TARİXİ ŞOK: Bu amerikan qəbiləsinin ataları türklər imiş… FOTO KONKRET

Hinduların (Qızıldərilinin) atalarının türklər olduğu iddiaları irəli sürülür. Çünki hər iki toplumun əfsanələri arasındakı bənzərliklər çox diqqət çəkir. Türklərlə Qızıldərililər arasındakı əfsanə bənzərlikləri, əl işi naxışları və söz oxşarlıqları, qədim dövrlərdə 12 heyvanlı təqvimin istifadə olunması, hər iki xalqın qohum olub-olmadığı mövzusunda araşdırmaçıların marağına səbəb olur.

Ötən ay ABŞ-ın Nyu-York şəhərində keçirilən “Türklərlə qızıldərililər arasında ortaq bağlar” adlı paneldə də iki millət arasında çox maraqlı bənzərliklərin olduğu bir daha ortaya çıxmış, bu barədə yazılmış kitab və aparılan elmi araşdırmalar da ortaq nöqtələri göz önünə sərir.

“Türk və qızıldərili mifologiyalarında insan–təbiət münasibəti”

Qızıldərililərdəki “təbiətə hörmət” anlayışının qədim türk inancında da mövcud olduğu bildirilən tezisdə,ə Orta Asiya və Sibirdən Bering boğazı vasitəsilə Amerika qitəsinə köç etmiş toplumların Şamanizmi bu bölgəyə gətirdiklərinin müxtəlif elmi araşdırmalarla ortaya qoyulduğu vurğulanır.

Xəstəliyə çarə tapmaq, xəstəlik zamanı bədəndən ayrılan qoruyucu ruhu geri qaytarmaq, qurbanları Tanrıya çatdırmaq kimi müxtəlif dini ayinləri icra edən şamanların hər iki toplumda da son dərəcə xüsusi bir yerə sahib olduqları qeyd edilir.Su inancı türklərdə və qızıldərilərdə eynidir

Suyun həyatverici gücünə və təmizləyiciliyinə olan inanc həm türk, həm də hindu mifologiyasında mövcuddur. Kaliforniya Maiduları və Uinton qızıldərililərinin mifologiyasında ölümün olmadığı bir zamanda insanların “həyat suyu”nda üzərək gəncliklərini geri qazandıqları bildirilir.

Türk mifologiyasında da “həyat suyu” bəzən ölüləri dirildən, xəstələri sağaldan, bəzən də qocalara gənclik bəxş edən bir vasitə kimi təsvir edilir.

Daşların da həm türk, həm də qızıldərili mifologiyasında müqəddəs sayıldığına diqqət çəkilir. Dakota qızıldərililəri ən qədim müqəddəs varlıq olduğuna inandıqları daşları buxar hamamlarında müalicə məqsədi ilə istifadə edir. Türk mifogiyasında da daşların şəfa məqsədilə istifadə olunmasına dair nümunələr mövcuddur.

“Ataların izi ilə” adlı əsərdə Yakutiyada (Saxa Sire) müqəddəs sayılan və xüsusi hörmət göstərilən “serge” adlı dirəklərin Şimali Amerika qızıldərili totemlərinə bənzədiyi qeyd edilir. Türklər və qızıldərililərdə şamanist inanclar içində heyvanların çox xüsusi və mühüm yerə sahib olduğu bildirilir.

Qəhrəmanlıq hekayələri

Türklərdə və hindularda qəhrəmanlıq anlayışı və qəhrəmanlıqlar nəticəsində qazanılan ləqəblər oxşarlıq göstərir.

Dədə Qorqud dastanında yer alan “Dəli Dumrul” ilə qızıldərililərin məşhur qəhrəmanı “Dəli at” arasındakı bənzərliyə diqqət çəkilir və hər iki toplumda “dəli” ləqəbinin “gözünü qırpmadan igidlik edən adam” mənasında istifadə olunduğu vurğulanır.

İnanc oxşarlıqları

Qazi Universiteti Sosial Elmlər İnstitutunda Nurhan Toprak tərəfindən 1998-ci ildə hazırlanmış başqa bir magistr işində də hər iki toplumun mifologiyaları arasındakı bənzərliklərə işarə edilir. Türklərin qədim dini olan Şamanizm ilə qızıldərililərin inancları arasındakı bənzərliklər belə sıralanır:

Göy Tanrı inancı – kainatı və insanı tək tanrının yaratdığına inanmaq

Tanrılar və ruhlar

Putlar və fetişlər

Yer–su tanrıları

Şamanların ayinləri idarə etməsi və pis ruhları qovması

Odun müqəddəsliyi və müqəddəs od ətrafında ayinlərin keçirilməsi

Şamanların ruhlarla əlaqə qurması

Müəyyən əsas ayin, mərasim və bayramların olması

Şamanların qurban edilən heyvanların daxili orqanlarına baxaraq gələcək haqqında yozumlar etməsi

Yağmurun müqəddəsliyi və yağmur duaları

Evlənmə və doğum ayinləri

Ölüm və ölü kultu

Ata ruhlarının müqəddəs sayılması

Tanrının istəklərini insanlara yuxular vasitəsilə bildirdiyinə inanmaq

Ağagül Mürsəlov,
KONKRET.az