TƏCİLİ: Fars körfəzi iflic vəziyyətə DÜŞDÜ: Hörmüz boğazı bağlanır? KONKRET

İranın Hörmüz boğazını bağlamaqla hədələməsindən sonra Fars körfəzində vəziyyət pisləşib. Minə yaxın gəminin iştirakı ilə tıxac yaranıb, GPS nasazlıqları artıb, bu da toqquşma riskini artırıb.

KONKRET.az bildirir ki, S&P Global-ın məlumatına görə, gəmiçilik şirkətləri boğazdan yalnız gündüz saatlarına qədər tranziti məhdudlaşdırıblar.

İndi daşıma yalnız 16-18 saatda mümkündür.

Tanker şirkətlərindən birinin nümayəndəsi qeyd edib ki, problemlər yalnız hücum təhdidləri ilə məhdudlaşmır – yüklərin regiondan çıxarılmasının logistikasının özü böyük problemə çevrilib.

Bundan əlavə, bazar iştirakçıları GPS tıxanması səbəbindən gəmilərlə əlaqənin getdikcə daha çox itirildiyini bildirirlər. Gəmiçilik şirkətinin direktorlarından biri vurğulayıb ki, gəmilərə hücumlar olmasa belə, toqquşma ehtimalı çox yüksəkdir, çünki müdaxilə şəraitində digər gəmilərin mövqeyini dəqiq müəyyən etmək mümkün deyil. Mənbələr əlavə edib ki, reqlamentin ekipajlarla gecə-gündüz əlaqə saxlaması tələb olunan gəmilərin sahil xidmətləri hazırda bunu edə bilmir. Digər təhlükə isə boğazı tamamilə bağlamadan belə dəniz minalarından gəlir.

Qeyri-sabitliyə İran parlamentinin ABŞ-ın İranın nüvə obyektlərinə aviazərbələri endirdikdən sonra Hörmüz boğazının bağlanmasını təsdiqləməklə bağlı son hədələri səbəb olub. Bu məsələ ilə bağlı yekun qərarı İranın Milli Təhlükəsizlik Şurası verəcək. İran bundan əvvəl də bir neçə dəfə boğazı bağlamaqla hədələyib, lakin heç vaxt real hərəkətə keçməyib.

Hörmüz boğazı qlobal ticarət üçün kritik arteriyadır. Ən dar nöqtəsində onun eni cəmi 33 kilometrdir (21 mil). Qlobal neft və qaz tədarükünün təxminən 20%-i boğazdan keçir. Vortexa-ya görə, 2022-ci ilin əvvəlindən 2025-ci ilin may ayına qədər gündəlik axın 17,8 milyondan 20,8 milyon barelə qədər dəyişib. Bu marşrutla əsas neft ixracatçıları OPEK ölkələri: İran, İraq, Küveyt, BƏƏ və Səudiyyə Ərəbistanıdır. Baxmayaraq ki, BƏƏ və Səudiyyə Ərəbistanı son illərdə dolama boru kəmərinin imkanlarını artırsalar da – onların ehtiyat gücü 2024-cü ilin iyun ayında EIA-ya görə sutkada 2,6 milyon barel (bpd) təşkil edirdi – ixracın əksəriyyəti hələ də Hörmüzdən keçir.

Dünyanın aparıcı LNG təchizatçılarından biri olan Qətər mayeləşdirilmiş təbii qazının demək olar ki, hamısını boğazdan keçir. ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələrinin Bəhreyndə yerləşən Beşinci Donanması bölgənin təhlükəsizliyinə cavabdehdir. ABŞ-da hasilatın artmasına baxmayaraq, əsas tələbatın Qərb ölkələrindən gəldiyi 1970-ci illərdən fərqli olaraq, Asiya ölkələri Yaxın Şərq neftinin əsas bazarı olaraq qalır.

Müşviq Tofiqoğlu

KONKRET.az