq olunmalı və yalnız mütəxəssis psixoloqlar tərəfindən aparılmalıdır. Bildirib ki, bu həm vətəndaşlarımızın təhlükəsizliyinə, həm də sürücülərin psixoloji rifahına xidmət edəcək:

“Əgər bu sahədə xüsusi bir layihə, maarifləndirmə kampaniyası və ya ictimai dinləmə olarsa, Psixologiya Elmi Tədqiqat İnstitutu olaraq bu prosesdə dəstək verməyə və elmi əsaslandırılmış tövsiyələrlə iştirak etməyə hazırıq”.

Paşa Səfərov, hüquqşünas

Məsələ ilə bağlı Bakıvaxtı.az-a danışan hüquqşünas Paşa Səfərov söyləyib ki, taksi sürücülərinin psixoloji və narkoloji testdən keçməsi olduqca vacibdir ki, bu sahədə, həm “Avtomobil nəqliyyatı haqqında”, həm də “Lisenziyalar və icazələr haqqında” qanunlara əsasən müvafiq müddəalar mövcuddur.

P.Səfərov nəzərə çatdırıb ki, həmçinin, Nazirlər Kabinetinin 24 aprel 2019-cu il tarixli 71 saylı qərarında avtomobil nəqliyyatı ilə sərnişin və yük daşımalarını yerinə yetirən daşıyıcıların, mülkiyyət və ya icarəyə götürülən nəqliyyat vasitələrinin texniki vəziyyətinin reysdən əvvəl yoxlanılması və sürücülərin reys qabağı tibbi müayinədən keçirilməsi ilə bağlı prinsiplər nəzərdə tutulub.

Buna baxmayaraq, bəzi arzuolunmaz faktların hələ də aşkarlandığını deyən hüquqşünas əlavə edib ki, İnzibati Xətalar Məcəlləsində də müvafiq maddələr var, xüsusilə 133-cü maddədə, bu maddədə nəqliyyat vasitələrinin alkoqol istifadəsi ilə idarə olunması məsələsi ilə bağlı inzibati tənbeh tədbirləri nəzərdə tutulub:

“Mənim fikrimcə, bu tədbirlərin sərtləşdirilməsi zəruridir. Eyni zamanda, bu tədbirlərin effektivliyi və nəzarət gücləndirilməlidir ki, tətbiq edilən qərarlar daha doğru və təsirli olsun”.

Razi Nurullayev, deputat

Milli Məclisin deputatı Razi Nurullayev Bakıvaxtı.az-a açıqlamasında qeyd edib ki, taksi xidməti və taksi sürücülərinin işə götürülməsi ilə bağlı mövcud qanunvericilik aktları kifayət qədər sərtdir.

Onun sözlərinə görə, bu sahədə ciddi nəzarət həyata keçirilir və taksi sürücüləri, eləcə də avtobus sürücüləri təlimlərə cəlb olunublar.

Onlara vətəndaşlarla davranış qaydaları, etika, estetika və digər yeni mədəni davranış qaydalarının öyrədildiyini söyləyən R.Nurullayev əlavə edib ki, sürücülərin xasiyyətləri və onlara xas olan keyfiyyətlərin nələr olması barədə də təlimlər verilib.

Deputat onu da nəzərə çatdırıb ki, sürücülər narkoloji testdən keçir və psixoloji sağlamlıqları ilə bağlı arayış təqdim edirlər:

“Ola bilsin ki, bəzi şəxslər sağlamlıq arayışlarını qanunsuz yollarla əldə edirlər, amma bu, artıq ayrı bir məsələdir. Mənim bildiyimə görə, əvvəllər mövcud olan problemlər demək olar ki, xeyli həll olunub”.

Müsahibimiz vurğulayıb ki, əgər hələ də şikayətlər varsa, bu məsələlərlə bağlı aidiyyəti üzrə müraciət edərək, məsələnin aydınlaşdırılması mümkündür.

“Artıq qanunvericilik bu sahədə yerindədir və tətbiq olunmaqdadır. Taksi xidmətində də müsbət irəliləyişlər əldə olunub. Əgər problemlər hələ də qalırsa, bu məsələləri işçi qaydada müzakirə edib, müəyyən dəyişikliklərə getmək mümkündür. Lakin konkret olaraq, bununla bağlı faktlar ortada olmalıdır”,- deyə deputat bildirib.

Aslan Əsədov, nəqliyat məsələləri üzrə ekspert

Nəqliyat məsələləri üzrə ekspert Aslan Əsədov isə Bakıvaxtı.az-a bildirib ki, taksi sürücülərinin psixoloji testdən keçməsi, doğru addımlardan biridir.

A.Əsədov nəzərə çatdırıb ki, birinci növbədə taksi sürücülərinin sayı ilə paralel olaraq onlara aid olan nəqliyyat vasitələrinin çeşidlənməsi vacibdir.

Onun sözlərinə görə, nəqliyyat vasitələrinin sayı artırılmalıdır. Ekspert bildirib ki, yalnız bundan sonra sürücülərin keyfiyyətini və psixoloji vəziyyətini nəzərdən keçirə bilərik. A.Əsədov izah edib ki, hazırda kifayət qədər taksi və avtomobil yoxdur:

“Bununla yanaşı, problemləri həll etmək üçün ən vacib addım müasir və yeni avtomobillərin gətirilməsidir. Bu addım, növbəti mərhələdə isə taksi istifadəçilərinin sürücülərin keyfiyyət və kəmiyyət xüsusiyyətlərini araşdırmağa imkan verəcək”.

Mina Mikayılova